Çerkesler Tokat’ın Erbaa, Turhal ve Artova ilçelerinde daha yoğun olarak bulunmaktadırlar. Özellikle Turhal ve Artova’daki Çerkes köyleri diğer halklarla birlikte barış ve kardeşlik içerisinde, demokratik anlayışının gereği uyum içerisinde yaşamaktadırlar. Toplumsal bir dayanışma ve yardımlaşma içerisinde diğer bölgelere örnek olmaktadırlar.
Tokat bölgesindeki Çerkesler, Abzah ve Kabartay ağırlıklıdır ve birbirleriyle yakın ilişki içerisindedirler. Toplam 70 civarında Çerkes köyü bulunmaktadır. Bu bölgede Çerkeslerin düzenlediği sosyal faaliyetlere diğer halklarda beğeniyle iştirak etmektedirler. Tokat yöresi Çerkesleri zengin kültürel örnekleriyle bölge folkloruna önemli katkılar sağlamaktadırlar.
Bölgede; Tokat, Turhal, Erbaa, Kozlu, ve Bahçebaşı Kafkas Kültür dernekleri faaliyettedir.
Kozlu Köyü
Kozlu köyü Tokat ili Erbaa ilçesine bağlı, Diaspora’nın Kafkasyası olarak adlandırılabilecek güzellikte, 940 km rakımda kurulu bir Adige (Abzah) köyüdür. Köyün kurucusu 1870 li yıllarda Kafkasya dan sürgün gelen “Hatuguj” sülalesinden Naşho Betmit’tir.
Köy, üç mahalleden oluşmaktadır. Köyde Adigelerin Abzah boyundan Baj, Melgöş, Siuh, Xuaj, Braj, Yexulı, Leserıko, Xunag, Şaguj, Hapuşt, Muıg, Betmıt, Beçiy, Tsey, Cenguy, Melenko, Hatko, Haimiz, Lı’ş, Hapepx, Abıd, Alkas, Birseko, Çedekej, Bateko, Hajko, Ğonejko sülalelerinden aileler bulunmaktadır.
Kozlulular hem köy içinde hem de çevre köylerle uyum ve barış içinde yaşamaktadır. Son 100 yıl içerisinde ancak 1–2 adli vakanın meydana gelmiş olması bunun en belirgin göstergesidir. Köy, yılda bir kez Haluj Günü adında bir şenlik düzenleyerek hem dışarıda ve köyde yaşayan Kozluluların birbirini tanımalarına hem de köyün tanıtılmasında etkin rol oynamaktadır. http://www.erbaakozlu.com adresinden ulaşılabilecek bir web sayfası vardır. Doğal bir film stüdyosu olan köy, film ve programlara ev sahipliği yapmıştır.
Erbaa’da oturan 20-25 civarında Kozlulu aile her hafta Çerkes kültürünü canlı tutmak için ev toplantıları yapmakta, Çerkes yemekleri hazırlanarak Çerkesçe konuşulmakta, ayrıca türkü, atasözü, hikaye derlemeleri yapılarak, bir dayanışma örneği oluşturmaktadır. Aynı zamanda, göçü tersine çevirme mücadelesi veren bir süreç yaratılarak, son iki yıl içerisinde köyümüze 10 konut katılmış ve emeklilerimizden on aile geri dönüş yapmıştır.
Köy halkı bütün olumsuzluklara rağmen demokratik Adige kültürünü, renkli gelenek ve göreneklerini yaşatmakta olup, sonsuza kadar da yaşatma tutkusu ve kararlılığındadır.
Hazırlayan: Metin Baç ( Baj)
Sayı : 2006 01
