Nihayet tatil sezonu başladı ve tatil programları da şekilleniyor artık. Ne de olsa bütün bir yılın yorgunluğunu atma zamanı. Birçok kişi tatilini ailesiyle, akrabalarıyla beraber geçirmek isteyecek ve köye gidecek, yeşile ve doğaya doyacak. Kimi deniz tutkunu, kum ve deniz neredeyse oraya gidecek. Kimileri heye Nihayet tatil sezonu başladı ve tatil programları da şekilleniyor artık. Ne de olsa bütün bir yılın yorgunluğunu atma zamanı. Birçok kişi tatilini ailesiyle, akrabalarıyla beraber geçirmek isteyecek ve köye gidecek, yeşile ve doğaya doyacak. Kimi deniz tutkunu, kum ve deniz neredeyse oraya gidecek. Kimileri heyecan sever, yeni yerler görmek, keşfetmek ister. Kimileri de renkli gece hayatından hoşlanır.
Aramızdan çok azı Kafkasya’ya gidecek. Ve tatilini Kafkasya’da geçirecek.
Kafkasya Neresi?
Kafkasya; Karadeniz ile Azak Denizi’nin doğu kesimini ayıran Anapa yarımadasından başlayarak, Hazar Denizi kıyısındaki Apşeron yarımadasına ulaşan Büyük Kafkas dağları ve bu dağların iki yanında uzanan topraklardır.
Güney Kafkasya’da yani Kafkas dağlarının güneyinde; Azerbaycan, Ermenistan, Güney Osetya, Gürcistan ve Abhazya ülkeleri yer alır. Bu bölgeye birçok kaynakta Traskafkasya da denilmektedir. Kuzey Kafkasya’da ise Adigey, Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar, Kuzey Osetya, İnguşetya, Dağıstan ve barışa hasret Çeçenya ülkeleri bulunur.
Bölgeyi kuzey batıdan güney doğuya doğru uzanarak ikiye bölen Kafkas dağları yaklaşık 1200 km uzunluğunda ve 110-180 km genişliğindedir. Kafkaslar üzerinde en yüksek zirveler Elbruz (5642m) ve Kazbek (5033m) dağlarıdır. Büyük Kafkas dağlarını her iki tarafa bağlayan en önemli iki geçit Daryal ve Derbent’tir. Tarih boyunca büyük önem taşımış olan Daryal geçidi Kazbek dağının eteklerinden kuzeye akan Terek nehrini takip ederek kuzeye ulaşırken, Derbent geçidi daha doğuda Hazar kıyısında yer alır.
Nereye Gideceğiz?
Gönül isterdi ki vatanımızdan, topraklarımızdan hiç koparılmayalım. Hadi olan oldu 142 sene önce sürüldük, dağıldık. Ama şimdi modern çağdayız. Rahat zamandayız değil mi? Geri dönüş, planlarımızın arasında olmasa da tatillerde gidebiliriz. Akrabalarımızla bağlarımızı güçlendirebiliriz. Anavatanımızla hasret giderebiliriz. Kafkas halklarının çilesinin henüz bitmediğini, modern çağın henüz bize gelmediğini göz önünde bulundurarak tabii ki.
Örneğin Çeçenya’nın Grozni, Gudermes, Malgobek şehirlerini veya Kezenoyam gölünü merak ediyorsanız, gidemezsiniz. Savaş tüm şiddetiyle devam ediyor çünkü.
Eğer Abhazya’nın muhteşem doğasını, Sohum’un renkli gecelerini, Gudauta’yı, Ritsa gölünü Dünya’nın en büyük mağaralarından biri olan Abriskil mağarasını görmek isterseniz; Abhazya’nın kapıları herkese açık olduğu halde, ambargo devam ettiğinden doğrudan Abhazya’ya ulaşamazsınız. Önce, eski Ubıh şehri olan (şimdilerde Rusya dediğimiz) Soçi’ ye gitmek ve oradan Abhazya’ya geçiş yapmak gerekiyor. Bunun için de transit geçiş için Rusya vizesi almak gerekiyor.
Adıgey Cumhuriyeti’nde başta başkent Maykop olmak üzere gezilecek tarihi ve doğal mekanlar oldukça fazla. Afıpsıp, Şapsığ (Şapsugskoye) ve Oktiyabrski Baraj gölleri, Karasnogvardeysk köyü, Hamış gibi pek çok yer gezilip görülmeli.
İstanbul’dan Nalçik’e doğrudan ulaşabilir, rüya gibi bir Kabardey-Balkar turu yapabilirsiniz. Birçok doğa koruma alanı (zapovednik) ile hayvan varlığını koruma ve üretme alanı (zakaznik) birer turistik alan haline gelmiştir. Buralarda, soyu tükenmeye yüz tutmuş dağ keçisi, kızıl geyik, ayı, vaşak, yaban tavuğu ve yaban sığırı gibi hayvanlar yetiştirilmekte ya da koruma altında bulundurulmaktadır. At çiftlikleri, Mavi Göller, ören yerleri yine ünlüler arasında.
Adıgey Cumhuriyeti
Başkent Maykop’tur. Yüzölçümü 7.800 km2 olan Adıgey; Kafkas sıradağlarının kuzeyinde yer alır. Eşsiz bitki örtüsü ile tanınan Adıgey’e yılda ortalama 20 bin turist gelmektedir. Ormanlarında hemen her tür ılıman kuşak ağaç türüne rastlanır. Üstte iğne yapraklı, daha altta yaprak döken ağaçlardan oluşma ormanlar vardır. Önemli şehirleri Oktiyabrski, Tewuçuej, Krasnogvardeysk, Şogen, Koşhable ve Giaginski’dir. Dağ gezileri ve atlı geziler meşhurdur. Bu geziler esnasında Partizanskaya çayırlığı, Oşten-Fiş buzulları, göller gibi pek çok doğa harikası yerleri görme olanağı vardır.
Kabardey-Balkar Cumhuriyeti
Kafkas Dağları’nın kuzey eteklerinde, Terek ırmağı havzasında yer alır. Yüzölçümü 12.500 km2 olan ülkenin kuzeyinde Rusya, doğusunda Kuzey Osetya, güneyinde Gürcistan, batısında ise Karaçay-Çerkes bulunur. Başkenti Nalçik olan ülkenin diğer önemli yerleşim birimleri Zolski (Dzelıkhue), Baxhsen, Sovetski, Şecem, Arvan, Terek, Prohladnı ve Tırnawuz’dur.
Topraklarının bir bölümü ormanlarla kaplı olmasına rağmen, kuzey bölümü geniş bozkırdır. Balkarlar daha çok Karaçaylıların doğusunda Baksam, Çegem ve Çerek Nehirlerinin geçtiği vadilerde yoğunlaşmışlardır. Ülkede 250 kütüphane, 3 müze, 231 kültür merkezi bulunur. Çok sayıda tiyatro ve sinema da bulunmaktadır. Ülke dağ turizminde ilerlemektedir.
Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti
Kuzeybatı Kafkasya’nın orta kesiminde yer alır. Yüzölçümü 14.100 km² dir. Başkenti Çerkesk kentidir. Ülkenin doğusunda Khaberdey-Balkar Cumhuriyeti, kuzeyinde Stavropol ve Krasnodar illeri, batısında yine Krasnodar toprakları ve güneyinde Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcüstan Cumhuriyeti yer alır. Önemli şehirleri Karaçayevsk, Teberda, Arxhız, Kurcinuvo, Elbruzski, Üst-Ceguta, Yerkin-Şahar, Udarnıy’dır.
Ülke toprakları; kuzeyden güneye doğru yükselir. Abhazya ve Gürcistan sınırında en yüksek kesime ulaşılır. Bu yüksek kesim, Abhazya ve Gürcistan sınırında bir duvar halini alır. Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar Cumhuriyetleri topraklarının birleştiği yerde pek çok insanın hayallerini süsleyen Elbruz Dağı (Oşhamaxue) yer alır. Dıh Tav, Dombay da diğer önemli doruklardır. Uçsuz bucaksız çam, ladin ve köknar ormanları ile kaplı olan dağların daha yukarılarında Alp tipi otlak ve yaylalar bulunur. Daha yukarıları ise buzullarla kaplıdır. Buzullarla beslenen Kuban (Psıjj) nehrinin Uçkulan, Hurzuk, Duvut, Teberda, Arhız ve Laba kolları Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti topraklarından doğmaktadır.
Çeçen Cumhuriyeti
Çeçenya’nın belki de en büyük talihsizliklerinden biri tüm Kafkasya’nın en eski ve en büyük petrol yataklarına sahip olmasıdır. Gelişmiş petrol, kimya, makina, maden ve besin endüstrileri de bu ülke topraklarına göz dikilmesinin belli başlı sebepleri arasındadır.
Kuzeyde Rusya Federasyonu’nun Stavropol Eyaleti (kray), kuzeydoğu ve doğuda Dağıstan Cumhuriyeti, batıda Kuzey Osetya Cumhuriyeti, güneyde Gürcistan Cumhuriyeti ile çevrilmiştir. Coğrafi olarak da Kafkas sıradağlarının kuzey etekleriyle Terek düzlüğünün (Nogay Stepi) güney kesimini kaplamaktadır. Yüzölçümü 19.300 km² dir. Başkent Grozni, diğer önemli şehirler Gudermes ve Malgobek’tir.
Yeraltı servetleri bakımından oldukça zengindir. Petrol ve yeraltı gazlarına, maden suyu kaynaklarına hemen hemen her yerde rastlanır. Yapı gereçleri (kireç taşı, marn, alçı, kuvars kumu, kil) de boldur. Alp çayırları, Kezenoyam gölü, Sunja ırmağı başlıca doğal güzellikleridir. Dağlık kesimlerde meşhur Kafkas orman kedisi, boz ayı, kurt, tilki, yaban domuzu gibi onlarca çeşit av hayvanı bulunur.
‘Bir gün mutlaka Bağımsız Çeçenya’ diyor, savaşın bir an önce bitmesini, acıların son bulmasını diliyoruz.
Dağıstan Cumhuriyeti
Düşler ve mitler ülkesi olarak anılan Dağıstan dağları ve nehirleriyle dünyanın en ilginç ülkelerinden biridir. Yüzölçümü yaklaşık 50.300 km2 dir. Azerbaycan, Rusya, Çeçenya ve İnguşetya ile komşudur. Hazar denizindeki kıyıları 530 km.’dir. 42 idari bölge, 10 şehir ve 14 kentsel yerleşim yeri bulunur. Oldukça küçük bir ülke olmasına rağmen 30’dan fazla etnik kökenli halka vatan olmuştur.
1996’da bir ekonomik kalkınma seferberliği ilan edilmiştir. Bununla birlikte çuha, battaniye, iki yüzlü kilim, metal eşyalar üretimi, kuyumculuk, altın ve gümüşle dikiş, eğer ve ayakakabı yapımı, taş işleme ve seramik oldukça gelişmiştir. Dağıstan halklarının her biri kendine özgü bir el sanatında uzmanlaşmıştır. Düzlük yerlerde tarım da yapılır.
Kuzey Osetya Cumhuriyeti
Doğuda İnguş Cumhuriyeti, batıda Kabardey-Balkar, kuzeyde Rusya, güneyde Gürcistan Cumhuriyeti ve Güney Osetya ile komşudur. Yüzölçümü 8.000 km2 dir. Başkent Vladikafkas şehridir. Bunun haricinde 8 ilçe ve 105 kadar büyük yerleşim yeri bulunur.
Kuzey Osetya veya ‘Alanya’ çeşitli hastalıklara iyi gelen şifalı suları ile ün kazanmıştır. Bu şifalı suların bulunduğu yerlere çok güzel oteller yapılmış ve hizmete sunulmuştur. Terek, Uruh, Ardon, Kabkevka ırmaklarından ziyade Dünya’nın en kısa akarsuyu meşhurdur. Bu küçük ırmak Kurtartı vadisinde bulunur.
Kültür sanatta ve sporda çok gelişmiş bir ülkedir. Başkent Vladikafkas’ta 6 adet tiyatro, 3-4 adet müze mevcuttur. Bu tiyatrolardan ikisi çocuk tiyatrosudur. Müzelerinde İskitler’e, Sarmatlar’a ve Alanlar’a ait kalıntılar, Alan savaşçılarına ait olan sivri kafatasları sergilenmektedir. ‘Dergevşı Kom Vadisi’nde ise ‘Ölüler Şehri’ diye adlandırılan yerüstü mezarları turistlerin ilgi odağıdır.
Güney Osetya Cumhuriyeti
Büyük Kafkas dağlarının güney yamaçlarının orta kısımları ile iç Kartli ovalarının kuzey kesimininde yer alır. Başkent Sinvali şehridir. Yüzölçümü 3.900 km2 dir. Bir kasaba ve 4 yerleşim yerinden oluşan küçük ama şirin bir ülkedir.
Mimarlık ve resim sanatında dünyaca ünlü isimler yetiştiren Güney Osetya’da en önemli mimari yapılar Armazi, Tigva ve İkorta tapınakları, Dzakina köyündeki 17.yy’dan kalma saraydır. Güzel sanatların yanı sıra madencilik ve orman endüstrisi de gelişmiştir.
Kelistba ile Ert Codur gölleri ve en yüksek yer sayılan 3.938 metrelik Halatsa Tepesi görülmeye değer yerlerdir.
Abhazya Cumhuriyeti
Canlar Ülkesi Abhazya’nın başkenti Sohum’dur. Karadeniz’in doğu kıyısı ile Kafkas Dağları’nın eteklerinde yer alır. Kuzeyde Rusya Federasyonu ve güneyinde ise Gürcistan ile komşudur. 8.600 km2’lik bir ülke olan Abhazya her yıl bir milyona yakın turist ağırlar.
Önemli şehirler Gagra, Pitsunda, Gudauta, Afon, Gal, Oçamçira ve Tkorçal’dır. Kafkas dağlarının tepesindeki Ritsa gölü efsane olmuştur adeta. Muhteşem mimarisiyle Novi Afon manastırı, Abriskil mağarası, Muk kilisesi, Pitsunda ve Gagra’nın plajları yine ünlüler arasındadır. Baştan sona yeşilin her tonu görülen ülke su kaynakları bakımından da zengindir.
Tkorçal’da kömür madenleri bulunur. Ambargo nedeniyle zengin maden yatakları işletilmiyor ve sanayi üretimi durma noktasındadır. Tarım ve turizm endüstrisi gelişmiştir. Çiçekçilik, narenciye, kereste üretimi diğer geçim kaynaklarıdır.
