Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in emriyle “Kafkasya’nın gönüllü olarak Rus devletine katılışının 450. yıldönümünü kutlamaları’ için üç Kuzey Kafkas cumhuriyetinde harıl harıl hazırlıklar sürerken buna cesurca ‘hayır’ diyen bir ses çıktı.
Üç kez dünya sambo şampiyonu olan Adıgey Sambo Federasyonu Başkanı ve Adıgey Adıge Khase üyesi Arambiy Hapay, Adıgelerin ‘Rusya ile ilelebet’ şiarını tutturup gönüllü katılımdan bahsetmesine ‘hayâsızlık’ diye çıkıştı.
Halklar arasındaki ilişkinin özellikle de bir cumhuriyet içindeki halklar arasındaki karşılıklı ilişkinin dürüstlük, saygı ve menfaat üzerine inşa edilmesi gerektiğini belirten Hapay, şunları söyledi:
“Yerel gazeteleri okumak, televizyonu izlemek mümkün değil, her yerde öncelikli olarak bundan söz ediliyor. Tüm tanıdığım Adıgeler yaşanan hayâsızlığa öfkeli. Hayretle soruyorlar: ‘Olmayan bir şey nasıl kutlanabilir?’ Kutlamadan yana olanlar da bunu şartlı olarak yapmaya razı: ‘Para ayırıyorlar, bundan dolayı kutlamak lazım’. Mantık, tek kelimeyle korkunç! O dönemde, belli bir düşmana, Kırım Hanlığı’na karşı Rusya ile askeri-politik anlaşma yapan dedelerimizin bu girişimlerinin değeri küçültülmemeli, ama bunu Rusya devletine gönüllü giriş olarak göstermek mümkün değil. Böyle bir şey hiçbir zaman olmadı ve olamazdı. Bu 50 yıllığına uzak görüşlü bir karardı. Ve bu olay kutlanmadan, tarihi bir olay olarak bilimsel konferans veya benzeri bir programla belirlenebilirdi. Adıgeler hiçbir zaman ilelebet biri ile sadakat andı içmemeli. Kendi menfaatlerini korumalı. Adıgelerin Ruslarla mı, Gürcülerle mi, Ermenilerle mi yoksa Amerikalılarla mı kalması gerektiğini zaman gösterecek.
Adıge tarihindeki en trajik olay Rus-Kafkas savaşlarıdır. Tüm halklar savaşın içinden geçti. Adıgeler de birçok savaş yaşadı, ancak tüm bu savaşların ardından Adıgeler bir halk olarak yeniden ayağa kalktı, ama Rus-Kafkas savaşlarının ardından yeniden eski hallerine dönemediler. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bile halk yaşamaya ve gelişmeye devam etti. Adıgeler Rus-Kafkas savaşlarının ardından yeniden toparlanamadı, çünkü insan potansiyelinin çoğunluğu yok edildi. Şimdi birçokları, Rusların Adıgeler için çok şey yaptığını söylüyor ancak ne kadar yaparlarsa yapsınlar en önemli konu kaldı; halk yeniden toparlanamadı ve bugün anavatanında halkın sadece belli bir yüzdesi yaşıyor. Ne kadar yaparlarsa yapsınlar, bu Adıgey’e başka ülkelerden gelerek yerleşen halklara yapılandan fazla değil. Daha dün Rusya Federasyonu yönetimi Adıgey devletini lağvetme girişiminde bulunmuşken nasıl olup da bugün ‘Rusya ile ilelebet’ denilebiliyor?
Kutlama hazırlıkları içinde olan bürokratların tavrı anlaşılır: ‘Bize emrettiler ve yerine getiriyoruz. Ama üç kez sambo dünya şampiyonluğu olan ben, halen devlet çalışanı olan ben, hiçbir şekilde kandırmaya ve kötü oyuna katılmayı düşünmüyorum. Şu anda meydana gelenleri gerçek kötü bir oyun olarak görüyorum. Kremlin’in istediği şekilde 450. yıl kutlamaları basit bir şey değil. ‘Gönüllü bağlanış’ dendikten sonra Rus-Kafkas savaşları ve sonuçları, kendi bölgesinde çıkan ayaklanmayı bastırma olarak algılanacaktır.” (Maykop/Ajans Kafkas)
Sayı : 2007 09
