Adige Ulusal Müziğini Dünyaya Duyuran Besteci
Ulusal sanatımızı dünyaya duyuran bestecimiz Aslan NEHAY’ın (НЭХЭЕ Аслъан) sanatsal ürünleri ve yaşamı, düzenlenen bir toplantıda politik ve toplumsal yönlerden değerlendirildi.
Rusya Federasyonu(RF), Karaçay-Çerkesya ve Adigey Cumhuriyeti(AC) halk sanatçısı; RF, Kabardey-Balkarya, Kuban ve AC sanat emekçisi; AC Devlet nişanı ödüllü; “Adigey’in Onur Madalyası” sahibi Aslan Nehay’ın 65. doğum yıldönümü Adige Filarmonisi’nde düzenlenen bir toplantıyla kutlandı.
Filarmoni sahnesi, kutlama için düzenlenmişti. RF kıdemli sanatçısı ve AC Devlet Filarmonisi’nin Senfoni Orkestrası şefi Petr Şahov yönetiminde, açılışı Aslan Nehay’ın bestesi “Adigey” müziği ile yaparken, “İslamıy” topluluğu oyuncuları ile AC Sanat Koleji korosu da, Adigey şarkısını coşku içinde söylüyordu.
AC Devlet Başkanı Aslan Thak’uşın, Aslan Nehay’ı kutladı ve kendisine başarılarla dolu uzun bir yaşam diledi. Sanatsal başarılarını tek tek anlattı, ardından kendisiyle şakalaştı ve tatlı sözler sıraladı, Nehay’ın Adigeler’in sesini dünyaya duyurduğunu, bunun Adige toprağında anıt değerinde bir anlam taşıdığını, ülkeler üstü düzeyde sanatçılar yetiştirmiş olduğumuzun bir kanıtı olduğunu vurguladı. “Ona hepimiz bu derin sanatsal kavrayışı ve üstün başarıları nedeniyle saygı duyuyoruz” dedi.
Ünlü Adige besteci VımarThabısım’ın anısına, doğduğu Fedz köyünde bir müze kurulduğunu anımsatan AC Devlet Başkanı sözlerini şöyle sürdürdü: “Aslan Nehay’ın müzesi farklı, canlı, karşımızda; Nehay’ın müzesi ‘İslamıy’ topluluğudur. Bestecinin yaratıcı gücü, ‘İslamıy’ olarak ortaya çıkmış bulunuyor”.
Kutlama toplantısı AC sanatçısı Natalya Çepniyan tarafından yönetildi. Çepniyan, “Adigey’de besteciliği ilk kez bir meslek olarak benimseyen, ilk Adige operasını yazan, Adigey Besteciler Birliği’ni kuran ve ilk başkanlığını da yapan, ‘İslamıy’ topluluğunu 18 yıldan beri yöneten kişi, Aslan Nehay’dır” dedi. Sanatçı N. Çepniyan’ın belirttiği gibi, “O, birçok değişik türde besteler yapan, insan sesini müzik yoluyla duyurmayı başaran biridir. O, sesin olağanüstü gücünü, sanatın olanaklarından yararlanarak insanlara aktarabilen bir yetenektir”.
(..) RF, Ukrayna ve Adigey’in halk sanatçısı, Kuban Devlet Kazak Korosu şefi, besteci Viktor Zaharçenko (..) konuşmasında Nehay için “O, Adige ulusal müziğini bütün dünyaya tanıttı ve klasikleştirdi. Bunu, değil küçük bir ülke, büyük ülke bestecileri içinde bile başarabilen çok az kişi var. Ulusal müzik, en önce ulusun kendisi için gerekli. Ulusal müzik değişik ulusları birbirine yakınlaştıran bir kaynak, bir güç; uluslararası ilişkileri geliştirip sağlamlaştıran bir etken. Folkloru geliştirmek, folklor içinden müzikten yararlanma yollarını bulup çıkarmak kolay olan birşey değildir. Aslan Nehay kendi ulusu için bunu başardı ve bu yolda besteler yapıyor, müziğe ruh katıyor. 30 yıldan uzun bir süreden beri tanışıyoruz, çok yakın iki dostuz. Aslan Nehay’a ilişkin çok şey söylenebilir ve anlatılabilir, ama fazla tanıtmaya gerek yok, O artık klasikler arasında yer almış bir bestecidir. Bu çok yakın arkadaşımın başarıları adına seviniyor, öyle bir dostum olduğu için gurur duyuyor ve tüm içtenliğimle kutluyorum. O bestelediği ulusal müzik yapıtlarını sağlam/kalıcı temellere oturtmayı başarmış biri, bundan sonrası için de başarılarının artarak sürmesini bekliyorum” dedi.
Köyünün gururu
Köyünde saygınlanmak, bütün bir cumhuriyet boyutunda başarılarıyla anılmak eşsiz bir mutluluk kaynağı olmalı. AC Tevçoj rayonu kültür şubesi Başkanı Ruslan Napts’eko, Cecehabl köyü muhtarı Ali Vucuh, AC Khase (Meclis) Komitesi Başkanı Reşid Mıgu, “Adıgpromstroy” Genel Müdürü Aslan Hutıj, kendi köylüleri olan Aslan Nehay adına düzenlenen kutlamada birer konuşma yaptılar. Köylüleri ona “Cecehabl köyünün onuru” sanını verdiler ve bir de takdirname sundular. Aslan Hutıj, ulusal kültür ve sanata değinerek, “Kişinin opera yazması, değişik türlerde yapıtlar bestelemesi için bilimsel bilgilerle birlikte toprağını ve yurdunu da seviyor olması gerekir” dedi ve Aslan Nehay’ın bütün bunları başarıyla gerçekleştirmiş biri olduğunu belirterek sözlerini sürdürdü: “Aslan Nehay’ın müziğini dinlerken insan çocukluk günlerini, köyümüz kıyısındaki küçük ve sevimli korumuzu, Marte ırmağını, gözün alabildiğine uzanıp giden kırları ve çayırları anımsıyor ve gözünde canlanıyor, bütün bu şeyleri yeniden yaşıyor gibi oluyorsun. Nehay’ın müziği, folklorumuzdan doğma bir müzik, ulusal, Adige olan bir müzik ve o biçimiyle klasikler arasına girmeyi başarmış bir müzik. Bestecimizin durmadan çalışmakta olması, yorulmak bilmemesi ve büyük bir performans sergilemeye devam etmesi, biz köylüleri için bir gurur ve kıvanç kaynağıdır” dedi.
Koşhabl rayonu Başkanı Nalbıy Tharkoho, Cece (Giaginsk) rayonu kültür şubesi Başkanı Nafset Şevcen, Adıgekale Çocuk Dans ve Müzik Topluluğu, Kabardey-Balkarya Besteciler Birliği Başkanı, RF ve Adigey sanatçısı Cebrail Haupe ve arkadaşları ve daha başkaları Aslan Nehay’ı candan kutlayanlar arasında yer aldılar.
Konuşmacılar Aslan Nehay’ı filozof/düşünür-besteci, ressam-besteci, yurttaş-besteci ve klasikleşmiş-besteci gibi yönleriyle ele alıp onun bu yönlerine atıfta bulundular ve birbirinden güzel şeyler söylediler. Maykop Belediyesi Birinci Başkan yardımcısı Yure Avtle, Şevgen rayonu Başkanı Nalbıy Huaj da konuşmalarında, bestecinin ulusal gelenek ve özellikleri ile tarihsel geçmişi kaynaştırıp birlikte sergilemeyi, “İslamıy” de ve diğer yapıtlarında başarmış olduğunu vurguladılar.
Toplantı bir eğitim aracı oldu
Böylesine bir araya gelmeler ve kültür toplantıları kişiyi eğitiyor, olgunlaştırıyor ve bilgilendiriyor. O gibi yerlerde ulusunun ve cumhuriyetinin yanında oluyorsun ve sunulan konseri o anlayışla izliyorsun. “Hağevcım yızefak’o” (Хьагъэуджым изэфак1о) rapsodisi, sahne uyarlaması görünümünde “Kolenır/ Къолэныр”, “Anadili Makamları / Ныдэлъф мэкъамыр” adlı yapıtlar, “Vuc huray” dans müziği ve “İslamıy” program müziği, buralarda duyduğumuz tüm sesler, bunların hepsi Avrupa kültürü içinde çoktan yerini bulmuş en seçkin örnekleri oluşturuyor.
Besteci kuşkusuz tek bir beste ile üne kavuşamaz. Aslan Nehay’ı üne kavuşturan yapıtlarını saymaya kalkışırsan bir elin parmakları yetmez. “Bunu yazdım, tamam, yeter, dinleneyim bir” gibisine şeyler ona yabancı düşen sözcükler. Kendi özeleştirisini yapmayı ve kendi eksikliklerini bulup düzeltmeyi, daha ilerilere bakmayı başaran, yaptığı onca çalışmayla yetinmeyen biridir o. Aslan Nehay’ın bu yakınlarda bestelediği “Rond-pşınatl/ Ронд-пщыналъ” yapıtını Filarmoni Orketrası’ndan dinledik. Bu yapıt, sanırım bir başına sorularımıza yeterli yanıtı oluşturuyor. Usta yorumcumuz, usta müzikçimiz yarın sabah ne yapacak diye soracak olursanız, hemen söyleyelim. Yine beste yapacak, halkımızın ve cumhuriyetimizin adını yeni başarılarıyla duyurmayı sürdürecek. O, “İslamıy”ı bir müzikal tiyatro olarak benimsetmeyi başardı. Rimme Ş’eve (Шъэо Риммэ), Susanna Hok’o (ХъокIо Сусаннэ), Saniyet Ağırcaneko (Агъырджанэкъо Саныет), Şamsudin Kumuk (Къумыкъу Щамсудинэ), Saide Ş’haptleko (Шъхьаплъэкъо Саидэ), Kazbek Şımırz (Шымырзэ Казбек), Svetlana Tletser (Лъэцэр Светланэ), Anzavur Mış’e (Мышъэ Андзаур), Ruzana Tlevstencel (Лъэустэнджэл Рузанэ), Azemat Sehu (Сэхъу Азэмат), sizler, tüm oyuncular, hepiniz varolun, varolun sevgili “İslamıy”! Varol, onun Başkanı sevgili Aslan Nehay! Tanrı sana bir Nart ömrü kadar uzun bir ömür versin. Senin müziğin sönmeyen bir ateş misali Adige Ulusunu ısıtmaya devam etsin.
YEMITIL Nurbıy (ЕМТIЫЛЪ Нурбый)
Kaynak: Adige Mak, 18.12.2008, Çev: Hapi Cevdet Yıldız
İlgili foto altı yazı: AC Devlet Başkanı Aslan Thak’uşın(solda) ve Kompozitör Aslan Nehay
Sayı : 2008 12 – 2009 01
