Ketenciler Köyü

0
1087

1864 yılında sona eren Kafkas-Rus savaşları bitiminde zorunlu göçe tabi tutularak “Büyük Çerkes Sürgünü”nü yaşayanların kurmuş olduğu Ketenciler köyünde bir çok Çerkes kabilesi yaşamaktadır. Kuzey-Batı Kafkasya’yı terkeden atalarımız Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları olan Balkanlara (Çoğunluğu Bulgaristan’ın Varna ve civar kasabaları, Romanya ve parçalanan Yugoslavya vb.) yerleştirilmiş. Zor şartlar altında gerçekleşen çileli sürgün sonucu henüz yeni vatanlarına alışamamışken Osmanlı-Rus savaşı, diğer bir deyimle 93 harbinin kaybedilmesi akabinde imzalanan 1878 Berlin Antlaşması ile bir kez daha göçe zorlanırlar. Ve bugünkü Ketenciler Köyünü kurarlar. Balkanlardan gelen Çerkesler, Adigeler’in Abzeh, Şapsığ, Çemguy, Mamhığ çoğunluk olmak üzere birkaç hane Bjeduğ, Kabardey boyları ve Ubıh ailelerinden karma bir Çerkes birlikteliği oluşturmuşlardır.

Köyün kurucu ailesi olarak Haçemiz ailesi bilinmektedir. Bu karma Adiğe kabilelerinin oluşturduğu birliktelik dolayısıyla, diyalekt farklılıkları kısmen ortadan kalkmış sade ve güzel bir Adiğece oluşmuştur. Köy halkı Adiğece’yi özenle korumaya çalışsa da gençlerimiz arasında konuşma oranı çok aza inmiştir.

1993 yılında kurulan Kafkas Kültür ve Güzelleştirme Derneği toplumun Sosyal ve Kültürel yapısını yönlendirmiş ve bir çok faaliyete imza atmıştır. 1964 yılında kurulan ve ilimizin en eski Sivil Toplum Örgütlerinden Kocaeli Kafkas Kültür Derneği’nin çalışmalarına her zaman destek vermiş ve folklor ekiplerinde köyün gençleri yer almıştır. Halen Kocaeli Kafkas Kültür Derneği Folklör ekiplerinde çeşitli kategorilerde 15 öğrenci eğitim görmektedir. Ayrıca yaz aylarında Ketenciler Kafkas Derneği’nde Mahalli Kafkas oyunları öğretilmektedir. 

Köy üç büyük mahalleden oluşmaktadır. Aşağı mahallede Şapsığ, orta mahallede Abzeh ve Çemguy, yukarı mahallede Mamhığ Adiğeleri yerleşmiştir. Köyde Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 1988 yılında kurulmuş, köyün ekonomik ve toplumsal yaşamına olumlu katkılar sağlamıştır. Köy muhtarlık statüsünde ve İzmit Merkez İlçeye bağlıdır. İzmit’e uzaklığı 18 km. dir. 1999 yılındaki deprem sonrasında geri dönüş başlamış ve 2000 yılında 500 olan nüfus bugün (2008 yılı itibariyle) yaklaşık 900 dür. İlk yerleşimde tarım ve hayvancılık, özellikle bir dönem ipekböceği yetiştiriciliği revaçtaydı. Şimdi ise köyün gençleri çoğu fabrikalarda çalışmakta ve kamu görevlerinde bulunmaktalar. İzmit merkezinde de yaklaşık 300 hane Ketenceli yaşamaktadır. Okuma oranı yüksek olan köyümüzden birçok saygın bürokrat, hukukçu, asker, doktor, işadamı ve siyasetçi yetişmiştir. 

İzmit’in en önemli mesire yerlerinden olan köyümüzde 2 adet baraj gölü ve meşe ormanları meşhurdur. Havasının güzelliği ve meşe ormanları at yetiştiricilerinin dikkatini çekmiş ve yapılan ölçümler sonucu İngiliz cinsi yarış atları yetiştirilmeye çok uygun bulunmuştur. Köyün etrafında 6 adet at harası mevcut olup, bir çok safkan köyümüzde yetiştirilmiştir. 1995 yılında haralarımız ve köyümüz İngiltere’de The Times dergisine kapak olmuştur. Çoğunluğu Çerkes kökenli olan köyümüzde Xabze eksikliklerine rağmen yaşanmakta ve uygulanmaktadır.

Köye yerleşen sülaleler: Açmuj, Akıj, Andurhuay, Beğye(Bege), Bğane, Blımha, Bjeduğ (Ğuçako), Bramko, Canhotıko, Cermize (Jamırze), Çetaw, Çıkujıyeko, Duho (Duxo), Guğoj, Haçemiz, Hakurine, Hacıaxmetko, Hahko, Hajtamko, Hakujiyeko, Hatamko, Haloğuşe (Lı’şe), Hatko, Hauşeko, Hazeşıko, Hesanıko, Hokon, Huaj, Horelth, Hoşobji, Huşt, Ji (Aji), Kabartıko, Kaleşav, Kalmuko, Karten, Kobli, Kuaş, Kube, Lavko, Lhıjiyeko, Meliş, Mışevost, Mıskur’e, Mokavko, Naç, Naş’e, Nahleşko, Nanuko, Neğuç, Noğayıko, Pçentleşh, Pezadıko, Pheşobıç, Pşımaf, Rıfatıko, Sapiy, Seruş’e, Şhankok, Şegaş (Habjuko), Şehelth, Şogen, Şuvmız, Talustaniko (Lavustanko), Thağne, Tramko, Thauşe, Tsey, Voğulko, Vursımko, Yeguaş, Yeşeuko.

Bu sülalelerden bir kısmı başka kentlere göç etmiş, köyden ayrılmış olsa da irtibatları devam etmektedir. Sülalelerden de anlaşılacağı gibi Kuzey-Batı Kafkasya’nın Şapsığ Sahili, Ubıh Bölgesi, Soçi ve civarı, Abzeh bölgesi, Bugünkü Adigey toprakları civarından aileler bir arada yerleşmişler. Ji (Aji), Kuaş, Rıfatıko, Şhankok Ubıh aileleridir. Kaberdey ailesi Cermıze (Jamırze) 1900 den sonra yerleşmiştir. 

Not: İlk derlemeyi yaptığımız 1992 yılında bilgilerini aktaran değerli büyüğümüz Yeguaş Nurettin Perçin (Merhum-Allah rahmet eylesin), Meliş Ali Rıza Öngir, Naş’e Yılmaz Ergün, Naş’e Özcan Ergün’e teşekkür ederim. Değerli büyüklerimiz köyümüze ve kültürümüze ait bir çok öykü ve fıkra derlemelerinde de yardımcı olmuşlardır. Bir kısmı “Çerkes Mizahı” adlı eserde yayınlanmıştır. 

Hazırlayan: Guğoj Sami Korkut

 

Sayı : 2009 04