Jıneps gazetesinin Haziran 2008, 29. sayısında Seteney çiçeğinin haç görünümlü olduğunu okuduğumda ne kadar da sevinmiştim. Sonra kendime kızdım. Böylesine önem verdiğim bir şeyi daha önceden nasıl fark etmedim diye. Haç biçimine sevinişimin dinsel bir nedeni yok. Bunu belirtmeliyim. Açıklamak gerekirse;
- Mensubu olduğum aile Koble. Aile damgalarından biri haç şeklinde. Artı işareti olarak da tarif edebilirim.
- Bu haç görünümlü çiçek sayesinde ana tanrıça Kybeley’le Seteney arasında bir bağ kurulabileceğine dair zannım nedeniyledir.
Kendime kızışım ise, Sayın Özdemir ÖZBAY’ın ‘Dünya Mitolojisi ve Nartlar’ını okuyup da böyle bir bilgiyi nasıl olup da atladığımla ilgiliydi. Seteney çiçeği var, bununla ilgili tanıklıklar var, ‘Haç görünümlü’ yok. Ara ara yok… Kitabı ve gazeteyi yan yana getirdim.
Konu Jıneps’te sekizinci sayfada Sayın Asker HADEĞAL’ın Sayın Cevdet YILDIZ (Hapi) tarafından çevrilen Nartlar bölümündeki 59. atıfta geçiyor. (Kaynakçada 59. atıf ANİİ, No.1, ed. Xr. 51, ‘Setenay’adlısı diye yazıyor.)
Sayın Özdemir ÖZBAY’ın ‘Dünya Mitolojisi ve Nartlar’ının 63. sayfasında 59. atıfında yer alıyor. Ancak ‘haç görünümlü’ yok. (Kaynakçada 59. atıf ANNİİ ifond No.1 Ed. Hr. 51 ‘Seteniya Ziytser’ diye yazıyor.)
Amacım kimseyi eleştirmek değil. Ben ‘haç görünümlü’ nün gerçek olup olmadığının peşindeyim. Ana kaynak Nartlar elimde yok. Kafkasya’da da baskısı tükenmiş öğrendiğim kadarıyla. Gazeteye konuya dair yazmak geldi aklıma. Sayın Özbay ve Sayın Yıldız konuyu açıklığa kavuşturabilirler. Belki kimi okurlar da katkı koymak isteyebilirler. Diliyorum ki, Seteney çiçeğini (eğer kayda girmişse) bilimsel adıyla bile bildirebilecek meraklı, ilgili kimselerimiz vardır. Kafkasya’ya gidip gelen, bu konuyu merak etmiş, hatta çiçeği fotoğraflamış olanlar da olabilir. Yazmam, bu konuda da yardım talep etmekle ilgilidir.
Seteney ile Kibele arasında nasıl bir bağ kurulabileceğini merak edenler olabilir. Bu geniş kapsamlı bir araştırma konusudur. Ancak sözü açmışken, ümitvar gördüğüm kimi zanlarımı ana başlıklar halinde görüşlerinize sunmak isterim.
1.Haç sembolü Hıristiyanlıktan eskidir.
Buna ilişkin delillerim, ‘Tarih Sümer’den Başlar’ kitabında verilmiştir.
2.Haç sembolü Kybele’nin ve ondan türemiş olduğu düşünülen Ana Tanrıçaların sembollerinden biridir.
Midas Anıtı (Midas Kybele’den ayrı düşünülmemektedir.), Halikarnas Balıkçısı Altıncı Kıta Akdeniz 3. basım Bilgi Yayınevi sayfa 66 da “Gayet fırlak memeli, abartılmış kalçalı ve haç işaretli, ana tanrıçaya özgü bir başka şekil de Girit’te Phaistos’da bulunmuştu. Bu saydığımız özelliklerle birlikte Pubis bölgesindeki (kasık kemikleri kemeri) üçgen, Minoen Giriti’nde kadının analığa adanışının yüksek gücünü ortaya koyar.”
3.Kybele ile Adigece KUEBLE, KUABLE şeklindeki deyim arasında Sayın Ali ÇUREY tarafından temellendirilmiş görüş (kaynak, ‘Sözcüklerin Tanıklığında Çerkes Tarihi’ Chiviyazıları Mjora yayınevi, sayfa 133-134).
4.Sayın Özdemir ÖZBAY’ın ‘Mitoloji ve Nartlar’ında, sayfa 18-19, Tanrıça Afrodit ile Seteney’in benzeşimine ilişkin deliller (Kafdağı Yayınları).
5.Adige çiftçilerince Seteney çiçeğinin olgunluğuyla, çiftçilik uygulamalarının zamanlamasına atıf yapılan halk sözleri, deyişlerinin varlığı (Jıneps gazetesi, Haziran 2008, 29. sayı, 8. sayfa)
6.Leonti LYULYE’nin ÇERKESYA (Tarihi-Etnografik Makaleler, 1857-1862-1866) kitabının 67. sayfasında Hakustaş başlıklı bölüm, Çiviyazıları. Lyulye burada Kobleler ile Çift Öküzleri arasındaki bağlantıyı tesbit etmektedir.
Sayı : 2009 05
