Prof. Dr. Oktay Belli, Anadolu’nun en eski medeniyetlerinden biri olan Urartuların Van ve çevresinde yaptığı sulama kanallarının yüzde 12’sinin kullanıldığını belirtti.
Prof. Dr. Belli, 1987 yılından bu yana bölgede yaptığı araştırmalarda 125 sulama kanalını tespit ettiğini söyledi.
Van’da dün başlayan 5. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu’nda İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oktay Belli, ‘Eskiçağ’da Anadolu’nun En Görkemli Başkenti: Van Kalesi’ başlıklı bir sunum yaptı.
Oktay Belli, Urartulara başkentlik yapan Van Kalesi’nin Anadolu’da kurulan eski medeniyetlere başkentlik yaptığı için diğer yerleşim yerlerinden farklı bir konumda olduğunu söyledi.
Güneydeki Erek dağı ile kuzeyindeki Van Gölü, batısındaki yüksek yerin ortasında kalan Van Kalesi’nin dışarıdan gelen darbelere karşı iyi bir korunak olduğunu ifade eden Belli, “Van’da hüküm süren Urartu medeniyetin adı, Asur Krallığı tarafından bu bölgeye verilen ve ‘dağlık ülke’ anlamına gelen coğrafik bir terimdir. Urartular, çivi yazısı ile kendi gramerlerini oluşturarak yaptıkları yazıtlarında ‘Bianlı’ olduklarını belirtmişlerdir. Bian kelimesi zamanla değişime uğrayarak ‘Vian’ olmuştur.Urartular aslında Kafkas kökenli ve dilleri Kafkas dil ailesinden geliyor. Abhazya-İnguş diline benzerlik gösteriyor” dedi.
Urartulardan önce Van’da 2 ayrı başkent kurulduğunu ifade eden Belli, aynı dönemde bölgeye hükmeden Asur Krallığının bu başkentleri tahrip ettiğini kaydetti.
Asurların bölgede kendisinden başka güçlü bir krallığı istemediğini anımsatan Belli, şunları söyledi: “Bir zaman sonra Kral Sardur tarafından Urartu Krallığı kuruluyor. Urartu krallığı bölgeye hükmeden Asurlara hiçbir şekilde haraç vermiyor. Bunun üzerine yakın çevredeki yerleşim birimleri de Asur Krallığı’na haraç vermemeye başlıyor. Urartular, çevresine göre korunaklı olan Van bölgesini sembolize eden, özellikle doğu ile batı arasında bir köprü görevi gören bin 350 metre uzunluğundaki Van Kalesi’ni başkent yapıyor.”Urartuların Van Kalesi’ni başkent yaptıktan sonra çevresinde yerleşim alanları oluşturmaya başladığını ifade eden, Prof. Dr. Belli, başta günümüzde kullanılan Şamran Kanalı olmak üzere yaptıkları yüzlerce kanalla Van ve çevresine 3 asır boyunca altın çağını yaşattığını söyledi.
Yapılan sulama kanallarının yüzde 12’sinin günümüzde hala kullanıldığını anımsatan Belli, 1987 yılından bu yana bölgede yaptığı kazı ve araştırmalarda 125 kanalı bizzat tespit ettiğini vurguladı. Belli, dünyanın ilk hidroelektrik uygarlığı olan Urartu Medeniyeti’nin, ilk kez yol yaparak modern kentler kurduğunu söyledi.
Günümüzde Vanlıların ‘deniz’ dediği Van Gölü’nün Urartular döneminde ‘deniz’ olarak adlandırıldığını anımsatan Belli, Urartu dönemindeki insanların zaferlerini Van Gölü’nde kutsadıklarını belirtti.
Van Gölü’nün kutsal olarak kabul edildiğini ve savaşlardan sonra kılıçların denizde yıkandığını dile getiren Belli, Van Kalesi’ndeki Meher Kapı’daki yazılarda 1 sığır ve 2 koyunun kurban edildiğinin anlatıldığını ifade etti. (Cihan)
Sayı : 2009 07
