Masal, Orağın Bulunuşu

Çok eskilerde, Nartlar Adıge (Çerkes) ülkesinde yaşıyorlarken, Nart Lepş adında bir demircileri varmış. Bir yıl ekinleri çok bereketli olmuş. O zamanlar, ekin biçe­cek aletleri henüz bilmiyorlarmış. Onun için Nartlar, büyük-küçük, gündüz-gece demeden buğday başaklarını teker teker elleriyle topluyorlarmış.  

Topladıklarını durmadan evlere taşıyorlarmış ama, topla­dıkça sanki daha da artıyormuş, evlerde koyacak yer kalma­mış.  

Sonra bir akşam üstü, yorgun bir halde tarladan döndük­lerinde “Nart Kurultayı” nı toplayarak konuyu görüşmüşler. İçlerinden biri şöyle demiş:  

-Yemin ediyorum, Lepş bizim için bir alet yapmazsa ekinlerimizin yarısını kaybederiz. Hepsini toplayama­yız.  

Başkaları da bu söze katılmış. Ertesi gün Nart demir­cisi Lepş’ın yanına gitmişler. Demirci atölyesindeki Lepş Nartlar’ın geldiğini görünce “Nart evlatlarımın bir sorunu ol­malı” diyerek takımlarını bir kenara bırakıp, gelenleri kar­şılamış.  

Gidenler:  

-Aydınlık günlerin olsun sevgili Lepş’ımız, deyip dert­lerini söylemişler.  

Lepş düşünmüş, taşınmış, onlara akıl vermiş.  

Bu akla uyarak gençleri Nart ülkesinde yaşayanların en yaşlısı Userej’in yanına göndermişler. Userej o kadar yaşlıymış ki Nart ülkesinde onun yaşını bilen yokmuş. Userej evinin önünde güneşlenirken Nart gençleri yanına gitmişler, kendi­sinin toplantıya çağrıldığını söylemişler. Fakat O; “Geleme­yeceğim, adımlarımı doğru dürüst atamıyorum” demiş. Öy­le deyince iki delikanlı onu kaldırıp omuzlarına almışlar ve Nart Toplantısına getirmişler.  

Toplantıya gelince ihtiyarı omuzlarından indirmişler. İhtiyarcık, toplantıya giriyorum diye ayağını uzatınca ayağı yakın olan eşiğe takılıp odanın içine yuvarlanmış. Nart gençleri bunu görünce kendilerini tutamayarak gülmüşler. Zorlukla doğrulan Userej, “Bana güldüler” diye küserek oturmadan geri dönmüş.  

-Ey büyüğümüz küsme, sana danışacağımız büyük bir sorunumuz var,  

demişlerse de geriye çevirememişler. Ba­cakları titreyerek evinin yolunu tutmuş Userej.  

Demirci Nart Lepş Userej’in durumunu biliyormuş. Nartlar’a demiş ki:  

-O iyice ihtiyarladığı için kendi kendine konuşur. Genç­leri peşinden gönderin, yolda konuştuklarını dinlesinler.  

Bunun üzerine üç genci Userej’in peşine takmışlar. Use­rej, yolda kendi kendine şöyle mırıldanıyormuş:  

Saymıyorsunuz artık yaşlıları  

Beceremiyorsunuz yardımlaşmayı,  

Nart bilgileri  

Ne zorluğu var orak yapmanın  

Bükersin horozun kuyruğu gibi  

Diş açarsın  

Kaz yavrusunun dişleri gibi.  

Ama ben bunları  

Söylemem size,  

Bilemezsiniz siz de  

Ekinlerinizi  

Nasıl biçeceğinizi.  

İhtiyarın dediklerini iyice dinleyen gençler, bunları bellek­lerine yerleştirince, iki genç Userej’i hemen kaldırıp omuzla­rına almışlar, evine götürüp güneşlendiği kapının önüne bı­rakmışlar. Üçüncü genç koşarak Nart toplantısına git­miş, Userej’in söylediklerini Nart Lepş’e anlatmış.  

Lepş atelyesine gidip ince demiri kızdırmış, döve döve horoz kuyruğu gibi bükmüş, kaz yavrusu dişi gibi dişler aç­mış, ağaçtan bir de sap yapmış, ekinlerini biçmeleri için Nartlar’ın eline vermiş.  

Böylece dünyada ilk kez orak icat edilmiş ve bütün in­sanların kullandığı bir alet haline gelmiş.  

Çerkes Masalları – Okyanus Yayınları  

Çerkesçe’den çeviren: Yaşar Bağ  

Sayı : 2009 08