2009’un Nisan ayının 10’undan başlayarak Temmuz ayının 1’ine kadar, Abaza Araştırmaları Enstitüsü çalışanları Zurab Capua, Viyaçeslav Crıgba, Arda Aşba Türkiye’de Abazaların yaşadığı birçok vilayet ve köylerde Abaza folkloru, dili, etnografyası konularında sözlü tarih çalışması yaptılar. Bu sene bu çalışmaları İstanbul, İnegöl, Eskişehir, Kütahya, Bilecik, İzmit, Adapazarı merkez ve köylerinde yürüttüler. 2010’dan başlayarak bu proje Enstitü çalışanlarının, Abhazya Devlet Üniversitesi öğretim görevlilerinin, doktora öğrencilerinin de katılımı ile daha kapsamlı bir şekilde devam edecek.
Türkiye’de yaşayan Abazaların dil, folklor, etnografya konularında yıllar önce Fransız bilim insanı G. Dumézil, daha sonra Abaza bilim insanları R.H. Guajba, V.A. Çrikba, I.G. Argun, S.L. Zuhba, Ş.H. Salakiya, Z. Capua, A. Hesiya, A.E. Aşba, A.P. Kakoba, S.Z. Tarba birçok çalışma yapmıştı. Ama zaman geçtikçe bu konularla ilgili birçok örnek kayboluyor. Ya da bilenler unutuyor. Abaza Araştırmaları Enstitüsü Türkiye’deki Abazaların bugüne kadar kaybetmeden getirdikleri folkloru ölümsüzleştirmek için, onların Türkiye’de yaşadıkları köylere ses, film, cd vs. kayıt cihazları ile giderek kayıt altına almak için bir proje hazırlayarak devletin ilgili birimlerine sundu. Bu proje on yıllık bir proje.
Enstitümüz “Abhazya’nın Abideleri” adını verdiğimiz folklorumuz hakkında, Abhazya ve yurt dışı derlemeleri de kapsayacak şekilde 12 ciltlik bir kitap yayınlamayı düşünüyor. Yurt dışında yaşayan Abazaların folklorundan bu yıl kayıt altına aldıklarımız çok önemli ve kapsamlı. On sene içinde yapacağımız çalışmalarla birçok kitap dolduracak materyal toplayacağımıza inanıyoruz. Bu, halkımız için çok yararlı bir çalışma olacaktır. Ürünlerimizi av şarkıları, doğumla ilgili gelenekler, ninniler, düğün ve gelin getirme gelenekleri ve şarkıları, cenaze örfü (ağlama, ağıtlar, vs.), destanlar, masallar, Nart efsaneleri, dinle ilgili gelenekler, atasözleri, bilmeceler, tekerlemeler, kahramanlık söylenceleri vs. şeklinde ayrı kitaplar halinde yayınlamayı düşünüyoruz.
Ayrıca artık Abhazya’da unutulan Ubıh dili, Abazacanın Asaz, Ahcıpsa, vd. diyalektlerinin özelliklerini araştırıp yayınlamayı görev bilen V.A. Çrikba’nın bu konudaki çalışmaları devam ediyor.
1992-1993 savaşında bilim insanlarımızın emek vererek hazırladığı, henüz kitap olarak basılmayan çok değerli ürünleri de Enstitümüzle birikte yaktılar. Artık onları geri getirmek mümkün değil. Ama yaşlılarımız yaşadıkça en azından onların bu konuda bildiklerini kayıt altına alarak kalıcılaştırabiliriz. Kitapların dışında film ve cd kayıtlarını da Türkiye’ye göndermeyi düşünüyoruz. Böylece çalışmalarımızın semeresi oralarda da görülmüş ve koruma altına alınmış olur.
Sayı : 2009 11
