Portre
BİR İŞÇİ LİDERİ RIZA KUAS
Hakan Çelik
Yaşadığım semtte, yani Ünalan’da mavi ışıklarıyla gecenin kör karanlığını aydınlatan sendika binasının levhasındaki kocaman ismin sahibidir ve yine ne tesadüftür ki Türkiye adına önemli mücadele adamlarından, ışığıyla yolumuzu aydınlatan bu kişi bizlerden birisidir. Abhaz kökenli Rıza KUAS’tan bahsediyorum.
1926’da Hendek’te doğdu. Ortaokul öğrenimi gördükten sonra bir süre çiftçilik yaptı. Lastik fabrikalarında işçi olarak çalıştı.
Sendikacı, Lastik-İş Sendikası Genel Başkanı, DİSK’in kurucusu ve eski Yürütme Kurulu Üyesi, İstanbul ve Ankara (TİP) eski Milletvekili.
Sendikal yaşamına, 1949 yılında Derby Lastik fabrikasında çalışırken işyeri sendika temsilciliği ile başlayan işçi lideri Rıza Kuas, 1952 yılında Lastik İşçileri Sendikası, Kazlıçeşme Şube Başkanlığı’na seçildi. 1954 yılında yapılan seçimlerde sendika Genel Başkanlığı’na seçilen Rıza Kuas, bu görevini çeyrek yüzyılı aşkın bir süre sürdürdü. Rıza Kuas, ‘işçi sınıfını siyasal alanda da mutlaka mücadele etmelidir’ diyerek 13 Şubat 1961 yılında, Kemal Türkler ve 12 arkadaşı ile birlikte Türkiye İşçi Partisi’ni kurdu. 1965 yılında İzmir’de toplanan Genel Kurul’da TİP Genel Sekreterliği görevini üstlendi. 1965 yılında TİP’ten Ankara, 1969 seçimlerinde ise İstanbul Milletvekili olarak TBMM’ye girdi.
Bu dönemde gelişen olaylar karşısında Türk-İş yönetiminin etkisiz ve pasif kaldığını öne süren Lastik-İş Genel Başkanı Kuas, 1966 yılında Kristal-İş Sendikası’nın Paşabahçe Cam Fabrikasında başlattığı greve Türk-İş’in karşı çıkması üzerine Lastik-İş, Basın-İş, T. Maden-İş sendikaları Türk-İş üyesi olmayan Gıda-İş’i de alarak Sendikalararası Dayanışma Anlaşması (SADA) kurdular. Türk-İş yönetiminin bu üç sendikaya geçici ihraç kararı vermesinin ardından, bu üç sendika, T. Gıda-İş ve T. Maden İşçileri Sendikası (Zonguldak), 12 Şubat 1967 yılında Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nu (DİSK) kurdular.
Böylelikle sendikal mücadelede yeni bir sayfa açılıyordu. Devlet güdümlü bir sendikal anlayışın karşısına sınıf sendikacılığı anlayışı geliyordu. DİSK’in güçlenmesiyle 1968 yılında Rıza Kuas önderliğinde Derby Lastik Fabrikasında Türkiye’de ilk kez işyeri işgali gerçekleşiyordu. Yine ilk kez Türkiye’de yetkili sendikanın belirlenmesi için, 1968 yılında Derby Lastik Fabrikasında referandum yapılmasını sağlayan Lastik-İş Genel Başkanı Kuas, işverenin kurduğu sarı sendikayı teşhir etmiştir. İşçiyi “hırsız” gibi gören zihniyetle mücadele amacıyla başlattığı “Üstünü Aratma” kampanyası tüm ülkede geniş yankı buldu. İşçiler onurlarına sahip çıkan bu kampanyaya aktif bir biçimde katıldı. Royal fabrikasında işçiler bu haklarını savunmak için toplu direniş yaptı.
Yıllarca verdiği sendikal ve siyasal mücadele ile işçi sınıfına büyük kazanımlar sağlayan Rıza Kuas, 1981 yılında öldü.
Sayı : 2010 01
Yayınlanma Tarihi: 2010-01-01 00:00:00
