Gazi Muhammed, Hamzat ve Şeyh Şamil

0
3575

Mansur’la başlayan, Gazi Muhammed, Hamzat ve Şamil’le devam eden Kafkas – Rus savaşları, bütün dünyada 19. yüzyılın en çetin savaşlarıydı. 

  Şeyh Şamil’in çocukluğu Gımri’de geçmişti. Gazi Muhammed, Şamil’in çocukluk arkadaşı ve köylüsüydü. Mansur’dan sonra ikinci İmam o olmuştu. Sağlığında kendisinden sonra İmamlık makamına Hamzat’ın geçeceğini Şamil’e söylemişti. 

 Ruslar, Kafkasya’ya girdiklerinde Çar ordusunu Avusturya asıllı bir general olan Kulug Fon Klugenav kumanda ediyordu. Şamil’in ve Gazi Muhammed’in köyü olan Gımri’de, taş taş üzerinde bırakmadı. Gımri, Dağıstan’da kartal yuvası gibi dağların yamacında bir köydü. Gımri baskınında Gazi Muhammed 1832’de öldürüldü. Şamil ise ağır yaralandı. Ormanlar içerisindeki köylerde saklandı. Yaralarını, türlü kök otlarıyla kremler yapan ve cerrahlıkla uğraşan ve aynı zamanda Şamil’in kayınbabası olan Dağıstanlı bir cerrah iyileştirmişti. Şamil’in hastalığında anası Baho başucundan ayrılmamıştı. 

   Rus generali Klugenav öldürülen Gazi Muhammed’in cesedini günlerce köy köy gezdirmiş teşhir etmişti. Sonunda Avar Hanlığı’nın merkezi olan Tarku’da, Burnava tepesine gömdürmüştü. 

   Gazi Muhammed’in ölümünden sonra yerine Hamzat geçti. Hamzat, Avar Hanlarının sülalesindendi. Diktatör heveslisiydi. Avar Hanlarının çeşitli tekliflerini ve Rus Çarının rütbe, nişan ve hediyelerini istememiş geri çevirmişti. Kafkas – Rus savaşlarında Gazi Muhammed’e katılmış ve Şamil’in dostu olmuştu. İslami öğeler adına şeriata karşı gelenleri şiddetle cezalandırmıştı. Şeriat mahkemelerini kurmuştu. Uygulamaları baskıcı hale dönüşmüştü. 

   O dönem Avar Hanlığını Bahu Bike adında bir kadın yönetiyordu. Avar Hanlığının merkezi yeri Hunzah yöresiydi. Gazi Muhammed, Şamil’le birlikte Hunzah’a baskınlar düzenlenmişti. Dağıstanlı kabile ve boylar ile sülaleler arsında sürtüşmeler vardı. Gazi Muhammed’den sonra İmamlığa seçilen Hamzat da Avar sülalesindendi. Şeriat uygulamalarını şiddetle sürdürüyor halka baskı uyguluyordu. Hamzat, Avar Hanı Bahu Bike’ye haber göndermiş onunla anlaşmak istemişti. Bahu Bike’nin iki oğlu vardı. Umma adındaki oğlunu Hamzat’a gönderdi, Hamzat onu tutukladı. Bahu Bike ardından ikinci oğlu Nutsal’a; gidip kardeşini kurtarmasını söyledi. Nutsal, silahlı adamlarıyla Hamzat’a gidince önce onu ağırladı. Sonra da tutuklattı ve ardından iki kardeşi ve silahlı adamlarını öldürttü. Hamzat Kafkasya’da Avar Hanlarını iktidarı önünde engel görüyordu. Avar Hanlarına karşı acımazsız davranıyordu. Avar Hanlarının önde gelenlerinden ve Gazi Muhammed’in de en önde gelen naibi olan Taşof Hacı, Gazi Muhammed’in ölümünden sonra Hamzat’ın İmam seçilmesine karşı çıkmıştı. Kendisinin imam seçilmesini istemişti. Şeyh Şamil, Hamzat’ın yanında yer almıştı. Hamzat, Avar Hanı Bahu Bike’nin üzerine saldırmış iki oğlundan sonra onu da öldürtmüştü. İmam Hamzat şeriat uygulamalarını daha ileri taşımıştı. Şeyh Şamil güç ve dirayetiyle Hamzat’ı korumuştu. 

   İmam Hamzat şeriat uygulamaları ile içki ve tütün içilmesini de yasaklamıştı. Bu uygulamaya ve Hamzat’ın şeriatına karşı duran yaşlı bir kişi Hamzat’ın adamlarınca baskı görmüştü. Bu kişi Bahu Bike’nin akrabası ve Hacı Murat’ın amcasıydı. 

   Avar Hanlarından olan Osman ve Hacı Murat 1835’te Hamzat’ın Avarlara yaptıklarından dolayı silahlı adamlarıyla Hamzat’a suikast düzenlemiş, onu öldürmüşlerdi. Hacı Murat’ın bu dönemler Rus Çarlığınca rütbe ve nişanlarla Tiflis’te uzun süre yaşamasına imkân verilmişti. 

 Hamzat’ın öldürülmesinden sonra Çeçenya ve Dağıstan’da 1835’te Şeyh Şamil başa geçmişti. Bundan sonra Kafkas – Rus savaşlarının uzun tarihinde çok çetin savaşlar başladı. Çar ordularının Kafkasya’daki savaşları bu yeni dönemde eski yöntemlerden daha acımazsız, daha kanlı ve çetin hal alarak devam edecekti. 

   Çarlık, bütün Kafkasya’yı türlü hile ve entrikalarla ele avuca almak istiyordu. Bu uğurda her dönem üstün silah gücü ile donatılmış ordularını ve en acımasız Generallerini Kafkasya’ya gönderdi. General Klugenav ile başlayan, Vorontsov ile sürdürülen ve 1842’lerde Lüders, Fraytağ ile1852’lerde General Grabe ve General Kont Argutfinski, Prens Baryatinski, Genaral Yevdokimof gibi acımazsız Çarlık ordu kumandanları Rus politikalarıyla Kafkasya’da görev yapmışlardı. 

   Şeyh Şamil’in maiyetinde on bin kadar Çeçen, Lezgi ve Dağıstan kabilelerinden oluşmuş savaşçılar ile, Şamil’in 1850’lerden başlayarak Batı Kafkasya’da Adığe boyları arasına gönderdiği Naipleri aracılığıyla Ruslara karşı savaşıyorlardı. Çarlık orduları Kafkasya’da dehşet salarak savaşı tırmandırıyordu. Kafkas halkları top yekun vatan topraklarını savunuyorlardı. Düzenli Rus ordu birliklerini ve onun tecrübeli, acımazsız generallerini defalarca çekilmez vaziyetler içine düşürüyorlardı. Rus ordusu ovalarda, dağlarda halkın yararlanabileceği her şeyi yakıp yıkıyordu. Çarlık Rusya’sının Kafkasya hakkındaki katliam ve sürgün politikası sonuna dek hiç değişmeden devam ediyordu. 

  

Sayı: 2010 01