SEYIN TIME (Hüseyin Şem’i Tümer)1875-1962
Önsöz
Seyın Time (Hüseyin Şem’i TÜMER) nin İlahiyat Fakültesi ve Hukuk Fakültesini bitirdiği ve ilk resmi görevine başladığı yıllar Meşrutiyetin ilk yıllarına rastlamaktadır. Bu dönem; Anavatanlarından sürülen Çerkeslerin önde gelen aydınlarının bir araya gelerek genç kuşaklarına, ana dillerini, kültürlerini ve öz vatanlarını unutturmamak için örgütlenmeye ve yayın için kollarını sıvayıp gönüllü olarak çalışmaya ve üretmeye başladıkları bir dönemdir.
Öncü aydınlardan kimi Alfabe hazırlığı yaparken, kimi Ğuaze dergisini yayınlamaya, kimi Çerkeş Kız Örnek Okulunda ücret talep etmeksizin gönüllü öğretmenlik yapmaya çalışmaktadırlar. Öğrenimli, öz kültürü hakkında birikimli ve duyarlı bir insan olan Seyın Time’nin de boş durması düşünülemezdi. Ana dilinin öğretimi için öğretmenlik yaparken bir taraftan da kendi özgün dilinde üretti, yayımladı ve bizlere ulaştırarak o dönemi tanımamıza yardımcı oldu. Kendisini saygıyla, rahmetle anıyor, bu kitabı hazırlayan sayın Sefer E. Berzeg’e de teşekkür ediyor, bu kitabı okuyacak tüm hemşerilerimizden özel bir ricada bulunmak istiyorum.
Rahmetli Seyın Time gibi bir başkaları da benzeri eserler üretmişlerdir. Ğuaze’de yazan bir çok kalemin, benzeri çalışmalarının olmaması düşünülemez. Lütfen bu tür özgün ve sürgün öncesi ve hemen sonrası doğumlu ilk kuşakların çalışmalarını ortaya çıkaralım, yayımlayalım ve o saygıdeğer emekler kaybolmasın. KAFDAV olarak bunları yayımlamaya hazırız. Ayrıca, arşivinde Ğuaze gazetesinin 41, 42 ve 45-59. sayıları bulunanları da Ğuaze’nin tüm sayılarını (59 sayı) bir arada yayınlamak üzere Araştırma Merkezimize katkıda bulunmaya çağırıyorum. Ankara, 01.02.2010
Muhittin Ünal
Kafdav Başkanı
Yaşadığı Dönem ve Kişiliği
Kafkasya kökenli aydın bir din adamı ve eğitimci, hukukçu, yazar, Adıge filologu, şair ve yurtsever olan Seyın TIME (Türkçe adıyla Hüseyin Şem’i TÜMER) sürgünde doğmuş, yabancı ülkelerde yaşamış ve halkının var olma savaşımında onurlu yerini almış bulunan Kafkas evlatlarından birisidir.
Seyın Time, sömürgeci Rusya imparatorluğu tarafından uygulanan Çerkes soykırımı ve büyük Çerkes sürgünü sırasında (1864), Adıgey’in Şapsığ bölgesindeki köyü yüzlerce benzeri gibi yakılıp yok edilerek Osmanlı topraklarına sürgüne gönderilen Time adlı bir Adıge ailesinin çocuğudur. Günümüzde Yunanistan toprakları içinde kalan Demirhisar’da 1875 yılında doğdu. İlk öğrenimini orada Türkçe olarak yaptıktan sonra İstanbul’a giderek Fatih Medresesi Dersiamlarından Hüseyin Necmeddin Efendi’den Ulum-ı Arabi okuyup icazetname(diploma) aldı (1907). Arapça ve Farsça öğrendi. Aynı zamanda Darü’l-Fünun’un (Üniversite) İlahiyat (1908) ve Hukuk (1912) şubelerinden (Fakülte) de mezun olarak, pekiyi derecelerle şahadetnameler(diplomalar) almıştı.
(1908-1923) arası, Kafkasyalı sürgünlerin İstanbul’da oluşturmuş bulundukları tüm örgütlenmelerde görevler aldı, Kafkas-Çerkes derneklerinin Dil ve Alfabe Komisyonları’nda çalıştı, anayurdu Kafkasya’nın özgürlük ve bağımsızlığına, sürgün Çerkesler’in anayurtlarına dönmelerine yönelik siyasi girişimler içerisinde aktif bir rol oynadı. Aynı dönemde (1918-1923) Kafkasyalı ailelerin de yoğun olarak bulunduğu Beşiktaş’ta Akaretler semtinde “Çerkes Kadınları Teavun Cemiyeti” tarafından oluşturulmuş bulunan “Çerkes İnas Numune Mektebi”nde de (Çerkes Kız Örnek Okulu) ücret almaksızın Çerkesce (Adıgece) Dilbilgisi dersleri verdi.
Seyın Time, anadili olan Adıgece ve çocukken öğrendiği Türkçe dışında, Arapça, Farsça ve Fransızcayı da biliyordu. Osmanlı-Türk basınında ve Kafkas diasporasının yayınları arasında çeşitli makaleleri, şiirleri ve anadili Adıgece’yle yazılmış iki kitabı yayınlanmıştı. Şiirleri, yurt ve millet sevgisiyle dolu sosyal içerikleri yanında, Kafkasya sürgünlerinin yabancı topraklarda anadillerinde yayınlayabildikleri az sayıdaki edebiyat ürünlerinin seçkin örnekleri olarak da ayrı bir yere sahiptir.
Seyın Time, lise öğretmenliği, hâkimlik, avukatlık ve emeklilikle geçen otuz yıla yakın bir süreden sonra, 1950 yılında Türkiye’de çok partili parlamenter sisteme geçilmesi ve ülkeye asgari bir demokrasinin gelmesiyle, Kafkasyalıların yeniden başlayan sosyo-kültürel faaliyetleri içinde tekrar yerini aldı. İstanbul’da 1953 yılında oluşturulan ve günümüzde Bağlarbaşı’nda bulunan “Kafkas Kültür Derneği”nin kurucuları ve aktif emekçileri arasındaydı. Derneğin yayın organı konumunda olan “Kafkas Dergisi”(1953) ve “Yeni Kafkas”(1957-62) dergilerinde sürekli olarak yazıları yayımlandı.
Seyın Time (Hüseyin Şem’i), 15 Mayıs 1962 Salı günü İstanbul’da öldü.
“Kuecsiqheme qyaxhuitlvaqher” (Göçmenlerin Başına Gelenler) adlı şiirinde şu mesajı veriyordu: “Hangi dinde olursanız olun, ne işle uğraşırsanız uğraşın, nerede oturursanız oturun, ama Çerkeslikten (Adighaqhe) asla vazgeçmeyin”.
(Not: Kitaptan alıntılanmıştır.)
Sayı : 2010 05
