23. Ağustos. 1879
Felix L. Oswald’a göre Rusya’nın yavaş yavaş ezdiği, parçaladığı ve sonrasında yok ettiği Çerkesler, “Katledilmiş bir Ulus”tur. Mingrelya dağlılarının sürgünü 1864 kışında 200.000 Lezgi ailesinin Çar emriyle dağdaki evlerinden kovulmasıyla başladı. Tiflis’ten yola çıkan 500.000’den fazla insanın sadece üçte biri Adrianople’ye (Edirne) vardı.
Suçları uzun bir direnişin ardından zalim güç tarafından mağlup edilmiş olmalarıydı. Direnişlerindeki destansı cesaret ve özverili sebatın emsaline resmi tarihin ortaya çıkışından beri rastlanmamıştır.
Batı Kafkasya’nın geçitleri Lezgiler ve Osetler tarafından korunuyordu. Bu insanlar 1795 yılında bile 60.000 savaşçıdan oluşan bir gücün hakkından gelebiliyordu, kelimenin tam anlamıyla Spartalılar gibi. Ama ne zaman bahar gelse Kazaklar, Kalmıklar ve Moskovalı köylülerden oluşan yeni bir kalabalık kasap köpeği sürüsünün karşısında havlayan vahşi hayvan gibi uluyarak bu sadık kafilenin üzerine saldırıyordu. Vadiler mahvediliyor, evcil hayvanlar katlediliyor, Batı Lezgi bölgesindeki dağ evleri yakılıyor, savunmasız insanlar zalimce öldürülüyordu. Bu mücadeleler boyunca kemikler geçitlere saçılıyor, Çerkesya dereleri kana boyanıyordu. Yarım milyondan fazla insanın hayatına mal olan savaşın başlangıcının üzerinden kırk yıldan fazla süre geçmişken, 1824 yılında Çar hala Kafkasya’nın bir metrekaresini bile ele geçirememişti. Amerika ve Batı Avrupa’nın neredeyse hiç tanımadığı Şamil Ben Haddin (Şeyh Şamil) soydaşlarının belleklerinde gelecek kuşakların saygı duymasını sağlayacak anılar bırakmıştır. Nihai başarı takdir edilmenin tek ölçütü olmasaydı; Hannibal’ın, Cromwell’in, Kosciusko’nun ve Garibaldi’nin kahramanlıkları bu Lezgi liderin başarılarının yanında ehemmiyetsiz görünürdü. Şamil’in savaş ekipmanından yoksun, kayın kozalağı ve suyla beslenen yandaşları 24 yıl boyunca topraklarını korudular. Prens Baryatinski’nin 300.000 kişilik ordusuna 20.000 kişiyle meydan okudular. Bir milyon insanın hayatını feda ettiği yüz yıllık savaş Ruslara Kafkasya hakimiyetini bahşetti.
Çeviri: Serap Canbek
Sayı : 2010 08
Yayınlanma Tarihi: 2010-08-01 00:00:00
