Aktoprak Köyü’nün ismiyle ilgili, iki sayıdır farklı bilgiler ve kaynaklar üzerinden süren tartışma bu sayıda da Nart Atalay ve Fikri Baştürk’ün yeni aktardığı bilgilerle, farklı bir zeminde devam ediyor
‘Bir sülale ismi taşımıyor’
Çetaw Nart
Gazetemizde son iki sayıdır Yalova ili Altınova ilçesine bağlı Aktoprak köyü ile ilgili olarak bazı bilgileri paylaşmak isterim.
Adığe araştırmacıların en saygınlarından biri olan ĞUNEKO Cemalettin Özbay’ın daha önceden yapmış olduğu ve Nart dergisinde de yayınlanmış olan derlemesinden alıntıyı aktarıyorum:
“Aktoprak Köyü, Türk-Rus savaşı sonunda Çerkesya’nın Ğunerıko Hable’sinden zoraki göçle gelenlerden Şaruhko soyundan Tıkırıtse Bekir bey tarafından 1884’te kurulmuştur. İlk yerleşim sırasında yeni göçmen Çerkeslerin uğrak yeri olduğu ve buradan diğer köylere dağıldıkları biliniyor.” Buradan da açıkça anlaşılıyor ki köyün kurulmasına ön ayak olan Şaruhko Tıkırıtse Bekir beydir.
Adığe köy adları kurucu ailenin, feodal bölgelerde Work veya Pşı’nın sülale adıyla anılırdı. Coğrafik özellikler, nehir ve bölge adları da köyün adını belirleyen unsurlardı.
Aktoprak köyünde ‘Şaruhko’lar hala en kalabalık ailedir. Bu ailenin ve diğer tanıdığım aile bireyleriyle yapmış olduğum sohbetlerde köyün adının herhangi bir sülale adıyla anılmadığını Yat’efıjjı olarak bilindiğini belirttiler. Bunun sebebi de köyün yakınlarında Adığe evlerinin sıvandığı beyaz toprağın bolca çıkması olduğunu ayrıca söylediler.
Ayrıca köyün mezarlığında en eski ailelerden biri olan ‘Kuaş’ların ecdadı yatmaktadır. Köyün adı bu sülaleye verilmiştir: Aktoprak…
‘Tsey’ler ilk gelenlerdendir’
Gute Fikri Baştürk
Yete’fij bölgesi Antik bir çağ geçirmiştir. Tsey Hable Yete’fij bölgesine yerleştiğinde Rum ve Ermeni yerleşkesi değildi. Ancak Rum köyü olan Kızberdent hudutları içinde olup 3 km. batısındaki Yete’fij denen yere yerleştiler. Bölgede o günlerde Rumlara ait bir iki mandıra bulunuyordu. Bu nedenle aralarında geçimsizlik baş gösterdi ve bu durum sınır kavgasına dönüştü. Bunun sonucu olarak Tsey Hable tahmini 700 metre batıya çekilerek köyün bugün bulunduğu yere yerleştiler.
Çerkesler Osmanlı’ya göç ettiğinde yerleştikleri yerlerle ilgili:
1- Çerkes köylerinin Çerkesce isimleri ile ilgili belge yoktur. (Geçici olarak isimler
verilmiştir.)
2- Anavatandaki köylerinin isimlerinin yaşatılması için Çerkesce isim verenler oldu.
3- Gelen grubun içinde en kalabalık olan soyların isimlerini verenler oldu.
4- Gelen grubun içinde Thamate durumunda olanların isimlerini verenler oldu.
5- Yerleştikleri yerin coğrafi durumuna göre isim verenler oldu.
Aktoprak köyüne Çerkesce Tsey Hable, Ğuneriko Hable, Ğunej’ko Hable, daha sonra yete’fijin keşfedilmesiyle Yete’fij Hable diyenler oldu. Ancak en çok kullanılan isim Tsey Hable oldu. Köylere tüzel kişilik kazandırılması çalışmaları sonucu Rum ve Çerkes köylerinin isimleri de değiştirildi. Sonrasında köye Yete’fijin Türkçe karşılığı olan Aktoprak ismi verilmiştir.
Sonuç olarak:
1- Çerkesler Osmanlı’ya göç ettiklerinde Türkçe bilmiyorlardı ki köyün ilk adı Aktoprak olsun.
2- Aktoprak köyün ilk adı değildir.
3- Aktoprak Rum ve Ermeni yerleşkesi değildir.
4- Tsey’ler köye ilk gelenlerdendir, sonradan gelmemişlerdir. Tefikiye köyü Aktoprak’tan ayrılmadır. Aktoprak köyünden 6-7 hane Karadere köyüne göç etmiştir.
Sayın Demir Yavuz kardeşimizin Jıneps Gazetesi Kasım-Aralık 2010 sayısında köyün ilk adının Aktoprak olduğunu belirttiği yazı gerçeği yansıtmamaktadır, konuya
Sayı : 2011 01
