Adıgey Kültür Bakanı Çemişo Ğazi:

EMİTT Turizm Fuarı kapsamında (10-13 şubat) Türkiye’ye gelen Adıge Cumhuriyeti (AC) heyeti Ankara, İnegöl, Bursa, Samsun ve İstanbul’da Çerkeslerle bir araya geldi. AC Kültür Bakanı Çemışo Gazi, özellikle Anadilin öğrenilmesine yönelik Moskova destekli kurulan Ajans hakkında bilgi verdi.

İstanbul Kafkas Kültür Derneğini ziyaret eden Çemışo Gazi’nin, yaptığı konuşmadan satır başları:

*İstanbul’dan başlayıp Ankara, İnegöl, Bursa, Samsun ve yeniden İstanbul olmak üzere pek çok görüşmelerde bulunduk. Bu görüşmelerde bir çok soru soruldu. Yanıtlamaya çalıştık, ne kadar doyurucu oldu bilemiyoruz!

Çoğunlukla dilimiz ve kültürümüzün korunmasına yönelik sorular soruldu. Herkesin kaygısı anadilini bilememekti. Kendi çocuklarından ziyade kendilerinin de anadillerini unutmuş olmalarıydı. “Çocuklarımıza nasıl öğreteceğiz? Kendimiz nasıl konuşacağız?” Bu sorulara cevap aradık.

*100 yıl kadar önce İstanbul’dan Anayurda, Adıgece okuma yazma öğretmek için 4-5 kişi gelmişti. Ben Penekhes köyündenim, Novrosisk üzerinden geldiklerinde ilk rastladıkları yer bizim köydü. Ninem anlatırdı; ‘Türkiye’den dört tomar getirdikleri yıl’ derdi. Tomarlar 4-5 rulo dosyanın olduğu paketlerdi. Belki de daha büyüktü bilemiyorum. Adıgece okuma yazma işi anavatana Türkiye’den geldi. Gelen insanlarımız; Hızal, Tsağo, Neğuç idi.

*Şimdi yurdumuzda işler daha iyi yürür oldu. Bizim de önümüze koyduğumuz bir proje var. Bundan olayı soruyorlar ‘bize nasıl bir faydanız olacak’ diye. Şimdiki gelişmeler Türkiye’ye dönük ve daha iyi durumda. Bunu şunun için söylüyorum; anadilini öğrenmek isteyenler için bir proje oluşturuldu. Bu kapsamda Moskova ve AC bir anlaşma imzaladılar. Bir ajans(?) oluşturuldu. Bu ajansı Moskova, Nijninovgorod, Sanpetersburg ve AC oluşturuyor. Bu dörtlü anlaşma doğrultusunda bir plan hazırlandı. Projede öne çıkan konu anadili öğrenmek. Kurs mu açılacak? Öğretmen mi gönderilecek? Kitap mı bastırılacak? Anadille ilgili olan her şey.

*Adıgecenin öğrenilmesine yönelik 11 kitap hazırlanıyor, bunlar yeni öğretim yılına, ekim ayına yetiştirilecek. Talepler doğrultusunda ya öğretmen gönderilecek ya da öğretmen yetiştirmek için anavatana öğrenci alınacak. Daha önce de buna benzer şeyler yapılıyordu ama şimdi bir program dahilinde ajans tarafından finanse edilecek.

Ankara’da bu ajansın başındaki insanla görüştük. Ankara Kafkas Derneğine birlikte gittik, merak edilen hususları yanıtladı. İhtiyaçlar doğrultusunda ya derslik açacaklar ya da öğretmen gönderecekler. Dernekler bu konulara eğilmeliler, biz de AC’de devlet politikası olarak çalışacağız.

*Bu çalışmalar sorunlarımızı çözecek mi? Bilemiyorum. Ama ciddiye alıp çalıştığımız zaman, anadil öğrenmek için ciddi bir adım atılmış olacak.

*Bu proje; bugünkü Rusya sınırları içinde yaşamış ve yaşamakta olan yerli halkların zamanla başka ülkelerde yaşamak zorunda kalan kesimlerine yeniden anadillerini öğretmeye yöneliktir. Protokolün Rusçasını Kaf-Fed yönetimine verdik, sanırım Türkçeleştirip yayınlayacaklar.

*AC Devlet Üniversitesinin, Adıge Ulusal Fakültesi var. Burada dil, tarih ve kültür üzerine çalışmalar yapılıyor. Sanırım 300 civarında öğrencisi var. Okul sonrası yayıncı, gazeteci ve akademisyen oluyorlar. Şimdi AC Devlet Üniversitesi ile Samsun 19 Mayıs Üniversitesi bir protokol imzaladılar. Protokole göre AC Devlet Üniversitesi Türkçe, 19 Mayıs Üniversitesi de Adıgece bölümleri açacaklar. Bu doğrultuda da karşılıklı öğretmen takası veya eğitimi

mümkün olacaktır.

*Tüm bunlar yeni başlayan işler, başarılı olması da bizim çalışma azmimize ve irademize bağlı olacaktır. Eskilerin dediği gibi; “Bir işi yapmak isteyen işin oluruna bakar, yapmak istemeyen de bahane üretir”.

 (Jıneps haber)