Adıge Cumhuriyeti’nde seçim heyecanı

Bugünlerde Adıgey’de önem taşıyan politik olayların en başında 13 mart tarihinde yapılan parlamento seçimleri geliyor. 13 martta Adıge Cumhuriyeti Devlet Parlamentosu-Xase üyeleri  (toplam 54 üye) seçimle yenilendi. Böylece beşinci dönem yasama seçimi yapılmış oldu.

Bu yılki seçim yasası, 2006 tarihli seçim yasasına birçok değişiklikler getirmiş durumda. Yasa değişikliklerine ilişkin olarak, sadece seçmenler değil, basın mensupları da sorular soruyorlardı. Bu nedenle Adıge maq gazetesi genel yayın yönetmeni, Adıge Cumhuriyeti Gazeteciler Birliği Başkanı Derbe Timur, Adıge Cumhuriyeti Merkez Seçim Kurulu Başkanı Huşt Yur’u televizyona davet etti ve 9 şubat gününde basın mensupları ile buluşturdu. Hut Yur, gazete, televizyon ve radyo çalışanlarının sorularını yanıtladı ve bilgilendirmelerde bulundu.

Seçimlerle ilgili olarak Adıge Parlamentosu’nun 8 Aralık 2010 tarihli kararı 9 aralık günlü gazetelerde yayınlanarak yürürlüğe girdi. O tarihten başlayarak seçim kampanyası da açılmış oldu. Adaylar belirlenmeye, yazılmaya başlandı. Aday belirleme süresi 24 ocak 2011 gününe değin sürdü. Başvuruda bulunan 164 kişiden 135’i adaylığa uygun bulundu. Diğer başvurular eksiklikler nedeniyle geri çevrildi. Adıgey’de partilerden 7’sinin örgütlenmesi var. Üzücü de olsa, bu yedi partinin hepsi aday gösterebilmiş değil. Sadece 4 partinin adayları kabul edildi. “Patriotı Rossii”, “Yabloko” ve “Pravoe delo” partilerinin aday listeleri ise kabul edilmedi. Listeleri kabul edilen 4 parti, toplam 333 milletvekili adayı gösterdi.

Huşt Yur, seçim yasası gereğince yerine getirilen ve getirilmekte olan çalışmalar konusunda da bilgiler sundu. Örneğin adaylara ilişkin bilgilerin doğruluğunun çeşitli birimler eliyle araştırıldığını söyledi. Sabıka kaydı ve mal beyanı gibi konular ilgili resmi birimlerden istendi.

2006 yılı seçimlerinde yanlış bilgi verilmesi durumunda aday başvuruları kabul edilmiyordu. Son değişiklikle o kısıtlama da kaldırıldı, şimdi o tür başvuruları kabul etmek zorundayız. Ancak seçmeni bilgilendirme bakımından adaylara ilişkin o tür bilgileri, seçim çevresindeki sandık kurulları panolarına asacağız.

Merkez Seçim Kurulu başkanının verdiği bilgiye göre, oy pusulaları hazırlanmış durumda ve 14 şubat günü basılmış,18 şubat günü de kent ve rayon (ilçe) seçim kurullarına ulaştırılmış olacak. Seçim pusulaları 8 mart gününe değin seçim kurullarında kalacak, ardından sandık kurullarına teslim edilecek.

Bugün Adıgey’de 263 seçim sandığı bulunuyor. Daha önce 262 seçim sandığı vardı, ancak askerlik şubesi komutanının ricası üzerine, askerlerin de ayrı olarak oy kullanacağı bir ek sandık oluşturuldu. Huşt Yur, bir soru üzerine, adayların ve partilerin ücretsiz olarak televizyon ve radyolarda seçim çevrelerinde yürütecekleri propaganda çalışmalarını, bunların yayın günü ve saatlerini belirlemek için 7 şubat günü kura çekimi yapıldığını açıkladı.

Huşt Yur, içinde bulunduğumuz bugünlerde sandık kurullarının oluşturulmalarına, bu yerlerde görev alacak kişilerin belirlenmelerine çalışıldığını söyledi. Yasaya göre, sandık kurulları seçimden ancak 38 gün öncesinden başlanarak oluşturulabiliyor.

Genel açıklamalar sonrasındaHuşt Yur soruları da yanıtladı:

İstatistik verilerine göre seçmen sayılarını yılda iki kez, 1 temmuz ve 1 ocak tarihlerinde olmak üzere, RF Merkez Seçim Kurulu’na gönderiyoruz. 1 temmuz 2010 tarihi itibarıyla seçmen sayımız 332 bin 854 idi. Seçim tarihi 8 aralık 2010 günü belirlendi, seçmen sayısı da 1 temmuz verilerine dayanıyordu. Şu sıralar seçmen listelerinde güncellemeler yapıyoruz. Çünkü 18 yaşına basmış gençler var, evlilik nedeniyle Adıgey’e gelenler, emekli olduktan sonra başka regionlardan gelip Adıgey’e yerleşenler de var. Bu nedenle listeleri sürekli güncelliyoruz. Askerlik şubesi ile kayıt bürosunun verdiği yeni rakamları eklediğimizde, 1 ocak günü itibarıyla seçmen sayımız 333 bin 500’ü aşmış durumda.

İyi ki bu soruyu sordunuz. Seçmen sayısı kadar duyuru kağıdı bastırdık. Kimlerin hangi sandıkta oy kullanacaklarını belirten bu kağıtları her bir sandık kuruluna göndereceğiz.

Pusulalarda hangi sandık kurulunda oy kullanılacağı, o yerin adresi, o adreste hangi numaraların kayıtlı olduğu, askıdaki seçmen listelerinin hangi tarihe kadar inceleneceği ve itiraz süresi gibi bilgiler yer alıyor. Bu tür sorunlarla Maykop dışında pek karşılaşmıyoruz. Bu türden sorunlar, tek katlı evlerin yıkılıp yerine çok katlı binalar inşa edilmiş olması ve adres değişikliği gibi nedenlere dayanıyor. Oy kullanma gününe 20 gün kalıncaya değin, seçmen listelerini yenilemek, seçmen listesine yazılmak olanaklı.

Şu sıralar kimseden yakınmıyoruz. İlkin “Birleşik Rusya Partisi Adıgey kolu listesinin başındaki kişiyi televizyonda tanıtabilir, onunla bir söyleşi yapabilir miyiz?” diye sordular. Burada belirtmeliyim, seçim işleri ile görevli kişiler, sözgelişi kent ve rayon yöneticileri normal mesai çalışmalarını yapmak, ,ama seçimlerle ilgili tek bir sözcük söylememek, taraf tutmamak zorundadırlar. Devlet ya da belediye memuru olup milletvekili adayı olarak seçime katılacak olan kişiler, bu gibi kısıtlamalar dışındadırlar ve onlar izinli sayılıyorlar. Bu gibi kişiler seçim çalışmalarını sürdürebilirler. Ancak kent ve rayon yöneticileri aday ve izinli sayılmış kişiler değildirler. Bunlar bir konuda adaylarla bir yakınlık kurmuş iseler, onların da izne ayrılmaları gerekir. Burada yinelemek zorundayım, kent ve rayon yöneticileri, adayların çalışmalarına destek ve bu destekten yararlanma gibi çalışmalarda bulunamazlar. Bundan ne anlaşılmalı? Sözgelişi seçim kampanyaları için resmi telefonlar ve resmi araçlar kullanılamaz. Uymayan yasaya karşı gelmiş olur. Sözgelişi bir belediye başkanı, aday olarak kültür evine gidip “Seçmenlerle burada bir toplantı yapmak istiyorum” dediğinde, başkanın bu isteğinin kolayca yerine getirileceğini biliriz. O zaman diğer adaya da aynı hakkı tanımak gerekir. Bir adaya tanınan hakkı diğer adaya tanımamak yasayı çiğnemek olur, hepsine eşit davranılması gerekir. Birine bir yer yarım saat süreyle verilmişse, diğerine de o yer aynen, yani yarım saat süreyle tahsis edilmelidir.

Bir önceki yasada öyle bir düzenleme vardı, kaldırıldı. Ancak mektupla oy kullanmak olanaklı. Yasa bu hakkı veriyor, ama ben kendi payıma bu yolu uygun bulmuyorum. Bir kişi kayıtlı olduğu sandığa gidip oy kullanmalı. Adayın kendi istediği sandıkta oy kullanması için ayrı bir düzenleme yapmak gerekiyor. Tabii bu benim kişisel görüşüm. Söylediğim gibi, başka bir biçimde de olsa, yasada mektupla oy kullanma hakkı yazılı. Ancak mektupla oy kullanacak fazla kişi olacağını sanmıyorum.

Öncelikli olarak, propaganda çalışmalarına ilişkin olarak bir yanlışlıkla ya da bir şikayet durumu ile karşılaşmadık. Ancak daha önceleri böyle şeylerle karşılaşıyorduk, yine de karşılaşmayı bekliyoruz. Aday yorulduğunda ya da rakipleri üstün gelmeye başladığında şikayet yollarını araştırmaya başlar. İncelendiğinde, yakınmaların yersiz olduğu kolayca anlaşılabilir. Bu gibi durumlarla karşılaşıyoruz. Bu gibi işleri yapacak ve para kazanmayı amaçlayacak kişiler her zaman bulunabilir, o gibi kişiler durmazlar. Suçlamalarda bulunabilirler. Büyük destek sağlayacaklarını söyleyerek, o tür “teknologlar” adayları sömürürler, ama hiçbir işe de yaramazlar.

Toplantıda daha başka sorular da soruldu. Onlar da yeterli yanıtları aldılar ve basın mensupları Adıge Cumhuriyeti Merkez Seçim Kurulu Başkanı Hut Yur’un açıklamalarından memnun olarak ayrıldılar. (Adıge maq,14. Şubat. 2011)

SEHUTE Nurbıy