Sekiz aşamada soykırım

0
561

Uluslararası Soykırım Gözlem Örgütü Başkanı, yaptığı çalışmalar sonucunda soykırımların sekiz aşamada gerçekleştiğini belirten bir rapor hazırladı. Rapora göre bu aşamalar; “Sınıflandırma, Sembolleştirme, İnsan-dışılaştırma, Örgütlenme, Kutuplaştırma, Hazırlık, İmha, İnkar”

Soykırımın 8 Aşaması

Genocide Watch (Soykırım Gözlem Örgütü) başkanı Gregory H. Stanton, 1996’da “Soykırımın 8 Aşaması” isimli bir rapor sundu. Bu rapora göre soykırımlar 8 aşamada gerçekleşiyor.

 

Sınıflandırma

Dil ve kültürlerin hepsi sınıflandırmayı kullanır, doğal ve sosyal dünya kategorilere bölünür. Nesneleri ve insanları ayırıp sınıflandırırız. Tüm kültürlerin ‘biz’ ve ‘onlar’ı, ‘bizim’ grubun üyeleriyle diğerlerini ayırt eden kategorileri vardır. Farklı kategorilerdeki insanlara farklı davranırız. Irkçı topluluklar karma kategorileri çoğu kez yasaklar ve ırkların melezleşmesini kanun dışı bulur. İki kutuplu topluluklarda soykırım daha olasıdır. Ruanda ve Burundi’de Tutsi ve Hutularda çocukların etnisitesi babadan geçer. Böylece kimse melez olmamaktadır.

 

Sembolleştirme

Sınıflandırdıklarımızı ifade etmek ve adlandırmak için semboller kullanırız. Bazılarını Tutsi diğerlerini Hutu, Çingene veya Yahudi, Hıristiyan veya Müslüman olarak adlandırırız. Bazen de ten rengi ya da burun şekli gibi fiziksel özellikler, sınıflandırmanın sembolleri haline gelir. Geleneksel giysiler gibi diğer semboller ise topluluklar tarafından kendi üyelerine dayatılır. Soykırım uygulayacak yönetimler, diğer evrelerden sonra (insan-dışılaştırma, örgütlenme ve kutuplaşma)  hazırlık aşamasına geçildiğinde hedeflenen grubun belirleyici bir sembol ya da farklı giysi kullanmasını ister. Mesela sarı yıldız gibi…

 

İnsan-dışılaştırma

Sınıflandırma ve sembolleştirme tüm kültürlerde gerçekleşen temel süreçlerdir. Ancak bu süreçler insan-dışılaştırma ile birleştiğinde soykırımın basamakları haline gelirler. Diğerlerinin insan olduğunun reddi, fütursuzca öldürmeye izin veren adımdır. Soykırım kışkırtılırken hedeflenen gruba iğrenç hayvan isimleri verilir. Nazi propagandaları Yahudileri ‘fare’ ve ‘haşarat’ olarak adlandırmıştı. Ruandalı Hutuların nefret radyosu, Tutsilerden ‘hamamböcekleri’ diye söz ediyordu. Bu aşamada kurbanlar insan olduklarını reddedecek noktaya getirilir.

 

Örgütlenme

Soykırım daima örgütlüdür, çoğunlukla devlet organları ya da milis güçleri ve nefret grupları şeklinde örgütlenilir. Planlama büyük dikkatle hazırlanmalıdır. Cinayet metodunun karmaşık olmaması gerekir. Ruandalı Tutsiler palalarla öldürüldü. Kamboçya’daki Müslüman Cham grup enselerinden çapalarla öldürüldü. Kamboçya’daki imha kamplarındaki kural şuydu: “Mermiler boşa harcanmamalı.” Bu da insan-dışılaştırmanın bir ifadesiydi.

 

Kutuplaşma

Bir grubun cinayetleri karşı tarafın intikam cinayetlerini provoke edebilir. Kutuplaşmanın sağlanması için bu tip cinayetler hedeflenir. İlk öldürülecek olanlar radikallere karşı çıkan ılımlılardır.

 

Hazırlık

Soykırıma hazırlık aşaması ‘tanımlama’yı içerir. Kurbanların listesi hazırlanır. Evler işaretlenir. Bireyler etnik ya da dini gruplarını gösteren kimlikleri taşımaya zorlanır. Tanımlama, katliamı büyük ölçüde hızlandırır. Hazırlık aşaması, kurbanın mal varlığına el koymayı da içerir. Bu aşamada kurbanların bir araya getirilmesi de mümkündür. Kurbanların stadyum ya da kiliselere taşınması gibi. Bunun en uç aşamasında imha kampları bile inşa edilebilir. Kurbanların buralara götürülmesi örgütlenir ve bürokratikleştirilir.

 

İmha

Yedinci adım imhadır. Bu bir cinayet değil imha olarak algılanır, çünkü kurbanlar insan olarak görülmemektedir. Cinayet, edebi olarak ‘arınma-tasfiye’ şeklinde tarif edilir: Bosna’daki adı ‘etnik temizlik’ iken Cezayir’deki adı ‘farelerin imhası’ olmuştur. Hedeflenen grubun üyeleri çocuklar dahil olmak üzere öldürülür. Çünkü insan değillerdir, cesetleri parçalanır ya da toplu mezarlarda çöp gibi yakılır.

 

İnkar

Tüm soykırımlar inkar aşamasıyla sona erer. Toplu mezarlar saklanır. Tarihi kayıtlar yakılır ya da tarihçilere yasaklanır. Suçu işleyenler, haklarındaki raporları reddeder. Bu inkarcılar sonraları ‘revizyonist’ olarak adlandırılır. Bazıları da ölü sayısını az gösterir, suçu işleyen gruptaki ölümlerin kurban ölümlerinden daha fazla olduğunu ya da ölümlerin iç savaş neticesinde gerçekleştiğini iddia ederek, cinayetlerin soykırımın hukuki tanımına uyup uymadığı konusunda tartışma yaratırlar. İç savaş ve soykırım birbirinden ayrışık değildir. Soykırımların çoğu savaşlar esnasında gerçekleşir. Soykırımın en güçlü panzehiri adalettir.

 

(genocidewtach.com-briefing paper)

 

Çeviri: Serap Canbek

Sayı : 2012 05