ABD ile Rusya arasında yine soğuk rüzgarlar esiyor. Yılın başında iki ülke arasındaki ilişkilere damgasını vuran “Magnitsky listesi”nin ardından patlak veren Snowden krizi gündemdeki yerini koruyor. Rusya, bir taraftan ABD ile ilişkileri bozmak istemediğini belirtirken öte yandan Amerikan yönetiminin gizli dinleme yöntemlerini deşifre eden eski CIA ajanı Snowden’a geçici sığınma hakkı vermeye hazırlanıyor. Snowden’ın iadesine ilişkin talebini sürdüren ABD yönetimi ise gerilimi tırmandıracak açıklamalardan kaçınıyor. Ama galiba, şimdilik…
Amerikalı senatörler Obama’dan Vladimir Putin’in son dönemdeki davranışlarıyla ilgili kesin ve sert tavır sergilemesini talep ediyor. Amerikalıları kızdıran sadece Snowden olayı da değil. Putin muhalifi Aleksey Navalny 5 yıl hapis cezasına mahkum edildi. 2009 yılında cezaevinde hayatını kaybeden avukat Sergey Magnitsky hakkında ölümünden sonra mahkumiyet kararı verildi. Bunların üzerine bir de Snowden’a geçici sığınma verilebileceği açıklanınca, Amerikalı senatörler Obama’dan Putin’e “dur!” demesini talep etti.
Cumhuriyetçi senatör Lindsey Graham geçtiğimiz hafta Senato’ya Snowden’a sığınma verilmesi durumunda ABD’nin 2014 Soçi Olimpiyatlarını boykot etmesini öngören tasarı sundu. Kuzey Karolina senatörü Graham, son dönemde yaşananlardan sonra Ruslara net sinyal gönderilmesi gerektiğini söyledi. Graham’ın önerisini destekleyen demokrat senatör Charles Schumer ise Snowden’ın iade edilmemesi durumunda eylül ayında Rusya’nın Petersburg kentinde yapılacak G-20 zirvesinin başka bir ülkeye taşınması çağrısında bulundu.
Senatörlerin önerisine Temsilciler Meclisinden de destek geldi. Massachusetts milletvekili, demokrat Jim McGovern Rusya’nın her gün ağırlaşan insan hakları ihlalleri ile hayal kırıklığı yarattığını söyledi. Daha önce Magnitsky yasasına da imza atan McGovern, ABD yönetimini bu listeyi genişletmeye ve Putin rejiminin üst düzey temsilcilerinin ABD’ye girişine yasak getirmeye çağırdı. Demokrat vekil, “şimdi susmak değil, yaşananlarla ilgili yüksek sesle konuşmak zamanı” diye konuştu. Jim McGovern, Snowden’ın iade edilmemesi durumunda Obama’nın Moskova’ya yapacağı ziyareti ertelemesi gerektiğini vurguladı ve “Başkan Moskova’da sert açıklamalarda bulunmayacaksa, gitmesinin anlamı yok. Putin’i eleştirmemiz gerekirken neden destekleyelim?” diye ekledi.
Temsilciler Meclisinin Dış İlişkiler ve Avrupa komisyonlarında çok önemli konuma sahip olan demokrat vekil William Keating ise Obama yönetiminin zor durumda olduğunu söyledi. Keating’e göre, Putin’e baskı yapmak gerekiyor, ama olimpiyatları ve G-20 zirvesini boykot gibi ABD’nin çıkarlarına zarar verecek adımlar atmamak gerekiyor.
Senato ve Temsilciler Meclisi üyelerinin tartıştığı konu ABD basınının da gündeminde. Foreign Policy dergisi, Snowden için ABD’nin Soçi Olimpiyatlarını boykot etmesinin iyi fikir olmadığını vurguladı, ama bunun yanı sıra boykot için de 6 neden sıraladı:
1. Muhalefete yapılan baskılar.
18 Temmuz’da ünlü blog yazarı Aleksey Navalny’nın 5 yıl hapis cezasına
çarptırılması Rusya iktidarının muhalefete baskılarının devamı olarak görülüyor. Moskova, bundan önce yolsuzluklarla mücadele eden avukat Sergey Magnitsky’yi ölümünden sonra hapis cezasına çarptırmış, daha önce ise Pussy Riot grubu üyelerine hapis cezası vererek dünyanın tepkisini çekmişti.
2. STK’ların faaliyetine sınırlama getirilmesi
Rusya Devlet Başkanı Putin, geçtiğimiz sene yurtdışından finanse edilen Sivil Toplum Kuruluşlarının “yabancı ajan” olarak kayıt yaptırmasını öngören yasayı onayladı. Söz konusu yasa, “yabancı ajan” damgası yiyen STK’ların faaliyetine ciddi sınırlamalar getirdi. Rusya hükümeti bu yasayı kullanarak ABD Uluslararası Kalkınma Ajansını ülkeden çıkarttı, 2011 yılındaki genel seçimlerde yaşanan usulsüzlükleri yayınlayan Golos teşkilatının faaliyetine son verdi.
3. Kuzey Kafkasya’da insan hakları ihlalleri
Soçi Olimpiyatlarının yapıldığı dağların öte tarafında bulunan İnguşetya ve Dağıstan’da İslam dini eğilimi ivme kazanıyor. Human Rights Watch verilerine göre, Rusya Kuzey Kafkasya’daki ayaklanmaları bastırmak için işkenceye, insan kaçakçılığını andıran tutuklamalara, yargısız infaza ağırlık veriyor. Bölgede Natalya Estemirova da dahil, çok sayıda insan hakları savunucusu öldürüldü ve bu suçlar halen aydınlatılmadı.
4. Esad’a destek
Bazı verilere göre, Rusya’nın sattığı silahların %10’u Suriye’ye gidiyor. İki ülke arasındaki silah anlaşmalarının değerinin ise 1,5 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. İç savaşın sürdüğü son iki yolda uluslararası toplumun Esad rejimine yönelik eleştirilerinin artmasına rağmen Moskova halen Şam’a askeri yardımlarını sürdürüyor ve Çin’le birlikte BM Güvenlik Konseyinin atacağı adımları bloke ediyor.
5. Cinsel azınlıkların hakları
ABD, İngiltere ve diğer ülkeler cinsel azınlıkların haklarının korunması yönünde ciddi adımlar atarken Rusya tam ters istikamete doğru gidiyor. Kısa süre önce ülkede eşcinsellik propagandası yapanların cezalandırılmasına ilişkin düzenleme yürürlüğe girdi. 2012 yılında ise Moskova belediyesi önümüzdeki 100 yıl içerisinde başkentte eşcinsellerin yürüyüşlerinin yasaklanması yönünde karar kabul etti.
6. Amerikan ailelerinin evlat edinmesinin yasaklanması
Bu yılın başında Rusya’da Rus çocukların Amerikalı aileler tarafından evlat edinilmesini yasaklayan yasa kabul edildi. Moskova, ABD’nin “Magnitsky yasası”na “Dima Yakovlev yasası” adını verdiği bu yasakla cevap verdi. Bundan zarar gören ise engelli Rus çocuklar oldu. Engelli çocukları evlat edinmeye hazırlanan 330 Amerikalı ailenin işlemleri durduruldu.
Peki, ABD’nin Soçi Olimpiyatlarını boykot etmesi bu sorunları çözecek mi? Foreign Policy dergisinin cevabı “Hayır. Ancak tüm bu sorunlar hatta 2014 senesinin kış aylarında, Snowden’ın 15 dakikalık ünü uzak geçmişte kaldığında da güncelliğini koruyacak…” (trtturk.com.tr)
Sayı : 2013 08
