KAFFED’in organize etmiş olduğu 2. Uluslararası Adige Dili Konferansı, Ankara Balgat’taki Litai Otel’de yapıldı. 27-29 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilen konferansa Adigey, Kabardey Balkar Cumhuriyeti (KBC) , Ürdün, İsrail, Rusya Federasyonu, Almanya ve ABD’den olmak üzere 18 yabancı konuk sunum yapmak üzere katıldı.
Konferansın ana teması, katılımcı ülke temsilcilerinin kendi ülkelerindeki dil sorunlarını anlatmak ve çözüm önerileri sunmak üzerine kurgulandığı görüldü. Her ne kadar ana tema bu konuda farkındalık yaratmak olarak kurgulanmış ise de, bazı katılımcıların bu temanın dışına çıktıkları izlenmiştir. Konferansın açılış konuşması Kaffed Genel Başkanı Vacit Kadıoğlu tarafından yapıldı. Başkan Kadıoğlu, konferans usulünü belirttikten sonra toplantının finansmanının APEAS firması tarafından karşılandığını açıklamıştır. Konukların konuşması bölümünde ise , CHP Konya Milletvekili Atilla Kart kürsüye gelerek, Çerkesler’in meşru olan hak ve özgürlük taleplerinin, Kürt ve Türk etnisitelerinin arasına sıkışmış , Türk’lerin Kürt’lerle olan sorunları gibi gösterilmeye çalışıldığını, gerçekte temel insan hak ve özgürlükleri kapsamında olan taleplerin demokratik haklar çerçevesine sokulmasına katkı sunması açısından da önemli olduğunu belirtmiştir.
Konferansa sunum hazırlayanların toplamı 40 kişi civarında olmuştur. Bu arada konferansa Adigey Sosyal Bilimler Enstitüsü’nden Bırsıt Batırbıy’ın “Bizim nüfusumuz da olanaklarımız da sizden az, dolayısı ile Türkiye’deki açılımlardan da yararlanarak, sizin yapacağınız çalışmalar dilimiz kurtarılabilir” açıklaması gündeme damgasını vurmuş ve Türkiye’deki Adigelerin bu konudaki anavatandan orantısız beklentilerini de sona erdirmiştir. Adige kökenli olmayan yabancı konukların sunularının genel olarak Adige dili ve Adigelerin tipolojileri üzerine kurgulandığı izlenmiştir. Türkiye’li Adige sunumcuların ise, genel olarak öğretim teknikleri ve Latin alfabe tartışmaları üzerinde yoğunlaştığı görülmüştür. Bu konuda söz alan, KBC Sosyal Bilimler Enstitüsü’nden katılanlardan Fahri Huvaj, “Türkçe-Latin temelli ortak Adige alfabesi, muhaceretteki özellikle Türkiye’deki Adigelerin dillerini kaybetmemeleri ve anadilde konuşabilir yazabilir hale gelmesinde katkıda bulunacaktır” diyerek sunumuna başlamıştır. Fahri Huvaj devamen, “Devlet gücünü kullanma olanağına sahip olmadığımıza göre herkesin bildiği bir alfabeden yararlanmak suretiyle anadilimizin günlük yaşamda , internet ortamında kullanılmasına , unutulmamasına yardımcı olabiliriz, anadilinde konuşabilen kişilerin anavatanında konuşmak üzere kolayca Kiril alfabesini de öğrenebilir, diasporada ortak bir Latin alfebesi ile doğu Adigecesi ve batı Adige’cesinin de büyük ölçüde birbirlerine yaklaştırılabilir, biri ile yazılan bir metin diğeri tarafından da okutulabilir” dedi. Bu görüşe birkaç muhalif sunumun dışında bir sunum olmamıştır.
Konferansın ilk gününde izleyicilerle birlikte 100 civarında katılımcı olduğu, takip eden günlerde konferansın 40-50 kişi ile devam ettiği görülmüştür. Toplantıya özellikle KBC’den yoğun katılım olduğu gözlemlenirken konferans saatleri dışında kokteyl gerçekleştirilmiş ve Adige sanatçılar tarafından sunulan konser izlenmiştir. Bütün bu etkinlikler her zamanki gibi yoksul Adige halkının ulaşamayacağı ortamlarda gerçekleştirildiğinden, etkinliklere sadece Adige elitleri katılabilmiştir. Konferansın son oturumunda Adige dili ve Alfabesi oluşturulması ile ilgili bir komisyon oluşturulmuştur. Böylece Türkiye diasporasında Adige Dil Derneği’nin yapmış olduğu kurultay sonunda oluşturulan dil ve alfabe komisyonundan sonra ikinci komisyonumuz da kurulmuş oldu.
Haber: A. Cevat Benk
