Katalonya Başkanı Artur Mas, bölgenin bağımsızlığı konusunda 9 Kasım 2014’te referanduma gidileceğini açıkladı. İspanya hükümeti ise referandum projesini engelleme kararı aldı.
Bir basın toplantısı düzenleyen İspanya’nın geniş özerkliğe sahip bölgesi Katalonya’nın başkanı Artur Mas, “Katalonya’nın bir devlet olmasını istiyor musunuz? ‘Evet mi Hayır mı?’ birinci soru olacak. Eğer yanıt ‘Evet’ ise, ikinci soru ‘Bu devletin bağımsız olmasını istiyor musunuz?’ olacak” dedi. İspanya hükümeti bu açıklamaya anında tepki göstererek, referandumun olmayacağını açıkladı.
Katalonya bölgesinde bağımsızlık sesleri özellikle son bir yıldır daha yüksek çıkıyor. Ulusalcı başkanı Artur Mas, bağımsızlıkçı sol dahil bölgesel parlamento bileşenlerinin çoğunluğunun oyu ile referandum üzerine anlaşma sağlandığını söyledi.
Mas’a göre 9 Kasım tarihi, İspanyol devletine ve devlet kurumlarına Katalan makamları nezdinde yasal çerçeve içerisinde yapılacak istişarelerin alması gereken biçim konusunda zaman tanıyacak.
Katalonya özerk yönetimi ayrıca, bağımsızlık yanlısı referanduma uluslararası destek arayışı bağlamında Avrupa Birliği (AB) liderlerine mektup gönderdi. Aralık ayında gönderilen ancak kamuoyuna yeni açıklanan Katalonya Özerk Yönetim Hükümeti Başkanı Artur Mas imzalı mektupta, referandumun gerçekleşmesini sağlayacak bazı yasal ve anayasal opsiyonlar bulunduğunun altı çizildi.
Yapılacak referandumun sonucunun yasal olarak bağlayıcı olmayacağına ve danışma amaçlı olacağına vurgu yapan Mas, “barışçıl, demokratik, şeffaf ve Avrupalı bir süreç” için destek talep etti.
Mas’ın mektubu İspanya dışındaki tüm AB ülkelerine ve AB üyesi olmayan 45 ülkeye gönderirken, AB kurumlarına göndermemesi dikkat çekti.
AB üyesi ülkeler, Katalonya konusuna fazla girmemeye çalışan bir yaklaşım sergiliyor. Bu çerçevede şu ana kadar Mas’ın mektubuna cevap veren bir AB lideri olmadı.
AB Komisyonu ise daha önce yaptığı açıklamalarda, Katalonya’nın İspanya’dan ayrılması halinde AB dışında kalacağını ve üye olmak için başvuru yapmak durumunda olacağını ifade etmişti.
AB’ye yeni bir üye almak için tüm üye ülkelerin onayı gerektiğinden Katalonya ve İskoçya’nın olası bir bağımsızlık durumunda AB’ye girme konusunda ciddi sorun yaşama potansiyeli bulunuyor.
İspanya hükümetinden tepki
İspanya Başbakanı Mariano Rajoy, Artur Mas’ın, 9 Kasım 2014’te referandum yapma kararı almasına sert tepki gösterdi. AB Konseyi Başkanı Hermann Van Rompuy ile Madrid’de görüşmesinin ardından basına bir açıklama yapan Rajoy, “Bu referandum olmayacak, çünkü radikal bir şekilde anayasaya aykırı” diye konuştu.
Adalet Bakanı Alberto Ruiz Gallardon Madrid’de yaptığı açıklamada “Oylama olmayacak. Olmayacak çünkü anayasamız hiçbir özerk topluluğa ulusal egemenliğe dokunan sorunlarla ilgili bir oylama veya referandum izni vermiyor” dedi.
Neler yaşanmıştı?
İspanya’nın 17 özerk bölgesinden biri olan Katalonya’da bağımsızlık talebi, İspanya Anayasa Mahkemesi’nin 2010 yılının Haziran ayında, “İspanya’da bir ulus var, Katalanlar ulus değil” kararı vermesinden sonra alevlenmişti. Muhafazakar Mariano Rajoh hükümetinin Eylül 2012’de Katalonya bölgesine daha fazla mali özerklik öngören “vergi anlaşması”nı reddetmesi gerilimi arttırdı. 7,5 milyon nüfuslu Katalonya bölgesi ülke zenginliğinin beşte birini temsil ediyor. Bağımsızlık yanlıları son iki yıl içinde çok sayıda büyük gösteriler organize etti. 2012’de, Katalonların Ulusal Günü 11 Eylül’de Katalonya’nın bağımsızlığı talebiyle 1,5 milyon kişinin katıldığı “Katalonya İspanya değil” parolasıyla bir yürüyüş düzenlenmiş, 2013’te ise bölgenin güney ve kuzeyini birbirine bağlayan dev bir insan zinciri oluşturulmuştu.
Buna karşı İspanya’da, iktidardaki sağcı Halk Partisi’nin desteği ile 12 Ekim 2013’te Katalonya’nın başkenti Barselona’da onbinlerce kişinin katıldığı bir gösteri yapıldı. 100 metrelik bir pankart ile ülkenin bütünlüğü yönünde mesaj verildi.
Katalonya’da düşünce araştırma merkezi tarafından yapılan son ankete göre halkın yüzde 48,5’i bağımsızlık lehine görüş belirtirken, yüzde 18,6’sı mevcut bölgesel özerklik sistemini tercih ettiğini söyledi.
