ADIGELER’DE AYLAR
HAZİRAN
Haziran ayına ' Mekoyoğu,' adından başka bu aya yaz öncesi anlamına gelen 'Ğemefap', arpa biçme dönemi anlamına gelen 'şhaxınığu' da (Negume Şor) denirdi.
Yazılı kaynakların belirttiğine göre (J. TAVERNİE) Çerkesler, 17.yy’da Haziran ayında 'ot biçme' dönemine geçmeden önce kurban keserlerdi. Keçileri kurban kesim yerine getirip orada kurban ediyorlardı. Kurban edilen keçilerin kafası ve ayakları kesilmeden, derileri yüzülür ve onu da bir sırığa geçirirlerdi. İnsanlar bunlara saygı gösterir, önünde eğilirlerdi.
Kurban yemeği yendikten sonra büyükler dağılır, gençler düğün yaparlardı. İnsanlar ertesi gün ot biçmeye başlarlardı. Ot biçme zamanı insanlar birbirine yardım eder, imece usulu çalışırlardı. Daha çok evinde erkek olmayan ailelere yardım edilirdi.
Otların biçilme zamanının gelip gelmediğini anlamak için meşe yaprağını güneşe koyup kuruturlardı. Yeşil kalırsa ot biçme zamanının gelmediği anlaşılırdı. Altın rengi ya da sarımsı olunca otları biçmeye başlıyorlardı.
Çocuklara ot biçme işini küçük yaşta öğretiyorlardı.
"OT BİÇMEKTEN GELİYORUZ DEDE"
Ellerinde tırpanlarla üç kardeş yolda gidiyormuş. Büyüyüp adam olduğunu herkesin görmesini isteyen, kardeşlerin en küçüğü kasıla kasıla en önden gidiyormuş. Karşılarına çıkan dede nereye gittiklerini sorduğunda büyüklerinin cevap vermesine fırsat vermeden, “Görmüyor musun ihtiyar, elimizdeki tırpanları? Ot biçmeye gidiyoruz” demiş.
Akşam yorgun argın dönmüşler. Özellikle küçük kardeş ayağını sürüyerek, tırpanını sürükleyerek en arkada gelirken sabah karşılaştıkları yaşlı adamla karşılaşmışlar. "Nereden geliyorsunuz yiğitler?" diye sormuş yaşlı adam. Duyulur duyulmaz bir sesle cevap vermiş küçük kardeş, “Ot biçmekten geliyoruz dede” Yaşlı adam ile kardeşler küçük çocuğun bu durumuna gülmüşler.
OT BİÇENLERİN ŞARKISI (МЭКЪОО ОРЭД)
İmecem imece
Güzel imece
Otun biçme gününde
Grubumu geri götür.
Yemek günü
Aşçı arıyor
Misafirimizin yüzü
Grubumuz grup
Grubumuzun başı
PŞERIHANIN (AŞÇININ) TIRPANCILARI DAVET EDERKEN SÖYLEDİĞİ ŞARKI
Ha gayret,asıl
işin ucu göründü.
Tırpanın suyu köpürdü,
bilirim uzun arğın* sevmezsin,
sevdiğin toprak testinin imbiği.
Kuyruk yağı kızardı,
P'aste dilimlendi.
Buz gibi olan sudur
Yolumuzu bekler tas
Beklemekten sıkıldım.
Kardeşlerim arğını yetiştirin
Tanrının sevgilisi ot biçici.
*Arğın: Tırpan biçenin, tırpanın kestiği hat.
P'aste: Darı, mısır ve bulgurdan yapılan Çerkes yemeği
ATASÖZLERİ
Hayvanların yemi sütün habercisidir
Otu biçersen yem olur biçmezsen ayrık otu.
Gülün yetiştiği vakit ot biçilir.
Çiğ kurumadan ot biçmeye başla.
Ot biçme zamanı delikanlı sağırdır.
Az ot da getirme çok ot getiren de olma.
Otunu biriktir de sonra hayvan almaya başla .
………………………………………….
TARİHTE BU AY
6 Haziran 1761: Çemguylerle Kırım Hanı'nın ordusu arasında savaş oldu. (Labe Savaşı) Savaşı Çemguyler kazandı. 300 askeri esir aldılar.
1796 yılında bugün Severske rayon olarak bilinen yerde Çerkesler tarafından ‘Bziyıko zao’olarak anılan (nehrin adı) savaş yapıldı.
22 Haziran 1844: Çerkes bilim adamı Negume Şore Petersburg'ta öldü. Eserleri: Adigelerin Tarihi Adıgabzenin Grameri
1858 yılında F. Engels,Kavaleriya (atlı ordu) adlı makalesinde Çerkeslerin ata binmekte ve kılıç kullanmakta ne hadar usta olduklarını belirtiyor.
19 Haziran 1862: Şaçe'deki meclisi ( Bütün Çerkeslerin ilk parlamentosu- iki yıl sürdü) Ruslar yaktı.
24 Haziran 1864: Çerkeslerin bağımsızlık savaşının son tüfek sesleri Hakuç dağlarında yankılandı.
16 Haziran 1920: Ekaterinodarske (Krasnodar) kapsadığı dağlıların ilk toplantısı 'Lağışıkuaye'de yapıldı.
16 Haziran 1923: Krasnodar'daki Kış tiyatrosunda "Şamil'in İşi" Çerkesce sahnelendi.
28 Haziran: Çerkes vatanının bağımsızlık deklerasyonu yayınlandı.
Çeviri: Ayşe Tufan (Beçımko)
Sayı : 2014 06
Yayınlanma Tarihi: 2014-06-10 00:00:00
