Türkiye’den aralarında milletvekilleri, belediye başkanı, rektör ve sivil toplum temsilcilerinin de bulunduğu kalabalık bir heyetle yapılan ziyaret Abhazya’da geniş yankı uyandırdı ve Abhazya basını tarafından “tarihi” olarak nitelendirildi
(Jıneps-Sohum)
Türkiye’den önemli bir heyet 6 Haziran’da Abhazya’yı ziyaret etti ve geçici Cumhurbaşkanı Valeri Bganba ile Dışişleri Bakanı Viyaçeslav Çirikba başta olmak üzere çok sayıda Abhaz yetkili ile temaslarda bulundu. Heyet ayrıca Abhazya’nın sivil toplum yöneticileri ve muhalefet partilerinin temsilcileri ile de görüşmeler yaptı.
Türkiye’den Abhazya’ya bugüne kadar gelen en kapsamlı heyette; AKP Sakarya Milletvekili ve TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı Ayhan Sefer Üstün, TBMM Adalet Komisyonu Üyesi AKP Sakarya Milletvekili Ali İhsan Yavuz, AKP Sakarya Milletvekili Hasan Ali Çelik, MHP Sakarya Milletvekili ve Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Münir Kutluata, CHP Sakarya Milletvekili Engin Özkoç, Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Zeki Toçoğlu, Sakarya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Muzaffer Elmas ve SATSO (Sakarya Sanayi ve Ticaret Odası) Yönetim Kurulu Başkan Vekili Günay Güneş, Sakarya Abhaz Derneği (SAD) Başkanı Oral Kobaş ve Sakarya Kafkas Kültür Derneği (SKKD) Başkanı Orhan Sarı yer aldı.
Heyetin ziyaret ajandası da kalabalıktı
Heyette yer alan milletvekillerinden Abhaz kökenli Engin Özkoç beş gün süren bu önemli ziyaretin ilk günü basına verdiği demeçte ziyaretlerinin amacı hakkında şunları söyledi:
“Her şeyden önce heyetimiz Sakarya heyeti gibi gözükse de ziyaret ajandası daha kapsamlı ve temsil gücü itibariyle de daha güçlü bir heyet. Örneğin ziyaret heyetindeki üç vekil iktidar partisinden, iki vekil ise biri CHP, diğeri ise MHP olmak üzere muhalefetten. Yani hem iktidar hem de muhalefetin temsilcileri burada beraberce bir heyetin içinde. Yine heyetimizde Meclis İnsan Hakları Komisyonu Başkanlığı görevini yürüten önemli bir isim olan AKP’li vekil Ayhan Sefer Üstün de bulunuyor. Kendisi özellikle Abhazya’ya yönelik ulaşım ambargosu nedeni ile komisyona ulaşan şikayetleri bizzat yerinde incelemek için burada. Yine Sakarya Üniversitemizin Rektörü Muzaffer Elmas sadece kendi üniversitesi ile Abhazya Devlet Üniversitesi arasındaki ilişkileri geliştirmek için değil, daha genel bir sorunu; YÖK’ün Abhazya Üniversitesi diplomalarına denklik vermemesi sorununu çözebilmek için neler yapılabileceğini mevkidaşlarıyla görüşmek üzere de burada. Milletvekilleri, Rektörümüz ve Sakarya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Zeki Toçoğlu’nun yanı sıra Abhaz ve Kafkas Dernekleri’nin temsilcileri ve bunlara ek olarak Sakarya Sanayi ve Ticaret Odasının yöneticileri hep beraber Abhazya ve Türkiye ilişkilerinin hak ettiği seviyeye gelmesi için elimizden geleni yapacağız.
Ziyaret ajandamızda olanları özetlersek şunları söyleyebiliriz:
-Ankara’da Abhazya’nın kültürel bir temsilciliğinin açılmasının altyapısının oluşturulması,
-Abhazya Devlet Üniversitesi’nin verdiği diplomaların denkliğinin YÖK tarafından tanınması için çalışma,
-Abhazya ve Türkiye arasında doğrudan ulaşımın sağlanması için aşılması gereken engellerin tespiti,
-Abhazya ile Türkiye arasında ticari ilişkilerin daha da geliştirilmesi.”
Heyetin Abhazya’daki temasları olumlu geçti
Heyet, 7 Haziran günü Abhazya geçici Cumhurbaşkanı Valeri Bganba ve Dışişleri Bakanı Viyaçeslav Çirikba ile temaslarda bulundu. Çirikba temaslarla ilgili olarak, “İlk defa Türkiye’den yüksek düzeyde temsilcilerin olduğu bir heyet Abhazya’yı ziyaret ediyor. Dün itibariyle dostça ilişkilerin kurulması ile ilgili ilk adımlar atıldı. Abhazya Devlet Üniversitesi ile Sakarya Üniversitesi arasında yapılan anlaşmanın yanı sıra Sakarya Ticaret Odası ile Abhazya Ticaret Odası arasında da bir protokol anlaşması imzalandı” açıklamasında bulundu. Kültürel ve siyasi alanlardaki işbirliğinin gelişmesi hakkındaki beklentileriyle ilgili ise V. Çirikba şu sözlere yer verdi: “Aramızdaki bu dostluğa sebep olan pek çok faktör bulunmaktadır. Sayıları bir hayli çok olan Abhaz ve Çerkes diasporası ülkelerimiz arasında yaşayan, canlı birer köprü rolündedir. Mevcut Rus-Türk ilişkilerinin olumlu arka planı ile beraber Avrasya bütünleşme süreci de belirgin bir etkiye sahiptir. Aramızdaki ilişkilerde dinamik bir biçimde gelişen kardeş şehir anlaşmaları da önemli bir rol üstlenmektedir.”
Görüşmede gündeme getirilen Abhazya ve Türkiye arasında doğrudan yolcu seferlerinin başlatılması sorunu Türkiye delegasyonundaki temsilcilerin dikkatini çekti. TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı Ayhan Sefer Üstün bu konuyla ilgili görüşlerini şu şekilde belirtti: “Bizler de Soçi’den transit olarak gelerek yaşanan zorluğu tecrübe ettik. Elbette Abhazya ve Türkiye vatandaşlarının doğrudan bir iletişime sahip olması gerekmekte. Türkiye ve Abhazya arasındaki gidiş gelişlerde doğrudan ulaşım hakkı en etkili ve uygun olan yollarla, yani doğrudan deniz ulaşımıyla, sağlanabilmelidir. Konu yetkili kurumlarca gündeme getirilecektir.”
Görüşmede ayrıca Türkiye’nin Abhazya’nın pasaport ve belgelerini tanıması konusuna değinildi. Bakan, “Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’taki durumuna benzer bir duruma sahibiz, Fransa, Birleşik Krallık, Avusturya, ABD ve diğer ülkeler vizelerini, Cumhuriyeti tanımamasına rağmen bu ülkenin vatandaşlarının pasaportlarına vermektedir. Elbette Abhazya’nın Türkiye tarafından tanınmasını konuşmak için henüz çok erken, ancak uluslararası hukuk ülkelerin bağımsızlığının hukuki olarak tanınmadığı durumlarda dahi pasaportlarının tanınmasının önüne engel koymamakta” sözleriyle konuyu açıkladı.
Heyetin Abhazya Dışişleri Bakanı tarafından kabulünde son olarak eğitim ve kültür alanlarındaki işbirliğinin güçlendirilmesiyle ilgili konular tartışıldı. SKKD Başkanı Orhan Sarı, Dışişleri Bakanı’na Türkiye’deki Abhaz-Adıge ortak faaliyetlerinden ve Sakarya halkından Abhazya’nın Bağımsızlık Savaşı’na katılmış olan kişilerden bahsetti. Sarı sözlerine şu şekilde devam etti: “Derneğimizin pek çok üyesi, Türkiye’de yaşayan Abhazlar, Çerkesler, Çeçenler ve diğer Kafkas halkları, Abhazya’yı bağımsızlık savaşında destekledi ve şimdi de bağımsızlığını güçlendirme ve daha geniş bir uluslararası tanınmaya sahip olması konularında da çalışmaya hazırlar.”
Dışişlerinde yapılan görüşmenin ardından Abhazya Cumhurbaşkanı vekili Valeri Bganba aralarında milletvekillerinin de bulunduğu Türkiyeli heyeti makamında kabul etti.
Misafir heyete “hoş geldiniz” diyerek konuşmasına başlayan Bganba, Türkiye ve Abhazya arasındaki bağların uzun bir geçmişi olduğunu, Abhazya’nın en zor zamanlarında Türkiye’deki soydaşlarının yardıma koştuğunu, sadece Türkiyeli Abhazların değil, Türkiyeli Çerkeslerin de Abhazya’yı tarihi bir anavatan olarak gördüğünü, mevcut realite içinde Türkiye’nin Abhazya’nın bağımsızlığını tanımasının güç olduğunu bildiklerini ama iki ülke arasında bir diyalog başlatmayı mümkün gördüklerini söyledi.
Bganba’nın bu görüşmede temenni ettiği iki ülke arasında yeni bir diyalog sürecinin başlaması temennisinin ilk somut sonuçlarından biri milletvekili Ayhan Üstün’ün ziyaret sonrası basına verdiği demeç oldu. RF REGNUM Haber Ajansı’nın bildirdiğine göre TBMM İnsan Hakları Komisyonu Başkanı AKP Sakarya milletvekili Ayhan Sefer Üstün, Türkiye Abhazya’yı resmen tanımasa bile bu ülkenin pasaportunu tanıması gerektiğini söyledi. Üstün; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanımayan bazı Avrupa ülkelerinin, KKTC pasaportunu resmen tanıdıklarını ve bu pasaportlara vize verdiklerini belirterek, benzeri bir uygulamanın Türkiye tarafından Abhazya pasaportlarına da yapılabileceğini belirtti. Milletvekili Üstün, Abhazya pasaportunun Türkiye tarafından tanınmasının iki ülke arasında doğrudan deniz ulaşımına da katkı sağlayacağını ifade etti.
Gürcistan ziyaretten çok rahatsız oldu
Aralarında üç değişik partiden beş milletvekilinin de bulunduğu kalabalık bir Türkiye heyetinin Abhazya’yı beş günlük ziyareti ile AKP’li vekil Ayhan Sefer Üstün’ün Abhazya ve Türkiye arasında doğrudan ulaşım hakkında söylediği olumlu sözler Gürcistan yönetimini çok kızdırdı. Gürcistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Davit Jalagania’nın basına verdiği bilgiye göre Türkiye’nin Tiflis Büyükelçisi, Dışişlerine çağırıldı ve söz konusu ziyaret protesto edildi.
Dışişleri’nden çıkarken açıklama yapan Türkiye’nin Tiflis Büyükelçisi Levent Gümrükçü beş milletvekilinin ziyareti ile ilgili olarak Cumartesi günü de çağrıldıklarını, bugün de aynı konu üzerine görüşmelerini sürdürdüklerini ve karşı tarafa Türkiye’nin Gürcistan’ın toprak bütünlüğünü desteklemeye devam ettiğini ve bu bağlamda Abhazya’yı tanımama politikasında bir değişiklik olmadığını ifade ettiklerini söyledi. Büyükelçi Gümrükçü, Ankara ile temasa geçtiklerini ve her üç partiye ulaşarak ziyarette adı geçen vekillerin yasalar uyarınca gelecekte olası Gürcistan ziyaretlerinde sorun yaşayabilecekleri hususunda uyarıda bulunduklarını belirterek, heyetteki vekillerin Gürcistan’a giderlerse hapse girebileceklerini ima etti. Bilindiği üzere Gürcistan yasalarına göre Abhazya’ya Gürcistan’ın izni olmadan RF üzerinden girenler Gürcü mahkemelerince iki ila dört yıla kadar hapis cezasına çarptırılabiliyor.
Engin Özkoç
