Bu iki sözcüğün anlamının oluşması kim bilir kaç bin yıl sürmüştür?
Hele işlevselleşmesi, toplumsal akıl ve önderlik haline dönüşmesi için ne kadar insan emeği ve ömrü gitmiştir.
Kültürden ve tarihten, ya da geleceği kurgulamaktan bahsederken, ayrıntılarıyla bilmemiz gereken kavramlardan biridir Xase.
Oysa, bize kalan kültürel mirasımızı ne kadar hoyrat ve umarsızca kullanmaya alışmışız.
Bu tutum adeta genel bir tarz haline dönüşmüş, bu hoyrat ve mirasyedi zihniyet normalleşmiştir.
En önemli kavramları, en olmadık yerde, en önemsiz şekilde kullanıyor, bütün çabamız ve gayretimizle içini boşalmaya adeta çırpınıyoruz.
Bütün kültürel değerlerle temasımız, içeriği ve şekli, hızlı bir şeşen dansıyla olan hızlı bir elektriklenme ve kısa süreli dışa vurum kadar.
Oysaki çoğu kültürel değerleri anlamak için geniş tarihsel bir perspektife ve gelecek için geniş görüşlülüğe ihtiyaç vardır.
Kültürel körlük içinde kültür dernekleri kuruyor yada Adıge Xaselerden bahsediyoruz. Sadece sözcüğün anlamını bile anlamaya çalışmadan, daha çok anlamlı işlere soyunuyoruz.
Xa’ sesi Xeku, Xeğogu’deki gibi insan topluluğunu, nüfussal yığını yani halkı ifade eder.
Se/Sa ise yetkinliği,bilmeyi,olgunluğu ifade eder.
Xaxa ifadesi seçilmişliği ifade eder.
Xase: çoğunluğun/halkın seçtiği yetkin/eğitilmiş/bilge yada seçilmiş bilgeliği ifade eder.
Eğer bu kavramları ısrarla seçerek kullananlar sözcük anlamından öte Adıge Xasenin Adıge önderliği anlamına geldiğini biliyorlar ve bunu doldurmaya çalışıyorlarsa gerçekten kolay gelsin diyorum.
Faruk Gergin
