Adige Bayrağı
-Adıgelerde çok eski dönemlerde her köyün bayrağı vardı. Bayrak köyde yapılan Xase’de* asılırdı. Ülke çapında yapılan Xase’ye köy temsilcileri önde bayrak grup halinde giderlerdi. Toplantı sonuçlanınca da aynı şekilde geri dönerlerdi. Güven ve cesaret verdiği için köy bayrakları çok önemliydi.
-Adıge boylarının kendilerine ait ayrı bayrakları vardı.Bu bayraklardan sadece Şapsığ-Natıhuac bayrağı bugüne geldi. 1926 yılında Tiflis’ten Adıge Cumhuriyeti’ne getirildi. Bunun şerefine Afıpsıpe’de 3 gün düğün yapıldı. Şu anda Maykop Milli Müze’de sergileniyor.
-Kumandanların kendi bayrakları vardı.
-Atla bir yere giderken beyaz bayrak taşırlardı.
-Ev yapılırken bayrak asılır, yardımlaşarak yapılan evde, evin yapımı bitince en çok çalışana bu bayrak verilirdi.
-Gelin getirirken gelin alayı kenarları kırmızı şeritli beyaz bayrak taşırdı.
-Düğün yapılan evin çatısına veya bahçe kapısına beyaz bayrak asılırdı. Düğün boyunca asılı kalır, düğün bitiminde birine hediye edilirdi.
-Çocuk olunca eve bayrak asılır, köydekiler böyle haberdar edilirdi. Erkek olunca kırmızı, kız olunca alaca bayrak asılırdı.
-At yarışlarında kenarları yeşil şeritli beyaz bayrak asılırdı.
-Farklı Adıge boylarının yaşadığı yerlerde bir kız Thamate olarak seçilirdi. Bu kız düğünlere sülale armasının olduğu bir bayrakla giderdi.
-Adıgeler Müslüman olunca din ile ilgili bayraklar da kullanmaya başladılar. Din ile ilgili yapılan Xaseler’de ve kutsal günlerde bu bayrak kullanılırdı. Din ile ilgili bayraklar gerektiğinde milli bayrak olarak kullanılırdı. 1838 yılında Psıfabe vadisinde yapılan Xase’de Adıge bayrağının nasıl olması gerektiğine karar verildi. Gelenlerin ortak kararı ile:
-Bayrağın yeşil renkli kumaştan yapılmasına,
-Üst kısmına 12 Adıge boyu olduğunun göstergesi olarak altın renginde 12 yıldız işlenmesine,
-Onun altına çapraz bir şekilde 3 ok konulmasına,
-Ölçüleri: genişliği 9 karış, uzunluğunu onun iki misli olmasına karar verildi.
Adıge Bayrağı ile ilgili yasa
Adıge Cumhuriyeti’nde 24 Mart 1992 yılında Adıge Bayrağı ile ilgili bir yasa çıkarıldı. Bu yasaya göre; Adıge Bayrağı yeşil renkli ve dikdörtgen şeklinde olacak. Üzerinde altın renginde 12 yıldız ve uçları yukarı bakan 3 ok yer alacak. 180 cm. uzunluğunda, 90 cm. eninde olacak. Rusya bayrağı solda, Adıge bayrağı sağda olarak asılacak. Adıge Bayrağının temeli Adıge tarihine ve kültürüne dayanır.
-Bayrağın yeşil rengi yaşamın sonsuzluğunu anlatır.
-12 yıldız, 12 Adıge boyunu temsil eder.
-3 ok bir görüşe göre 12 Adıge boyunun anlaşmasını, birliğini ve bağlılığını temsil eder. Başka bir görüşe göre, Adıge atlıları yola çıkınca sadaklarına 3 ok koyarlardı. Bu şekilde savaş istemediklerini, barışçı olduklarını ifade ederlerdi.
Adıge Cumhuriyeti Arması
Bu konuda görevlendirilen bir komisyon Dolet Meretıko’nın yaptığı armayı 24 Mart 1992 yılında çıkan yasa ile kabul etti.
-Arma dünyayı temsilen daire şeklindedir,
-Bir tarafında Adıgece, diğer tarafında Rusça olarak ADIGE CUMHURİYETİ yazar,
-Onların ortasında büyük bir yıldız yer alır,
-Ortada uçan atı Thojıy’ın üstünde, Kafkas Dağlarının ortasında, elinde Nartlar’a getirdiği ateşi ile Nart Savsırıko yer alır. O, savaşçıların, gezginlerin, avcıların rehberidir.
-Onu arkasında doğan güneşin ışığının aydınlattığı 12 yıldız, dağlar, ön tarafında deniz ve verimli ovalar yer alır.
-Altta solda altın renginde mısır ve buğday başağı, sağda tarafta ise kutsal meşe ağacı, akağaç yaprakları yer alır. Bu topraklarda yetişen ürünlerdir, bolluk ve bereket sembolüdürler.
-Altta ortada üç ayaklı Adıge A’ne**, üzerinde ekmek ve tuz. Adıgelerin cömert ve misafirperver olmalarının sembolüdür.
-Adıge A’ne’nin altındaki öküz başı yetiştirdikleri ve yararlandıkları hayvanları temsil eder.
-En altta Rusya Federasyonu’nun kısaltılmış hali RF (РФ) harfleri.
Çeviri: Huşt Emel Berzeg
Kaynaklar:
-Rusya Federasyonu ve Adıge Cumhuriyeti’nin Devlet Sembolleri Bayrak- Marş – Arma -2006 Maykop
-Aynı kitaptaMeşbeş’e Yishak’ın makalesi -Kuyeko Nalbiy
– ADIGE XABZ- 2007 Maykop
-ADIGE XABZ – 7 Maykop 2007
-AC. Tv. CENIKO MAŞ’U – Kuyeko Asfar *Meclis, **Üç ayaklı yer masası
