Gönen-Manyas Çerkes Sürgünü’nün 94 . yıldönümü nedeni ile Aka-Der Ankara şubesi tarafından Ankara’da bir panel düzenlendi. Panel, Merve Aydın’ın moderatörlüğünde Guşips yazarı Kuban Kural ve Jıneps Ankara Temsilcisi Ahmet Cevat Benk’in sunumları ile gerçekleşti.
İki bölümden oluşan panelin ilk bölümünde Ahmet Cevat Benk; Avrupa’nın din devletlerinden ulus devletlere geçiş sürecinde bilimin ve laikliğin öne çıkışı, Rönesans sonrası gerçekleşen tartışmalar, Feurbash ve Hegel’in ortaya koymuş olduğu felsefe, Fransız ihtilali ve laiklik kavramının ortaya çıkışı, din merkezli imparator devletlerin parçalanması, Fransız ihtilalinden sonra, ortadoks, Katolik ve Protestanların yeniden paylaşım savaşları, Rusya’nın Ortodoks halkların yaşadıkları yerlerdeki hakimiyet savaşı, Kırım savaşı, 93 Harbi ve sonrasında Gürcülerin Anadolu’ya göçü, 1. Dünya savaşı, Balkan savaşları, Kırım savaşının sonuçları ve buna bağlı olarak Çerkeslerin başına gelenler, 1915 Menşevik devrimi, 1917 Bolşevik devrimi, 1915 Çanakkale savaşı, 1918 İstanbul’un işgali, yapılan antlaşmalar, Ethem’in sahneye çıkışı, İzmir valisinin oğlunun kaçırılışı, fidye alınması, Kuvayi Seyyare’nin kuruluşu, Anzavur ayaklanması, Düzce ayaklanması, Çapanoğlu ayaklanması, Ethem’in TBMM ile ilişkileri, 1919-1921 arası Anadolu’da siyasal durum, sosyalistlerin tutumu, hilafet yanlılarının tutumu, batıcıların tutumu, Çerkeslerin her üç kanatta da yer alması, Çerkeslerin saray ilişkisi, Ethem’in tasfiye nedenleri, Yeşil Ordu Nizamnamesi’nin içeriği, Ethem, sosyalizm taraftarları ve Mustafa Suphi‘lerin aynı ay içerisinde tasfiyelerini anlattı.
İkinci bölümde konuşan Kuban Kural ise sürgün döneminde Çerkeslerin bölgedeki durumlarını anlattıktan sonra, 11 köyün Niğde Malatya, Kayseri gibi illere sürüldüğünü, sürgün sırası ve sürgünden sonra gerek bölgede gerekse sürülen yerlerde yaşanan dramları anlattı. Sürgünün uzun süre saklandığını anlatan Kural, olayın Fetgerey’in TBMM’ye bu konuyla ilgili bir mektup yazmasından sonra ortaya çıktığını belirtti. Çerkes Ethem’in Teşkilat-ı Mahsusa’nın adamı olduğunu daha önce de bu görevle Afganistan ve İran gibi ülkelerde de görev yaptığını, Çerkeslere zarar verdiğini, Gönen-Manyas sürgününün de bu nedenle gerçekleştiğini ve durumun 150’likler listesine de yansıdığını da anlattı.
