Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi

Mart sayısında konumuz “Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi” idi. Devam ediyoruz.
İlk sayısı 1970 yılı Haziran ayında İstanbul’da yayınlanan, sahibi Rasih Savaş, yazı işleri müdürü Tarık Kutlu olarak başlayıp 50. sayıdan itibaren yazı işleri müdürünün M. Nüzhet Çetinbaş olduğu dergi. Kuzey Kafkas Türk-Kültür ve Yardım Derneği’nin yayını.
Geçen sayımızda; derginin ilk sayısında yayınlanan “Çıkarken” yazısının yanı sıra, bir dönem dernek başkanlığı da yapan M. Nüzhet Çetinbaş’ın 2012 yılında İstanbul Kafkas Kültür Derneği’nde yaptığı konuşmadan bölümler aktarmış, Süleyman Yançatoral’ın 1987 yılında Kafdağı Dergisi’nde yayınlanan “Kuzey Kafkasya’ya İlişkin Süreli Yayınlar (1950-1980)” dizi yazısından “Kuzey Kafkasya Dergisi” ile ilgili kısmını vermiştik.
İlk sayıda yayınlanan “Güzel Bir Hizmet”, ikinci sayıda yayınlanan “Kuzey Kafkas Türk Kültür ve Yardım Derneği’nin Çalışması Hakkında” gibi yazılardan da söz etmiştim.
Bu sayıda her iki yazıyı paylaşıyoruz.
Dergiye dair son paragrafım; “İlk dönem 1980 yılı askeri cunta dönemine kadar, zaman zaman birleşik sayılarla 61 sayı yayınlanmış. 1980-86 arası yayın durdurulmuş. Cunta döneminde derneklerin kapatıldığını, kırıntı özgürlüklerin de gasp edildiğini hatırlayalım. Haziran 1986’da 62. sayı ile II. Dönem başlatılmış. Sayı 61’de olduğu gibi sahibi Rasih Savaş, yazı işleri müdürü M. Nüzhet Çetinbaş. 1993 yılında birleşik sayı 87-88 ile yayın yaşamı sona ermiş.” idi. 62. sayı ile başlayan dönem, II. Dönem olarak anılıyor, o sayıdaki giriş yazısını da yayınlıyoruz.
Yazıdan aşağıya alıntıladığım yorum, 1986’dan 2017’ye, “köprünün altından çok sular aktı”ktan sonra yeniden bir okunsun ve değerlendirilsin isterim.
“Yıl 1980. Silahlar patlıyor, bombalar patlıyor, her gün sayısız insanımız hayatını kaybediyordu. Türkiye Cumhuriyetinin düşmanları, içimizdeki hainlerle birleşerek, ülkemizin kaderi üzerinde bazı çıkar oyunları tezgâhlıyorlardı. Türkiye’de bütün dernekler politikayla uğraşır hale gelmiş, ortalık toz duman içinde göz gözü görmüyordu. Maalesef bazı Kafkas dernekleri de bu politika kargaşasından nasibini alıyordu.
Yine hatırlayacaksınız; gerek derneğiniz, gerekse derginiz bu tezgâhlanan oyunların dışında kalmaya çabalıyor, herkese itidal tavsiye ediyordu. Sanırız bu durumda üzerimize düşen vazifeyi yerine getiriyorduk.
Sevinilecek bir durumdur ki, Türkiye’deki kültürel derneklerin büyük bir kısmı kovuşturmaya uğrarken, dergi yayınlamak gibi önemli bir görev ifa eden derneğimizin kapısını mühürlemeye gelen bile olmamıştı. Yarası olan gocunur derler, bizimse veremeyeceğimiz hiçbir hesabımız yoktu”.

Kafkasya Kültür Dergisi
Sayı: 1 Haziran-Temmuz 1970

Güzel Bir Hizmet

Beksultan Batırhan

Kuzey Kafkasya’da yaşamakta iken çeşitli nedenlerle ana vatana sığınmak zorunluğunda kalan, muhtelif ırklara bağlı mülteciler, 1951 yılında hükümetimizin müsaadeleriyle “Kuzey Kafkasya Türk Kültür ve Yardımlaşma Derneği” adı altında bu derneği kurmuşlardı. Gayesi; Memleketini terk etmek zorunluğunda kalan hemşerilerine maddi ve manevi yardımda bulunmak, kültür ve folklorlarını tanıtmaktı.
Dernek kuruluş yılında imkânları içinde faaliyete geçmiş, kısa bir sürede varlığını Almanya ve Amerika’daki hemşerilerine de duyurmuştu. Tertiplediği konferanslar balo ve çay partileriyle maddi imkânlarını arttırmış ve gördüğü takviyelerle muhtaç olanların ellerinden tutma gücüne ulaşmıştı. Her yıl imkân oranında sık düzenlenen konferanslarda Kuzey Kafkasya tarihi dile getiriliyor, XIX. asırda hürriyet uğruna verilen savaşlar ve o devrin Şeyh Mansur, Gazi Molla, Hamzat Bek, İmam Şamil vb. gibi değerli önderleri tanıtılıyordu. XX. asrın başlangıcında senenin güzel aylarından biri olan Mayıs ayında, büyük bir ümitle ve Kuzey Kafkasya’nın Dağıstanında- Temirhanşura’da kurulan hükümetin kurucuları ve bu kuruluşta iki cephede, beyaz ve kızıl Ruslar ile yapılan mücadeleler konferansların başlıca konuları olmuştu.
Daha sonra Göçmen Federasyonuna dahil olarak faaliyetlerini hızlandıran dernek; Kafkasya’ya ait birçok vesika, broşür ve çeşitli eserler toplamış ve çeşitli yayın organlarına tercümeler, yazı serileri ve makaleler vermiş fakat, bizzat kendine ait bir yayın organını ortaya koyarak bu faaliyetini genişletememişti.
Bugün, içinde bulunulan birçok güçlüklere rağmen eksiklerinden biri ve şüphesiz ki en önemlisi olan yayın işinin hal edildiğini duymak benim için büyük bir bahtiyarlık olmuştur. Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi adı altında yayına arz edilen ve hiç bir ayrım yapmadan her istekliye sayfaları açık bulunan bu güzel esere, imkânlarım oranında maddi ve manevi katkıda bulunmak benim için zevkli ve heyecanlı bir vazife olacaktır.
Eserin yaşaması ve devamlılığı bütün hemşerilerimizden göreceği yakın ilgi ve desteğe bağlı bulunmaktadır. Bunu hiç birinin esirgemeyeceğini ümit eder ve esirgememeleri çağrısında bulunurken bu imkânı hazırlayan başta derneğin değerli ve enerjik başkanı Sayın Rasih Savaş olmak üzere bütün idare heyetini ve yardımcı olan arkadaşlarımızı yürekten tebrik eder, sonsuz başarılar dilerim.

Kafkasya Kültür Dergisi
Sayı: 2 Ağustos-Eylül 1970

Kuzey Kafkas Türk Kültür ve Yardım Derneği’nin Çalışması Hakkında

“Ben anası, babası olmayan yetimlerden ziyade ümid-i istikbali olmayan cemaatlere acırım. Aile yetimliği birkaç senede zail olur; fakat ‘yetim-i tarih’ olmak asırların izale edemeyeceği bir musibet, bir sefalet-i müebbededir.” Süleyman NAZİF

Cemiyet halinde yaşayan insanların birbirlerine karşı birçok vazifeleri olduğu gibi, mazisine ve tarihine karşı görevleri, geleceğe ait de temennileri vardır. İnsanoğlu bu vazifeleri, müdrik bulunduğu ve gücü yettiği nispette yerine getirmeye çalışır, bu yolda kudreti tükendiği zaman da başka imkânlar arar. Gerek mazide müşterek tarafları bulunan ve gerekse geleceğe ait fikir ve temennileri aynı olan insanlar, bir araya gelerek güçlerini birleştirmek ve arttırmak suretiyle çalışır ve geçmişine de bağlı olarak medeni insanlığını gösterir. Tarihi, mazisi, örf ve adetleriyle ilgisi kesilmiş insan en acınacak insandır. Zira böylesi insanlık vasfını kaybetmiş bir nev’i beşerden başka bir şey değildir. Bu duruma düşmemek ve düşürmemek için ne kadar gayret sarfedilirse yeridir.
Genel olarak bu maksatla; Kuzey Kafkasya’da varlıklarını korumak, şerefli ve mukaddes bildikleri inancı muhafaza etmek için asırlarca mücadeleden ve bu uğurda canlarını fedadan geri kalmayan hatta ikinci yurdumuz Türkiye’nin mukadderatını tayin eden Balkan, Birinci Cihan ve İstiklâl Savaşlarında da yurt müdafaası uğrunda kanlarını seve seve döken kahramanların torunları Kuzey Kafkas Türk Kültür ve Yardım Derneği’ni kurmuşlardır.
1951 senesinden beri Derneğimiz, nizamnamesine göre çalışmakta ve bu cümleden olmak üzere kudreti dahilinde maddi ve manevi yardımlarda bulunmaktadır.
Her sene periyodik olarak 11 Mayıs 1918 Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin I. kuruluşunun yıl dönümü münasebetiyle anma töreni tertip edilir, önemle izlenen toplantıda her yönü ile Kuzey Kafkasya dile getirilir, heyecanlar tazelenir. Yine her yıl, büyük mücahit İmam Şamil’in vefatının (04.02.1871) sene-i devriyesi münasebetiyle toplantı tertip edilerek büyük önderin hayatı, şahsiyeti, idareciliği, kumandanlığı ve askeri dehası hakkında geniş bilgi verilmek suretiyle tarihe karşı bir vazifenin yapılmasına çalışılır.
Mutad balo ve çay toplantıları tertiplenerek çocuklarımızın folklor çalışmaları herkese gösterilir, böylece Derneğe karşı ilginin ve karşılıklı muhabbetin artmasına çalışılır. Ayrıca Dernek Merkezi’nde düzenlenen “semaver toplantıları”nda memleket havaları dinlenir, muhtelif manalarda şeride alınmış milli filmler gösterilir ve çeşitli konulardaki sohbetlerle samimi memleket havası köklenir. Aynı maksatlarla müşterek kır ve köy gezileri tertiplenir, böylece köylülerle kaynaşılır ve onlar da memnun edilir.
Yapmakta olduklarımızın yanında istikbale ait temennilerimiz çok daha önemlidir:
1- Derneğe çok daha verimli ve geniş çalışma imkânlarını sağlayacak kendi mülkü salonlu bir yer sağlamak.
2- Yurdumuzun ücra köşelerinde imkânsızlıklar içinde bulunan zeki çocuklarımızı barındırmak ve okutmak için bir yurt sağlamak.
Görülüyor ki sayın hemşerilerimiz ve siz okuyucularımız, fertlerin çok arzu ettikleri halde yapamadıklarını cemiyet halde birleşmeleri sayesinde gerçekleştirebiliyor. Yalnız şu var ki, Derneğe kayıtlı olsun – olmasın her hemşerimiz alâkasını ve elinden gelen yardımı esirgemesin. Bu düsturla hareket eden necip soydaşlarımızın en ulvi temennilerinin tahakkuk etmemesine hiç bir sebep yoktur. Şairin dediği gibi;

Göz yumma güneşten ne kadar nuru kararsa
Sönmez ebedi her gecenin gündüzü vardır

Nihayet, hemşerilerimizin ve okuyucularımızın bizden ısrarla istedikleri dergi meselesi de gerçekleşti. Derneğimizin bir yayın organı olarak attığı ilk adım “bülten” yoluyla oldu. Bunu takiben şu anda elinizde tuttuğunuz ikinci sayısı ile “Kuzey KAFKASYA” adlı dergimiz, şekil, muhteva ve münderecat bakımından bekleneni ve isteneni verebilme çabasındadır, ilk sayımızın çıkışını kutlayan okuyucularımızın takdirleri ve faydalı tenkidleri bizi bu yolda teşvik eden önemli bir sebep olmuştur. Nitekim gösterilen ilgiye karşı dernek ve dergi olarak şükranlarımız sonsuzdur. İlk sayımızda da dediğimiz gibi tarafsız bir şekilde bizi bu yolda yazıyla olsun, abone ile olsun, tanıtma ile olsun destekleyecek olan herkese kalbimiz ve sahifelerimiz daima açıktır.

Kuzey KAFKASYA

Kafkasya Kültür Dergisi
Sayı: 62 Haziran 1986 – II. Dönem

Giriş

Değerli Okuyucu

Aradan uzun yıllar geçti. Yine karşınızdayız. Bir söz vardır; “Gözden ırak olan, gönülden de ırak olur” derler. Ancak emin olunuz ki, sizler sadece gözümüzden ırak oldunuz. Gönlümüz her an sizinle ve size bir an önce kavuşmanın heyecanıyla çarptı durdu. Dilerseniz ayrılığımızı ve bu ayrılığa sebep olan şartları hatırlamak için geçmişe uzanalım.
Yıl 1980. Silahlar patlıyor, bombalar patlıyor, her gün sayısız insanımız hayatını kaybediyordu. Türkiye Cumhuriyetinin düşmanları, içimizdeki hainlerle birleşerek, ülkemizin kaderi üzerinde bazı çıkar oyunları tezgâhlıyorlardı. Türkiye’de bütün dernekler politikayla uğraşır hale gelmiş, ortalık toz duman içinde göz gözü görmüyordu. Maalesef bazı Kafkas dernekleri de bu politika kargaşasından nasibini alıyordu.
Yine hatırlayacaksınız; gerek derneğiniz, gerekse derginiz bu tezgâhlanan oyunların dışında kalmaya çabalıyor, herkese itidal tavsiye ediyordu. Sanırız bu durumda üzerimize düşen vazifeyi yerine getiriyorduk.
Sevinilecek bir durumdur ki, Türkiye’deki kültürel derneklerin büyük bir kısmı kovuşturmaya uğrarken, dergi yayınlamak gibi önemli bir görev ifa eden derneğimizin kapısını mühürlemeye gelen bile olmamıştı. Yarası olan gocunur derler, bizimse veremeyeceğimiz hiçbir hesabımız yoktu.
Fiilen bütün derneklerin çalışmaları durdurulmuştu. Takdir edersiniz ki derneğin yayın organı olan “Kuzey Kafkasya” dergisi de bu durumda yayına devam edemezdi. Bu sırada temas ettiğimiz bazı yetkililer şifai olarak yayına devam etmemizi tavsiye etmişlerse de, biz şifai olarak verilen söze dayanarak yayına devam edemezdik. İleride doğabilecek olan hukuki bir sorumlulukla karşı karşıya kalmamız kaçınılmazdı.
O halde yapılacak tek şey vardı… Durup beklemek. Bekledik. Ancak bu bekleyiş sandığımızdan da uzun oldu. 1984 yılının sonlarında derneklerin yeniden düzenlenmesi kararı çıkınca, yeniden düşünmeye başladık. Geçen zaman derneğimizi ve dergi personelini dağıtmıştı. Yeniden toparlanabilmemiz ve kadro oluşturmaya çalışmamız için de geçen süreyi göz önüne alırsanız işte size ayrılığımızın hikâyesi…

Değerli okuyucu;
Dergiyi yeniden yayına sokmadan önce, çeşitli istişari toplantılar yaptık, sevinçle belirtelim ki, bu toplantılar büyük rağbet gördü. Katılanlar değerli fikirleriyle bizlere destek oldular, ümit verdiler. Sizlerin de ilgisine güvenerek elinize geçen bu sayıyla yeni bir yayın dönemini başlatmış oluyoruz.
Aslında büyük bir yükün ve rizikonun altına girdiğimizin şuurundayız. Büyük kitlelere hitap eden sanat ve edebiyat dergilerinin tutunamadığı, basın hizmetlerinin güçlükle yürütüldüğü bu dönemde dergi çıkarmak akıl kârı değil gibi görülebilir.
Şurası unutulmamalıdır ki, bu dergiyi yayınlamak ve yaşatmak boynumuzun vebalidir. Dünyada sesimizi duyuran parmakla sayılacak miktarda yayın organları arasında “Kuzey Kafkasya” dergisinin tarihi fonksiyonu inkâr edilemez. Bu sebeple Kuzey Kafkasya dergisini yeniden yayına sokmakla üzerimize düşen vebalin bir kısmını üzerimizden atmak istiyoruz. Ona sahip çıkarak yaşatmakla, siz de üzerinizdeki vebali atmak durumundasınız. Unutmayalım, bu bir hizmet yarışıdır.

Değerli okuyucu;
Derginizin yayınına sağlıklı olarak devam etmesini istiyorsanız, önce abone olmak, sonra abone bulmak önde gelen vazifelerimiz arasında olmalıdır. Basın hizmetlerinin yürütülmesinde maddi imkânların her şeyden önce geldiğini düşünerek abone bedellerini bir an önce göndermekle bize yardımda bulunmuş olacaksınız.
Bunlardan daha önemlisi de yayınlarımızın daha kaliteli hale gelmesi için yapacağınız her türlü eleştiri bize yol gösterecektir. Ayrıca göndereceğiniz yazılar da derginizin sayfalarını zenginleştirecek, Kafkasya için yapılacak araştırmalara malzeme teşkil edecektir.
Sizlere güvenerek başladığımız bu yeni yayın döneminde, yardımlarınızı esirgemeyeceğinizi ümit eder, saygılar sunarız.
Allaha emanet olunuz.

KUZEY KAFKASYA