Bellek ve Kültür Sosyolojisi Çalışmaları Derneği’nin (BEKS) Ermeni Soykırımı’nın 100. yıldönümünde başladığı ve iki yıldır devam eden ‘100. Yılında Soykırımı Hatırlamak/Ermeni Gençlerin Post-Belleği Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma’ çalışmasının raporu yayımlandı.
Türkiye, Lübnan, Ermenistan ve Fransa’da 100 gençle derinlemesine mülakat yöntemiyle yapılan saha araştırmasına dayanan 162 sayfalık kapsamlı rapor, Ermeni gençlerinin soykırım belleğini nasıl devraldığı, hatırlama ve anma pratiklerinin ne olduğu ve soykırıma yönelik taleplerini karşılaştırmalı bir şekilde ele alıyor.
Hrant Dink Vakfı Seyahat Fonu, Raoul Wallenberg Enstitüsü ve Açık Toplum Vakfı tarafından desteklenen araştırma, Ermeni Soykırımı’nı bizzat deneyimleyen Ermenilerinin torunlarının çocukları, yani 4. kuşak Ermenilerin soykırıma dair inşa ettiği ‘aktarılmış belleğin’ kavranmasına katkıda bulunmak ve gençlerin barışma siyasetinde oynadığı ya da oynayabileceği rolü tespit etmek amacıyla hazırlandı.
Haziran 2015–Temmuz 2016 tarihleri arasında Yerevan, Gümrü, İstanbul, Beyrut, Paris ve Marsilya’da gerçekleştirilen saha çalışması kapsamında, 18-35 yaş arası toplamda 100 (48 erkek ve 52 kadın) Ermeni gençle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirildi.
Araştırmayı yürüten BEKS ekibi, saha çalışmasının özellikle Ermenistan ve Türkiye ayağında, çalışmanın sosyolojik bir araştırmanın ötesine geçerek iki ülke gençliği arasında diyalog kurma sürecine katkıda bulunduğunu vurguluyor. Rapora göre, dört ülkede de görüşmeciler araştırma projesini barışma ve yüzleşme sürecinin bir parçası olarak gördüklerini belirtti. Ayrıca saha çalışması yapılan diğer ülkelerde gençlerin Soykırım hakkındaki düşünceleri konusunda araştırma ekibinden bilgi talep etti.
Siyasallaşma
Bellek sürecinde önemli bir yer tutan aile içi aktarım konusunda, 19 Ocak 2007’deki Hrant Dink cinayeti öncesi ve sonrası gözle görülür bir ayrım yaratıyor. Görüşmecilerin büyük kısmına göre Dink cinayeti sonrası ‘pranga kırılıyor’ ve soykırım aileler içinde daha da çok konuşulan bir konu haline geliyor. Ayrıca Dink cinayeti sonrasındaki 19 Ocak anmaları da Ermeni gençlerin post belleklerinin kurulmasında önemli bir yer tutmakla birlikte siyasallaşmaları açısından tarihsel kurucu bir olay haline geliyor. Raporun ayrıntılı olarak yer verdiği bu kimlik ve siyasallaşma sürecinde ‘Kamp Armen Direnişi’ ve ‘Gezi Direnişi’ de öne çıkıyor.
Anma pratiklerini bellek oluşumunun önemli bir parçası olarak tanımlayan araştırma raporunda, 24 Nisan anmalarının gençler için ne anlama geldiği de masaya yatırılıyor. Gençlerin büyük çoğunluğu 24 Nisan büyük önem atfederken ve anmalara katıldıklarını belirtirken, bazı gençler de Ermeniliğin sadece 24 Nisan’larda hatırlanıyor olmasını eleştiriyor.
(agos.com.tr)
