13 yıl önce, 1 Eylül 2014 Rusya yakın tarihinin en trajik olaylarından biri olan Beslan okul baskınının ilk günüydü. 3 Eylül’de sonlanan trajedide 186’sı çocuk 334 kişi hayatını kaybetmişti.
Bela Avsanova 11. sınıfta okuyordu ve o zaman 16 yaşındaydı, rehineler arasında o ve annesi de vardı. O ve annesi hayatta kaldı ama Bela yaşamına bir engelli olarak devam etti. Kafatasından aldığı darbeler sonucunda sağ tarafına felç inmişti ve tüm vücudunda halen yara izleri var. Yemek yemeyi, konuşmayı ve yürümeyi yeniden öğrendi.
Bela Avsanova
O güne dair konuşurken, “Yıllar geçti ama 1 Eylül’de gerçekleştirilen anma programlarına katılma gücünü hiç bulamadım. Geçen yıl tüm gücümü topladım ve gittim. Sonraki üç gün boyunca kendime gelemedim. 13 yıl önce yaşananlar tekrar gözümün önüne geldi. Dayanılmaz bir acı” diyor.
Rus dili edebiyatı öğretmenliği yapan Bela’nın öğrencileri arasında da engelliler var. 2. Derece Engelli statüsünde olan Bela’nın yılda bir kez sanatoryumda tedavi görme hakkı var ama bu ayrıcalıktan yararlanamadığını belirtip, “Yazın 56 günlük iznim var ama sanatoryum için sonbahar veya kış mevsimi için kullanma hakkı veriyorlar. Çalıştığım için gidemiyorum. Üstelik bana gastrit tedavisi uygulanan Yessentuki için bilet yolluyorlar. Oysa benim nörolojik tedaviye ihtiyacım var. Sol ayağım hala sıkıntılı, topallıyorum ve başka sağlık sorunlarım da var. Tedavi hakkı veriyoruz ama gitmiyorsun diyorlar. Güya ben çok seçiciymişim ve tedaviyi reddediyormuşum” diyor.
Ella Kesaeva
Bela bir keresinde maddi yardım talep etmiş. Maaşı 16 bin rubleymiş, Bubnovski sanatoryumundaki tedavinin bedeli de 16 bin ruble tutuyormuş. Fakir olduğuna dair belge getirmesini istemişler, aksi takdirde kendin ödersin demişler. Bela, “Pekala, bu parayı istemiyorum ama siz de beni 2014 yılına gönderin ki eski sağlıklı halime döneyim” demiş. Bela, “Babam yeni öldü. Annem emekli ve ben ailenin altıncı çocuğuyum. Düşük gelirli statüsünde değiliz çünkü hepimiz çalışıyoruz. Ama kazandığımız para çok az ve tedavi için gereken miktarı biriktirme şansım yok. Terör saldırısına uğradığımız için verileceğini söyledikleri daireyi de vermediler. İstemiyorum artık. Tırnaklarımı kazıyarak hayatı öğrendim. Yüksek öğrenim gördüm. O acılarla başa çıkan biri olarak yine her şeyin üstesinden gelebilirim ama bu adaletsizlik neden?” diye soruyor.
Nisan 2017’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Beslan mağdurlarına 3 milyon dolar tazminat ödenmesi kararını vermiş ancak Rusya yönetimi bu kararı temyize taşımıştı. Beslan’ın Sesi adlı kuruluşun başkanı Ella Kesaeva, AİHM kararıyla ilgili olarak, “AİHM kararı çok önemli. Rusya’nın da bizim de temyiz hakkımız vardı ve Rusya’nın temyize gitmesi şaşırtıcı değil. Çünkü siloviklerin yaptıklarıyla ilgili bir ceza kararı bu, Rusya’nın da bunu kabul etmesi zor ama yıllardır kendilerini aklayacak mantıklı deliller de bulamıyorlar” diyor.
2016 yılında gerçekleştirilen anma programında, üzerlerinde “Beslan’ın faili Putin’dir” yazılı tişörtler giyen kadınlar vardı. Ella Kesaeva devamlı takip altında tutulduklarını belirtiyor ve eylemlerinin yöneticileri korkuttuğunu söylüyor.
Valeri Salkazanov’un karısı ve 4 yaşındaki kızı Radu da Beslan katliamında yaşamlarını yitirmiş. Karısı ve kızının birinci sınıfta okuyan oğlu Ruslan’ı ziyaret etmek için okulda olduğunu söyleyen Valeri’nin annesi de rehin alınmış ve sağ kurtulmuş, ancak birkaç yıl sonra kanser olup yaşamını yitirmiş.
Valeri Salkazanov
Valeri, Beslan’da yaşananlara dair hiçbir saniyeyi ve yitirdiği sevdiklerini bir an bile unutmamış. Osetya dışına çıktığı seyahatlerde Beslan katliamını hiç duymamış Ruslar olduğuna şahit olunca çok şaşırıyormuş.
Beslan trajedisini sadece 1 Eylüllerde değil her an hatırladığını belirten Valeri, “Yaşamaya devam etmem gerekiyordu çünkü oğlum Ruslan sağ kurtulmuştu ve onu büyütmeli, yaralarını sarmalıydım. O gün yaşananları ona unutturmak istiyordum. Şimdi bir yetişkin ama duygularını hiç belli etmiyor” diyor.
Katliamdan sonra devlet 3 milyon ruble tazminat vermiş. Ruslan şu anda Moskova’da Ekonomi Akademisi’nde öğrenim görüyor.
Beslan saldırısından sağ kurtulan çocukların çok suskun ve içlerine kapanık olduğu söyleniyor. Ruslan da öyle… Rusya’da yaşamak istemediğini söylüyor, İspanya veya Hırvatistan’a gitmek istiyor. İngilizce, İspanyolca ve Hırvatça öğrenmeye çalışıyor. Öğrenim gördüğü okulda kimseye Beslan’dan sağ kurtulduğunu söylememiş. Kimsenin ona acımasını ya da özel davranmasını istemiyor.
Ruslan Salkazanov
“Anneni hatırlıyor musun?” diye sorulunca bir süre susuyor ve “Giderek daha az hatırlıyorum. Ama keşke hayatta olsaydı ne güzel olurdu düşüncesi hiç azalmıyor” diyor. (ru.krymr.com)
Çeviri: Serap Canbek
