Abhazya Cumhuriyeti, Sovyetler döneminde yazar ve sanatçıların yaz aylarındaki uğrak yerlerinden biriydi.
Türkiye’deki baskılar sonucunda Moskova’ya gitmek zorunda kalan büyük şair Nazım Hikmet de yazar ve sanatçı dostlarıyla bu yolculuklardan birine katılmış, Abhazyalı şair ve yazar dostlar edinmişti.
Nazım Hikmet, Abhazya’nın Pitsunda şehrinde kaldığı sürece üç şiir yazmıştır. Bunların en iyi bilineni “Hoşça kal Kardeşim Deniz”dir. Geçtiğimiz Ocak ayı içinde Nazım Nikmet’in doğum günü kutlanmıştı.
Axba Esat Özen, büyük şairin doğum günü anısına, Abhazya’nın Pitsunda kentinde yazdığı “Kıyıdaki İhtiyar”, “Pencereler” ve “Hoşça Kal Kardeşim Deniz” şiirlerini Abazacaya çevirdi.
“Nazım Hikmet’in Pitsunda’da yazmış olduğu ‘Hoşça Kal Kardeşim Deniz’ adlı şiirini, Mart 2012‘de KAFFED’in Köşe Bucak Yazılar sayfasındaki Sezai Babakuş paylaşımında okumuş, sabah yürüyüşümde de ezberlemiştim. Bir sonraki sabah yürüyüşümde şiiri tekrarlarken, ‘N. Hikmet bu şiiri Abhazların konukseverliğinden etkilendiği için yazmış olabilir’ diye düşündüm.
Daha da ileri giderek, ‘Şair Abhazca bilmiş olsaydı, bu şiiri Abhazca yazmak isterdi’ diye düşünmeye başladım. Yürürken aklımda çevirmeye çalıştım.
Gördüm ki hece sayıları da anlam da çakışıyor, şaşırdım.
Hele ki keder – kader, laxieykutsara – laxiıntsara sözcüklerindeki benzeyiş!”
Axba Esat
Soldan sağa: İvan Tarba, Bağrat Şınkuba, Kumaf Lomiya, Nazım Hikmet. Eylül 1958, Pitsunda
Pencereler
Sabaha karşı mıydı bilmiyorum
yoksa akşamüstü müydü
belki de gece yarısı
bilmiyorum
girdi odama pencereler
perdeli perdesiz
ben basma perdeleri severim
ama tül perdeler de vardı
kara istorlar da
istorları çekip çekip bırakıyordum
bir daha inmez oldu kimisi
kimisi bir daha çıkamadı yukarı
ve camları kırık pencereler
elimi kestim
kimi camsızdı büsbütün
camsız pencereler içime dokunur
camsız gözlükler gibi
Pencereler
yağmur yağıyordu camlarınıza
kızıl saçları kederli uzun
ben alt dudağımda cıgaram
türkü söylüyordum içimden
yağmur sesini kendi sesimden çok severim
Pencereler
beşinci katta güneşli boşluğunuzda bir deniz
bir deniz mavi yüzük taşından
serçe parmağıma geçirdim usulcacık
üç kere öptüm ağlayarak
öpüp alnıma koydum üç kere
Pencereler
çıktım kırmızı velenseli yataktan
çocuk burnumu dayadım terli camına pencerenin
oda sıcaktı ve genç anamın kokusu vardı odada
dışarda kar yağıyordu
ben kızamık çıkarıyordum
Pencereler
sabaha karşı mıydı bilmiyorum
belki de gece yarısı
bilmiyorum
odamın içindeydi yıldızlar
ve gece kelebekleri gibi
çırpınıyorlardı camlarınızda
ben onlara dokunmaktan çekinerek
açtım sizi pencereler
salıverdim yıldızları geceye
aydınlık sınırsız hür geceye
yapma ayların geçtiği geceye
kurtlar duruyor ayın altında
hasta aç kurtlar
kurtlar duruyor önünde pencerenin
kadife perdeleri kapasam da sımsıkı
ordadırlar bilirim
gözetliyorlar beni
Pencereler
düştüm bir pencereden
bir güzele bakarken
dünya halime güldü
güzel dönüp bakmadı
belki farkında değildi
Pencereler
pencereler
kırk evin penceresi odama girdi
ben oturdum birinin içine
sarkıttım ayaklarımı bulutlara
bahtiyarım
diyebilirdim belki
22 Eylül 1958, Pitsunda
АХЫШЪ:ЪА
ашар8 аам0азма иысыздыруам
ма хъыл8азызма
сеидру 7ахыбжьонзаргьы йалап
иысыздыруам
суада иааюнашылеит ахышъ6ъа
а8арда змо змам
ашъ0къа з6ъы8со сгъа8хоит сара
аха а0иул 8арда6ъагьы ийан
ас0ор еи6ъа7ъа6ъагьы
ас0ор6ъа саарыхны иааусыжьуан
рыуак6ъа иымлеиуо иалагыит
иызхамлыит эазнык рыуак6ъа
нас ахышъ6ъа з5ьам6ъа 8ыэыз
снапы 8ысйыит
рыуак6ъа зынёа 5ьам рымам
5ьам зымам ахышъ6ъа рыцщасшьоит
5ьам зымам аласаркьа6ъа реи8ш
ахышъ6ъа
шъы5ьам6ъа а6ъа рысуан
злахь еи6ъу хацъы йа8шь6ъа иауыёа
7айатъи с6ьышъ сигарк ны6ъыкны
ашъа сщъон гъаныла
а6ъабжьы сыбжьеища еияьасшьон сара
ахышъ6ъа
хъыбатъи еихгылантъ
амра з6ъы8хо шъыгъеиуыжьра мшынк
мшынк мацъаз хащъ иа7ъак иалыхны
смацъ хъ3ы иаахас7ыит ашьшыщъа
хынтъ снагуыёыит сыш7ъыуоз
снагуыёны слахь икъыскыит хынтъ
ахышъ6ъа
саалы7ит сиар0а йапшьы хаза з6ъыршъыз
сыху3ы 8ын7а надыс7еит аёаёа зы6ъщаз ахышъ
ауада 8хан сан лыфюы юынан ауада
адъахьы асы леиуан
аб3ы а6ъы8сара сач=ын саргьы
ахышъ6ъа
ашар8 аам0азма исыздыруам
сеидру цахыбжьонзаргьы
исыздыруам
ае7ъа6ъа суада июнан
а7ах 8ар8алеи6ъа реи8ш
иыр6ъкъашон шъыхышъ6ъа
сыркьысыр щъа сшъон сара
шъаасыртыит ахышъ6ъа
иааусышь0ыит ае7ъа6ъа а7ахахь
щъаа змам илашаз зха иа6ъи0ыз
иа8сабаратъым амза6ъа ниасуан
иааусышь0ыит убрыи а7ахахь
аьга6ъа глоп амза а7айа
абгатахса6ъа абгамлашь6ъа
абга6ъа глоп ахышъ а8хьа
акадфа 8арда6ъа саарыхар исшъащаргьы
уа иыкоп иыздыруеит
сры8шыхъуеит сара
ахышъ6ъа
саакылыюрит хышъак
8ышёак сышлыхъпшуаз
дунеи зегьы иысхачычеит
апшёа дхьащъны дмы8шыит
сеидру сгъалым0ит
ахышъ6ъа
ахышъ6ъа
юынеижъа юыны ахышъ суада и0алт
араукы сна6ътъит сара
сышьап6ъа ирзаусышь0ыит ап0а6ъа
сгъы алайоп
ащъара слшрын сеидру.
22 Цъббра 1958, Пицунда
иеитеигыит: Ахба Есат Озен
Kıyıdaki İhtiyar
Derin dağlar kat kat sıralanmıştı
çamlık iniyordu denize kadar
kıyıda iriyarı bir ihtiyar
çakıllara sırtüstü uzanmıştı
ve bu olgun güneşli eylül günü
uzak haberi batmış gemilerin
poyraz yeli mavi masmavi serin
okşuyordu ihtiyarın yüzünü
ve karnının üstündeydi elleri
iki yengeç gibi inatçı yorgun
zamandan kuvvetli bir yolculuğun
sert kabuklu merhametsiz zaferi
ve gözkapakları tuzlu kırışık
kapanıvermişlerdi yumuşacık
bu karanlıkta altın pırıltılar
dinliyordu uğultuyu ihtiyar
denizi uzun dişli balıkları
ve tanyerlerinin alevlerini
dipte çiçek açan kayalıkları
ağları ve balıkçı evlerini
ama belki de bulutlara yakın
çamların tepesiydi uğuldayan
biliyordu başı döner adamın
onlara aşağıdan baktığı zaman
derin dağlar kat kat sıralanmıştı
çamlık iniyordu denize kadar
kıyıda iriyarı bir ihtiyar
çakıllara sırtüstü uzanmıştı.
24 Eylül 1958, Pitsunda
АГА ИЫЙАЗ АЛЫГАЖЪ
ашьха 7ауылакъа иеишьтагылан
амзара леиуан амшын айъаранёа
ага=ъы лгажък иыланы дымаха- шьахаёа
за6ъха ды6ъиан абяан3еи7ых
8ъыббран иыхаар0ъыз амра зыхаз амшаэны
иыёаайъырлаз аяба6ъа рыхабар6ъа харантъ
аюадатъи а8ша иыхьшъашъаёа иа7ъаиа7ъаёа
иашьышьуон иышь0аз алыгажъ иыха иы=ы
нас иынапкъа иымгацъа и6ъыикын
юыдыяъ5ьеи8ш иаа8сан рщъатъы щъатъын
аам0а ацкыс иымчыз амюа6ъларак
цъакьакьара гъы8ых0ыра иагаз аиааирак
нас иылацъакъа 5ьыка иарга иыкы3ыкы3ны
ашьшьыщъа иытатаёа рыэаахаюаны
алашьцара иалы8хоз ахьтъы ка33ыра
дазыёырюон алыгажъ иыгооз аууыра
амшын нас а8сыё6ъа рыц6ъа хажжала
нас ашъа8шь иахыл7оз амцабз6ъа
7айаёа иышь0аз иышъ0ыз ацайъ6ъа
ака0акъа а8сыёкыюы хыбра6ъа
аха сеидру а80акъа иырзааигъаз
амза7лакъа рыхыцъ акъын аууы зыхгооз
иыдыруан иылакы7 гежьуан уыбраа ауаюы
7айантъы уыр0 дынары7а8шуоз
ашьха 7ауыла6ъа иеишь0агылан
амзара леиуан амшын айуаранёа
ага=ы лыгажък иыланы дымаха-шьахаёа
за6ъха ды6ъиан абяан3еи7ых
24 Цъббра 1958, Пицунда
иеитеигыит: Ахба Есат Озен
Hoşça Kal Kardeşim Deniz
İşte geldik gidiyoruz
Hoşça kal kardeşim deniz
Biraz çakılından aldık
Biraz masmavi tuzundan
Sonsuzluğundan da biraz
ışığından da birazcık
Birazcık da kederinden
Bir şeyler anlattın bize
Denizliğin kaderinden
Biraz daha umutluyuz!
Biraz daha adam olduk
İşte geldik gidiyoruz
Hoşça kal kardeşim deniz
27 Eylül 1958, Pitsunda
Абзиараз Амшын Сашьа
абар хааны щандъы6ълеит
абзиараз амшын сашьа
ма3к уыбяан36ъа реиуа аащхъит
ма3кгьы у7аара иа7ъарантъ
уыгъеиужьра дууынтъы ма3к
уылашарантъыгьы мачёак
мачёакгьы уылахьеи6ъ7арантъ
ажъабжь6ъак аащаущъит щара
амшынра алахьын7арантъ
еища щагъыяра шьы0нахыит
щауоюрагьы еищанатъыит
абар щааны хандъ6ълеит
абзиараз амшын сашьа
27 Цъббра 1958, Пицунда
иеитеигыит: Ахба Есат Озен
