Kalem (Тхыпкъэ) Mart 2018

0
527

Sevgili dostlarım, bugünlerde frensiz araba, dizginsiz at, doyumsuz, açgöz ve bilgisiz, bilgiç oldum.

Tozutuyorum galiba! Demek ki böyle başlıyor yaşlılık hastalığı. “Ne oldu? Ne demek istiyorum? Ne yapmak istiyorum?” sorularını sakın sormayın. Çünkü ben de bilmiyorum. Sadece “bildiğimi” sanıyorum. Yani bilmediklerimi “biliyormuş” gibi yapıyorum. Cahil miyim ne? Hani sadece “okuması ve yazması olan”. Neyse esasa gelelim. Şimdi sevgili dostlarım, birkaç sözcükten söz etmek istiyorum.

1- Nisa (Нысэ): Anneliğe aday-anneliğe hazırlanan- annelik için eğitilen (Iасэ – гъасэ – гъэсэн)

2- Havva (Хьэуэ): Hayır – olmaz, olamaz. Yani reddetme.

3- Tuana (ТIонэ – ТIуанэ): İkinci anne, bu ikinci eş demek değildir. (Örn. Osmanlıdaki “Lala”gibidir.)

4- Allah (Тхьэ): Tüm dillerde bu kavram kendi kültürlerine özgü isim taşır. Örn. İngilizcede “God”, Türkçede “Tengri-Tanrı”, Abazacada “Ançua” gibi.

1- NİSA (Нысэ): (Tekvin 2-Bap 22-Kitabı Mukaddes)…. Ve RAB Allah, adam-

dan aldığı kaburga kemiğinden bir kadın yaptı. Ve onu adama getirdi. Ve adam dedi; – Şimdi bu benim kemiklerimden kemik ve etimden ettir; buna NİSA denilecek, çünkü o insandan alındı. Bunun için insan anasını ve babasını bırakacak ve karısına yapışacaktır. Ve bir beden olacaklardır. Ve adam ve karısı, ikisi de çıplaktılar ve utançları yoktu.

2- HAVVA (Хьэуэ): (Bap 3 – Ayet 20) Ve adam karısının adını Havva koydu. Neden? Çok önemli!

3- TUANA (ТIонэ – ТIуанэ): Bu kavram, sözcük Çerkesçede “ikinci anne” anlamındadır. Peki ikinci anne ne demektir? Bazı yorumcular buna “kuma-ikinci eş” anlamı vermektedir. Bence sözcüğün etimolojik açınımı “ikinci eş” anlamını içermiyor. Yani kuma değildir. HATTİ-HİTİT krallarının çocuklarını, o çağa göre eğiten ve öğreten bir görevlidir. Kralın ikinci eşi değildir. Sayın Muhibbet Dargan’ın “Eski Anadolu’da Kadın” eserinde, TAVANANA kralın ikinci eşi olarak zikrediliyorsa da, yukarıda açıklamaya çalıştığım gibi dil bilimsel sonuç bu ismin ikinci eş anlamını içermediği açıktır.

4- ALLAH (Тхьэ): Bu kavramın veya ismin kökeni ve etimolojisi hakkında, net ve açık bir belge ve bilgiye ulaşamadım. Bunu söylerken şu anda bilinen, anlamının içeriğini değil, gerçekten bugün var olan dünya dillerinden hangisi ile ilintisi ve bağlantısının olduğunu merak ediyorum. Belki de bilmediğimiz veya bilemediğimiz herhangi “ölü” bir dilden geliyor olabilir. Şimdi ben kendi tarzımda diyorum ki; A’LIH (Günümüzde Çerkesler böyle terennüm ederler). Elbette ki bu çok bağlayıcı bir yaklaşım değil ama bazı anlamları çağrıştırdığı için önemlidir. Örneğin; лы, льы, лIы – Et, Kan, Adam. Acaba A’ LIH (Iэлыхь) yani “et götüren” anlamı verilebilir mi? Ayrıca “А’Сынысэ, А’СитIасэ” gibi kavramlar vardır. “ALLAH” kavramının başındaki “A” belirleyici bir ses olduğu gibi bir de Çerkescede “Iэ -Iа” el anlamındadır. Kısaca “Allah” kavramı “eti götüren – et götüren” anlamı içerebilir mi? Bir başka örnek; Abhazyada Lıhnı – Лыхь sözcükleri bir şeyler çağrıştırmıyor mu? Bu yaklaşım çok mu zorlama olur? LIH’ın önündeki “A” harfi veya sembolü, bazı Abazaca sözcüklerini çağrıştırıyor olabilir mi? Bunun yanıtını Abaza kültür emekçilerine bırakıyorum. Ama biz “A” sembolünün Çerkesçede (EL) anlamında olduğunu biliyoruz. (27.01.2018)

Saygı ve sevgilerimle,

Ali Çurey (Okuması – Yazması olan)

Notlar:

1- NİSA (Нысэ): Arapça veya Kuran DilI Arapçasının çok ötesinde bir kavram sözcüktür. Onun için NİSA kavramını “Arapçadır”deyip geçiştirmek doğru değildir.

2- HAVVA-HAVA (Хьэуэ): HAVVA sözcüğü için de aynı hüküm söz konusudur.

3- TUANA (ТIонэ – ТIуанэ): Kavramın tarihsel ve kültürel yolculuğunu, özgün ve kadim Çerkes kültürü bütününde değerlendirmek ve ona göre tutarlı bir karar vermek daha sağlıklı olur. TEÇE-TEŞE (Тэчэ – Тэшэ) sözcüklerinin kullanılıyor olması ve içeriği, İslam sonrası kültürel etkileşim ile izah edilebilir kanaatindeyim. “Tuana (ТIонэ – ТIуанэ)” ile asla karıştırılmamalıdır.

4- ALLAH kavramının etimolojik anlamını ve tarihsel yolculuğunu anlatırken, inancımızı anlattığımı zannedip, izahımı sağa-sola çekmeyiniz. Ben sadece sözcüğün kökenini sunmak istiyorum.

5- Güncelliği nedeniyle “Kitabı Mukaddes” ten bir alıntı vermek istiyorum. (Amos, BAP 1, Ayet5)… Ve ŞAM’ın kapı sürgüsünü kıracağım ve Aven deresinden orada oturanları ve Eden evinden elinde asa tutanı söküp atacağım ve Suriye kavmi Kir’e sürülecek, RAB diyor. Kuzey Suriye tarih boyu stratejik önemini koruyor.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz