Kuzey Kafkasya’nın, onuruna, şerefine, namusuna ve vatanına son derece düşkün insanları, bu değerlerini savunmak ve korumak için tarih boyunca istilacı ve yağmacı saldırılar karşısında yüz yıllarca durmadan savaştılar.
Son savaşları ise, zamanın en modern ve yıkıcı silahları ile donatılmış Çarlık Rusyası’nın sınırsız güce sahip orduları karşısında, son 101 yılı sürekli olmak üzere, 300 yıldan fazla devam etti.
Dünya tarihi literatüründe, Rus Kafkas savaşları diye anılan bu asimetrik savaşlarda, o coğrafyada çok kıyametler koptu. Böylesi sınırsız askeri güçlerle yapılan saldırılar karşısında, bir avuç kahraman Çerkes halkı, yüzyıllarca direnirken, ne mucizeler yarattı, ne kahramanlar üretti Allah bilir. Biz çok azını biliyoruz. Çünkü olayların bir tarafı yok edilirken, galip taraf tarihi kendisine göre yazdı.
Bu nedenle, o güçlü Rus ordularını, zaman zaman perişan eden ve kutsal saydığı vatan topraklarına bastırmayan, o kahramanların adı sanı geçmiyor tarih sayfalarında. Sadece, Çerkes halkının hafızasında, şiirlerinde şarkılarında yaşamaya devam ediyor, her şeye rağmen.
Bu cehennem sürecinde, fırsatını buldukça ani baskınlarla Çerkeslerin köylerini, evlerini yakıp kadın, çocuk, yaşlı ayırt etmeksizin halkı katleden Rus subayları ve generalleri, Çar tarafından, büyük kahramanlık nişanları ve unvanları ile ödüllendirildiler. İsimleri, unvanları ve heykelleri o topraklarda, köy, kasaba ve şehirlerde, her yerde yaşatılıyor.
Bu garip çelişki, halen o topraklarda yaşayan yerli halkın yüreğinde sürekli kanayan bir yara, vicdanları sızlatan bir acı olarak devam ediyor. Bu acının biraz olsun hafifletilmesi adına, Adigey Cumhuriyeti’nin eski Kültür Bakanı Çemşö Gazi ve kardeşi Çemşö Hazret’in öncülüğünde kurulan Vakıf Naslediye üzerinden, Şeretlıko Tuğujko Kızbeç adına yaptırılan anıt heykelin açılışı 26 Nisan 2018 günü mütevazı bir törenle yapıldı.
Daha önce, Şeretlıko’nun yaşamı ve kişiliği hakkında ve adına anıt heykel yapılması çalışmaları konusunda yazılar yazmıştık.
Açılışta yapılan konuşmalarda, Tuğujko’nun kişiliği ve kahramanlıkları anlatıldı. Adına yazılan şiirlerden, bestelenen şarkılardan bazıları seslendirildi. Aslında anlatacakları çok şeyleri vardı mikrofonu bırakmak istemeyen konuşmacıların, ama zaman kısıtlıydı.
Özgür Çerkesya tarihi, konusunda, Batı Kafkasya’da bu bir ilk. Devamının gelmesi lazım aslında… Duyarlı insanların katkıları ile inşa edilen bronz heykel, Afepsıp köyünün ortasında, kültür merkezinin tam karşısında yer almakta ve güçlü bir görüntü vermekte. Önemli bir ziyaret merkezi olması beklenmektedir.
Daha iş bitmedi, heykelin bulunduğu arsanın içersinde, bir müze ve kütüphane projesi hazır. Çerkes milletinin tarihi, kültürü ve kimliğinin kökleri sağlam duran bu topraklarda, kalıcı olduğumuzun kanıtı olarak, bu tür yapıların çoğalması gerekmektedir.
