Адыгэ Iэнэ Лъакъуийщ – Üç Ayaklı Adige Yemek Masası

0
951

Ben burada sofradaki yiyecek ve oradaki geleneksel yemek yeme kültüründen söz etmiyorum. Üstünde yemek yenilen üç ayaklı Çerkes masasından ve onun kökeninden ve tarihsel varlığının dayanaklarını sunmak istiyorum.
Neden üç ayaklı? Bunun gerçekten bir nedeni olmalıdır. Zira tüm dünya toplumlarında yemek masaları dört ayaklı olup üstü dikdörtgen veya çokgendir. Çerkeslerdeki üç ayaklı, üstü dairevidir. Yineliyorum, bunun özel bir nedeni var mıdır? Uzun zamandır dikkatimi çekiyor olmasına rağmen üstünde durma ihtiyacı hissetmedim. Ne var ki Jıneps yazarı kardeşim Zafer Süren’in konuyu açması ile gündemime girdi. Gerçekten dikkate değer kültürel bir obje.
Ama nereden, nasıl ve hangi bilgi ve belge ile inandırıcı olabileceğimi bilmiyorum.
Hemen KAFKASYA’da tanıdık, bildik sıradan insanlara ve de kültürle ilgilenen yazarlara telefon etmeye başladım. Başta H. Muhammed’e, sağ olsun ilgilendi ve yararlanabileceğimi umduğu bir yazıyı Kuşha Doğan aracılığıyla ulaştırdı. Ne var ki o yazı daha doğrusu kitapçık Hatti-Hitit Krallarıyla, dönemin Mısır Firavunlarının ilişkilerini romanlaştıran bir kitapçık. O anlamda işime yaramadı. Ama Kaberdey Adigecesi için mükemmel edebi bir kitapçık. Sağ olsunlar. Bu arada “Адыгэхэмрэ Ахэм я Хабзэхэмрэ” isimli, 2000 yılında yayınlanan, yazarları Çerkes Ali ile Hakun Muhammed olan esere başvurdum. Orada Adige yemek kültüründen ve sofra adabından söz edilmektedir. Yani üç ayaklı yemek masası ile ilgili bilgi yok. Sadece resim var.
Sonunda bir şeye karar verdim. Yani kendimce dinsel ve kültürel tarihimizle ilişkilendirmek. “Acaba olabilir mi?” sorusunu mahfuz tutarak diyorum ki; geometrik ve matematik olarak “üçgen” dengenin bir objesi midir?
Her şeyde bir “üçlük” çıkıyor karşımıza. Bu nedenle tıpkı kutsal 12’lerde olduğu gibi, yukarıda belirttiğim gibi kendimce benzetme ve anımsatma örnekleriyle özdeşleştirmek istiyorum.

Örnek 1
a- Güneş – Дыгьэ
b- Dünya – ЩIылъэ
c- Ay – Мазэ
Adigeler bu üç şey için Хьурейщ – üç yuvarlaklar der.

Örnek 2
a- Тхьа
b- Тхьамадэ
c- Т- Хабзэ

Örnek 3
İsevi inancındaki “üçlü”lük.

Örnek 4
Dinsel veya pozitif hukuktaki “TANIKLIK” meselesi, en az iki tanıkla Tanrı adına yemin etmek, burada da “üçlük” var.

Örnek 5
a- İnsan doğar.
b- Doyar.
c- Barınır.

Dedim ya “kendimce” diye. Esas mesele sadece insanlar için değil tüm canlılar için “DOYMAK” eylemi odaklıdır. İnsan dışı canlılar için kendi doğaları icabı doyar ve doyurulurlar. Ya İNSAN? İşte bu soruya yanıt pek kolay değildir. Zira İNSAN’ı diğer canlılardan ayıran üç faktör vardır.
1- İNSAN AKLI – Iущыгъэ
2- İNSAN DİLİ – бзэ
3- UTANMA DUYGUSU – УчIытэныгъэ
Адыгэ Iэнэ Лъакъийщ -Üç ayaklı yemek masası- işte üç değerin, birlikte ve dengeli kullanımı için “VAR” olan bir semboldür. Üreten, artı değer yaratan ve onu hakça üleşen, ağası, paşası ve maşası olmayan bir halkın tevazuda ulaştığı, ezilenin ve ezenin olmadığı bir yaşamın hakça üleşimini sembolize eden bir objedir Адыгэ Iэнэ Лъакъийщ. Diyorum ve sizlere soruyorum. Sizler ne düşünüyorsunuz?

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz