Son yıllarda anadile ilginin artırılması ve unutulmaması için dernek ve kurumlar 14 Mart Adige Dil Günü’nü kutluyor. Dünyanın pek çok ülkesinde yaygınlaşarak kutlanması, çalıştayların yapılıyor olması gelecek için umut verici. İstanbul Kafkas Kültür Derneği de bu kapsamda bir etkinlik düzenledi. Etkinliğe ‘Guğa Gup’, Adigece şarkılarıyla Khocase Şahin Arıkan ve Si Wored grubu, şiirleriyle Pse çocuk grubu, Jıletej Fatima, Adigecenin sorunlarına ilişkin konuşmasıyla Tamzoko Marina ve Adigece çalışmalarıyla üstat Bırsır Batırbiy katıldı.
Ubıhça-Adigece-Rusça sözlüğü yakın zamanda yayımlayan Prof. Dr. Bırsır Batırbiy, konuşmasında anadilin önemine vurgu yaparken Ubıhçanın başına gelen trajediden ders almamız gerektiğini belirtti. Batırbiy, 1981 yılında Tiflis’te düzenlenen ve dünyanın farklı coğrafyalarından araştırmacıların katıldığı bir toplantıda, Fransa’dan gelen Daniel Trug (Druk) ile tanıştıktan sonra Ubıhça çalışmaya başladığını, çalışmaları derinleştikçe de Ubıhçanın Adigece de Abazaca da olmadığını gördüğünü, farklı bir dil olduğunu söyledi.
Profesör Batırbiy, Ubıhların Adigeler ile Abhazların arasında yerleşik olduğunu, Adigelere yakın oturanların Adige boyları içinde, Abazalara yakın oturanların ise Abaza boylarıyla karıştıklarını, ancak sülale isimlerinden Ubıh olduklarının anlaşıldığını belirterek şunları söyledi:
“Şimdi Ubıhlar nerede? Adigey’de ‘Ubıhım, Ubıh adını unutmadım’ diyen pek çok sülale yaşıyor. Onlar Adigelerin arasında. Bugün kendini Bjeduğ, Abzax, Şapsığ ya da Kabardey saysa da sülale isimlerinden Ubıh olduklarını anlıyoruz, nasıl mı? Taşıdıkları anlamlardan… Örneğin ‘şü-шъу’ eki alanlar; Peneşü, Eşü, Staşü Khoşü gibi ‘Şü-шъу’ eki alanların hepsi Ubıh. Staşü dediğinde çıkan anlam ‘nereye gitti-ne oldu’. ‘Şü-шъу’ eki primitif oldu; Adigecedeki ‘Ko –къо’ gibi.
Evliya Çelebi’yi biliyorsunuz, 1641 yılında geldi, o diyor ki ‘Sadzlar Abhaz, Abhazca diye yazdıklarının hepsi Ubıhça’. Peki, bu ne anlama geliyor? Sadzlar hem Ubıhça hem de Abazaca konuşuyorlardı. Bu da Sadzların ve Ciğetlerin Ubıh olduğu anlamına gelir’.”
“Ubıhça trajedisinden ders almalıyız”
