Çerkes bilincini ve kimliğini taşıyan ve taşımak ihtiyacını hisseden insanlarımızın dört temel sorunu vardır;
1-Çerkes kimliğine sahip çıkmak
2-Kültürün korunmasını sağlamak
3-Dilimizin, eğitim dili haline gelmesini sağlamak
4-Siyaset sahnesinde bunları savunacak insanlarımızı yetiştirmek ve onlara sahip çıkmak.
Bu sorun benim sorunum mu?
Evet! Benim sorunum.
Bu sorunu ben tek başıma çözebilir miyim?
Şüphesiz ki hayır!
Peki nasıl çözülür?
Halk olarak, bu dört temel soruna, sahip çıktığımız zaman…
Nasıl sahip çıkabiliriz?
Örgütlenerek…
Durun, hemen korkmayın! Gizli, yasadışı, politik, “işbirlikçi”, “hain”, “alçak”, “bölücü” örgütlerden asla bahsetmiyorum.
Tek bahsetmek istediğim, binlerce yıllık, “Devletsiz devlet” geleneğini yürütmüş, toplumun tüm, anayasal, örf -adet-gelenek, eğlence, yönetici, vergi, askeri ve hukuksal sorunlarını çözmüş, gerçek bir aktif demokrasiden, yerinde ve yerelden genele bir yapılanma ve idare sistemimiz olan, XASE örgütlenmemizden bahsediyorum.
Nasıl ki eskiden, mahalle, köy, bölge, ülke Xaselerimiz var idiyse, bugün de yukarıda belirtilen dört temel sorunumuzu görüşüp karara bağlayabilmek adına, mahalle, köy, bölge ve ülke Xaselerimizi oluşturup tartışabilir, ortak karar alabilir ve hayata geçirebiliriz. Bunun önünde hiçbir engel yoktur.
Birilerinin aklına şöyle bir soru gelecektir kuşkusuz;
Xase’yi kim-kimler oluşturacak?
Bu soruya verilecek cevap basit ve gelenekseldir;
“Ayağına ayakkabısını giyip gelebilen herkes Xase’ye katılır.”*
Bu ne demek;
Kadın- erkek, zengin-fakir, yaşlı-genç, lider- sıradan insan, yani ayrım gözetmeksizin, toplumu oluşturan her birey, Xase’nin ayrımsız, söz sahibi olan, doğal delegesidir.
Mahalleler, köyler bu çerçevede Xase’yi toplar, üçer delege belirlerler, belirlenen delegeler bölge (bugün için il bazında) Xase’sini oluştururlar. Bölge Xase’leri de üçer delege seçerek Genel Xase’yi oluştururlar. Genel Xase de temel sorunlarımızı ve çözüm yollarını tespit ederek karara bağlar. Çerkes toplumuna, Thamade, iletişim kanalları ve mevcut Sivil Toplum Kuruluşları’mız aracılığıyla duyurur. STK’lar eliyle de uygulamalar hayata geçirilir.
Şu soru ile de karşılaşacağız?
Kimi delege yapacağız?
Bunun cevabını da toplumumuz asırlar öncesinden zaten vermiştir;
THAMADE olan…
Kimdir Thamade?
“Kürsüde dili, savaşta kılıcı dönen.”*
Neyi kast ediyor; bilgi birikimi olan, söz söylemesini bilen, gerektiğinde savunduğu düşüncelere her yer ve zamanda sahip çıkabilen, bunun için mücadele verebilen, yaşına, cinsiyetine, zenginliğine, fakirliğine bakılmaksızın, davranışlarıyla topluma örnek olan, onurlu insan; Thamade.
Şu söz bizim bugün ne halde olduğumuzun en güzel açıklamasıdır;
“Başına ne gelirse istediğin gibi gelir.”*
Geçmişimiz herkesin malumu, geleceğimize bugünden sahip çıkıp şekil vermezsek, bir geleceğimiz maalesef olmayacak.
“İnsanlık, akıllıyla akılsızı ayırabilmek hüneridir” der atalarımız.*
Büyük Çerkes düşünürü Kazanokue Jabağı’nın, zamanında, çok saygın ve sevilir olmasının üç ana etkeni vardır;*
1-Geleceği doğru okumak
2-Zamanı iyi değerlendirmek
3- Barışı savunmak
Bizler de onun yolunda gitmeli, geleceği doğru okumalı, zamanı iyi değerlendirmeli, barış ve demokrasiyi savunmalıyız.
“Başkasının adetini yapacağına kendi adetini yap” * sözümüzü gerçekleştirelim, Xase’yi oluşturalım.
Toplumumuz, kendi yaratmış olduğu Xase yapısına sahip çıkarsa, sorunlarına da bizzat çare bulmayı becerecektir. STK’larımıza düşen, bunun önünü açmak, bu girişimi başlatmaktır. Bu oluşum, halkımızın içinde bulunduğu kısır çekişmelerin, bireysel kahramanlıkların, aykırı seslerin ve diğer tüm olumsuzlukların son bulmasını sağlayacağı gibi, diğer, kurum, kuruluş ve siyasi örgütlerin bizimle temasını daha aktif ve işlevsel kılar. Bu yapı, halkımızın çoğunun, toplumsal meseleye sahip çıkmasını sağlayacaktır.
Bu oluşumu, Türkiye diasporasında gerçekleştirebilirsek, dünyadaki diğer diasporalarımıza da örnek teşkil eder, bu yolla da dünyadaki birliğimiz uyum içinde çalışarak, dinlenilebilir bir yapı oluşturulmuş olur. Bu “ortak sesli” yapı, Anavatan ile olan ilişkileri daha sağlıklı bir hale getirir.
Eski bir söz şöyle der;
“Vatanı vatan, kralı kral yapan kişi değil, her şeyden önce üzerinde yaşayan halktır.”*
Bizi geleceğe taşıyacak olan halkımızdır, dolayısı ile onun örgütlenmesi ve birlikte hareket edebilir hale gelmesi için Xase hayata geçirilmelidir.
Birileri “Bu da kim?” diyebilir, ona da yine geçmiş bir sözümüzle cevap verelim;
“Suyunu omzuyla, odununu sırtıyla taşıyanların sözcüsüyüm.”*
Zaman kaybetmeyelim, yitirilen her saniye halkımızın aleyhine çalışmaktadır. Bunun önüne geçmenin tek şartı Xase örgütlenmesini becerip, tamamlayabilmekten geçmektedir.
Onun için diyoruz ki;
XASE ÇALIŞMALI,
HALK KONUŞMALI,
THAMADE YAPMALIDIR.
Şüphesiz ki, “Aklı olan insan görevini hisseder.”*
*Kaynakça;
Büyük Çerkes Düşünürü Kazanokue Jabağı, Hayatı-Görüşleri, Şortan Askerbi, Çeviren Afeşij Emin, Kafkas Kültürel Dergisi, Marj Yayınları, Ankara.
