Адыгеим икъэлэ гупчэ просветительскэ Iофтхьабзэу «Адыгэ диктант» зыфиIорэр ятIонэрэу щыкIуагъ. Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ ипэгъокIэу адыгабзэкIэ Дунэе диктантыр гъэтхапэм и 6-м атхыгъ.
Iофтхьабзэм ипшъэрылъ шъхьаIэр лъэпкъыбзэм икъызэтегъэнэжьын, нахьыбэмэ зэрагъашIэ ашIоигъо хъуныр ары.
Ащ кIэщакIо фэхъугъэх «Адыгэ Хасэр – Щэрджэс парламентыр», АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ ыкIи Адыгэ къэралыгъо университетым адыгэ филологиемкIэ икафедрэ. Диктантыр чIыпIищмэ ащатхын амал яIагъ. Хабзэ зэрэхъугъэу, гупчэ шъхьаIэр Адыгэ къэралыгъо университетым инаучнэ тхылъеджапI, адрэхэр – апшъэрэ еджапIэм иконференц-залхэр.
Диктантыр зытхыгъэхэр ясэнэхьатхэмкIи, ныбжьэу яIэмкIи зэтекIых. Мыщ хэлэжьагъэх министерствэ ыкIи ведомствэ зэфэшъхьафхэм, общественнэ движениехэм ялIыкIохэр, журналистхэр, кIэлэегъаджэхэр, тилъэпкъэгъухэу IэкIыб къэралхэм къарыкIыжьыгъэхэр, ныбжьыкIэхэр ыкIи зэкIэ адыгабзэр шIу зылъэгъоу, зыгукIэ зыпэблагъэхэр.
Тхэныр рагъэжьагъ
Дунэе Щэрджэс Ассоциацием ыгъэнэфэгъэ мафэм Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Темыр Осетием, Ставрополь краим, Ростов, тырку къалэу Дюзджэ адыгабзэкIэ диктантыр ащатхыгъ. ПэшIорыгъэшъэу къызэралъытагъэмкIэ, нэбгырэ мин заулэ ащ хэлэжьагъ. Диктантыр бзитIукIэ атхыгъ – къэбэртэябзэкIи ыкIи литературабзэкIэ. АдыгеимкIэ нэбгыри 150-м ехъу зишIэныгъэ зыуплъэкIунэу къекIолIагъэр.
ЗэлъашIэрэ адыгэ тхакIоу КIэрэщэ Тембот иповестэу «Шапсыгъэ пшъашъ» зыфиIорэм щыщ пычыгъоу «Адыгэ шыур» атхынэу зэхэщакIохэм къыхахыгъэр. Диктантым къеджагъэх УФ-м изаслуженнэ артисткэу, Адыгеим инароднэ артисткэу Уджыхъу Марет, адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ кафедрэм идоцентэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу Бгъошэ Зарет, къэралыгъо телерадиокомпаниеу «Адыгеим» ижурналистэу, АР-м изаслуженнэ журналистэу ТIэшъу Светланэ.
Диктантыр сыхьатыр 3-м аублагъ. Ар къызэIуихыгъ Адыгэ къэралыгъо университетым филологиемрэ культурэмрэкIэ ффакультет идеканэу Хьамырзэкъо Нурет.
– КIэрэщэ Тембот – адыгэ литературэм иклассик, ыбзэ баи, дахэ, къин. IэпэIэсэныгъэ ин IэкIэлъэу адыгэм ищыIэкIэ-псэукIэ къыриIотыкIыщтыгъ. КIэращэм итекст птхыныр IэшIэхэп – бзэр дэгъоу пшIэн фае. Арэущтэу щыт нахь мышIэми, чIыпIэ заулэхэм тадэлэжьэжьыгъ, нахь тхыгъошIу зэрэхъущтым пае, – къыIуагъ Хьамырзэкъо Нурет.
ЕплъыкIэхэр
Iофтхьабзэм хэлэжьэгъабэхэм зэрэхагъэунэфыкIыгъэмкIэ, тамыгъэхэм яхэгъэуцон къин къащыхъугъ. Ащ дакIоу гущыIэухыгъэ кIыхьэ дэдэхэу тIоу зэтеууты пшIоигъохэр бэу къыхэфагъэх. Сэ сшъхьэкIэ мафэ къэс адыгабзэкIэ сызэрэтхэрэр къыдыхэплъытэмэ, чIыпIабэхэр зэрэстхыщт шIыкIэм сицыхьэ темылъэу къыхэкIыгъ.
Адыгэ республикэ гимназием адыгабзэмрэ литературэмрэкIэ икIэлэегъаджэу ГъукIэлI Марет: – ИлъэситIу хъугъэу мы Iофтхьабзэм сигуапэу сыхэлажьэ. – Бзэм уфэлажьэ зыхъукIэ, мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэр блэбгъэкIынхэу щытэп. ТинэIосэ кIэлэегъаджэу къекIолIагъэр бэ. Мыгъэ къыхахыгъэ текстыр, гъэрекIорэм елъытыгъэмэ, нахь хьылъагъэ, ау адыгэ шыур нэм къыкIигъэуцоу гъэшIэгъоныгъ. КIэрэщэ Тембот куоу еIэбэхызэ, гум хапкIэу матхэ. БлэкIыгъэ илъэсым дэгъу дэдэу диктантыр зытхыгъэхэм сащыщыгъ, джыри ащ къыщысымыгъэкIэнэу сэгугъэ.
Журналистэу ТIэшъу Светлан:
– Сэ сшъхьэкIэ мы хъугъэ-шIагъэм уасэ фэсэшIы, сигуапэу сыхэлажьэ. Бзэм икъызэтегъэнэн, ихэхъоныгъэ зэрэфэIорышIэрэм дакIоу, сытхэнэу сызытIыскIэ гупшысэ чыжьэхэм сахехьэ, сиеджэгъу илъэсхэр сыгу къэкIыжьых. Сыкъеджэнэу сыкъырамыгъэблэгъагъэмэ, сэри сыхэлажьэщтыгъ. МэфитIу иIэу текстыр къысатыгъ. Илъэс 30 хъугъэу Адыгэ телевидением Iоф зэрэщысшIэзэ, пчъагъэрэ седжэжьыгъ. Тамыгъэхэр, нэмыкI зэпыупIэхэр бэу хэтых. Стхынэу хъугъагъэми, «тфы» къэсхьыным сицыхьэ телъэп, – къыIуагъ ащ.
Адыгэ Республикэм гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ иIофышIэу Мамый Мариет:
-Адыгэ диктантым изэхэщэн пIуныгъэ-гъэсэныгъэ мэхьанэ иIэу сэлъытэ, – къеIуатэ ащ.
– Ныдэлъфыбзэм республикэм мэхьанэ зэрэщыратырэр къыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэм алъэгъун фае. Диктантым ныбжьыкIабэ къызэрекIолIагъэм тегъэгушхо. Мыщ фэдэ зэхахьэхэм лъэпкъыр зэфащэ, языкIыныгъэ егъэпытэ.
Зэфэхьысыжьхэр
Iофтхьабзэу «Адыгэ диктантым» икIэуххэр гъэтхапэм и 12-м къэнэфэщтых. Ахэр адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ факультетым ыкIи Дунэе Щэрджэс Ассоциацием ясайтхэм къарыхьащтых. Шъхьадж къыратыгъэ кодымкIэ хэукъоныгъэ пчъагъэу хишIыхьагъэр, уасэу къыфашIыгъэр ыуплъэкIужьын ылъэкIыщт.
Шъугу къэдгъэкIыжьын, икIыгъэ илъэсым зэхэщэкIо купым зэригъэунэфыгъэу, нэбгыри 167-мэ диктантыр атхыгъ. Дэгъу дэдэу тхагъэр 36-рэ. А пчъагъэм щыщэу 7-р нахь къыхагъэщыгъ. Зы хэукъоныгъэ амышIэу диктантыр ахэм атхыгъ.
Хэукъоныгъи хэзымышIыхьагъэу ыкIи анахь къабзэу диктантыр зытхыгъэхэм журналистхэр, кIэлэегъаджэхэр ащыщых.
Адыгабзэм изэгъэшIэн, игъэфедэн чанэу хэлажьэхэрэм, зэнэкъокъухэм гъэхъагъэ ащызышIыхэрэм тафэраз. Мэхьанэ зиIэ Iофтхьабзэм нахь цIыфыбэ хэлажьэзэ лъагъэкIотэнэу, нахь зырагъэушъомбгъунэу афэтэIо.
Iэшъынэ Сусан.
Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.
(АДЫГЭ МАКЪ)
