2004 yılı sonu, 2005 başlarıydı; Kabardey-Balkar Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Adige Folkloru Kürsüsü’nde çalıştığım günlerdi. Bir güz dönemiydi. Odamdan çıkıp enstitünün alt katına indim. Binanın girişinde, sonradan kendisini tanıyabileceğim Leonid Süleyman Şogen ile ilk karşılaşmamız gerçekleşti.
Kocaman, haşmetli görünüşünü ve güzel tebessümünü hiç unutamam. Sanki birini arıyordu; kendisine “Kimi aramıştınız” dedim. Adigecemden dolayı biraz tereddütle bakarak kim olduğumu sordu. Kısaca kendimi anlattım. Bu arada dikkatim, elinde tuttuğu kocaman kahverengi dosyada ve içinde dağınık haldeki kâğıtlardaydı; bolca nota vardı. Хэхэс Адыгэ – Hehes Adige olduğumu ve burada çalıştığımı anlattım. Şaşırarak baktı, yüzü canlandı, heyecanlandı. Bir folklor araştırmacısını aradığını söyledi ve Aslan Tsıpıne’yi sordu. Kendisine eşlik ettim fakat odada kimse yoktu. Ben de müzik folkloruyla ilgilendiğimi, arzu ederse sohbet edebileceğimizi belirttim, birlikte odama çıktık.
Koyu bir sohbete girdikten sonra bu kıymetli insanın 600 çocuk şiiri olduğunu, bunlardan 200-250 tanesinin notaya alındığını ama henüz hiçbirinin kitap haline getirilmediğini öğrendim. Kendisine, bana bir hafta müddet vermesini, bu sürede bir kitap derlemesi yapabileceğimi ve hatta Türkiye’de bastırabileceğimizi anlattım. Bütün dosyayı o gün bana bıraktı.
***
Leonid Süleyman Şogen
Baksan bölgesine bağlı Kuba Köyü’nde 25 Ocak 1935’te doğan yazar, Edebiyat Fakültesi-Tarih bölümünden mezun oldu. 1962-1974 yılları arasında Kabardey Balkar Devlet Üniversitesi’nde tarih öğretmenliği yaparken müze yardımcısı olarak da görevini sürdürdü.
Pedagojik çalışmalarından dolayı aldığı ödüllerin yanında özellikle anadil ve edebiyata özel önem verdi. Bu bağlamda çok sayıda şiir, makale yazdı. Çoğu makalesi yerel gazetelerde yer alırken ilk çocuk kitabı “Льэмыж (Lemıj) – Köprü”yü 1986’da yayımladı. İkinci kitabı “къру шырлэр -Leylekler” 1993, “псей шхьуантIэ – Çam Ağacı” 1996’da yayımlandı. 2001 yılında dördüncü kitabı “мацэрэ – бацэрэ” basıldı. 1991-1995 yılları arasında, küçük sınıflar için 5 ders kitabını Adıgabze’nin Kabardeyce diyalektine çevirdi. Rusya Federasyonu (RF) Yazarlar Birliği üyeliğinin yanında, RF Gazeteciler Birliği üyesiydi. Çok sayıda şiiri, şarkı formatına getirdi.
Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar, Adigey Cumhuriyetlerinden pek çok kompozitörle birlikte çalışarak çocuk şarkılarını oluşturdu; bunlar arasında Davur A., Kardan H., Bağav M., Kabardoko D. sayılabilir. Birçok çocuk şarkısı, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti anaokullarında, ilkokullarında, kolejlerinde eğitim-öğretim programına alındı.
***
Bir hafta sonra, 127 tane Adigece çocuk şarkısını seçerek, hepsini çocukların yaş gruplarına göre ayırarak, notaların tümünü düzenleyerek kitap hazırlığına giriştim. İşte böyle başladı serüven… 2006 yılında “Ankara’da Gökkuşağı” adı altında eserlerinin bir kısmını derlemiş olduk ve kitabı çıkardık. Üç dilde önsözü olan Leonid Şogen’in çalışmaları, dergi ve gazetelerdeki makalelerinin analizleri kitabın ön bölümüne eklendi. Kitabın basım aşamasında yardımcı olan Behice Bağ’a tekrar teşekkür ederim. Kısa bir süre önce Leonid Süleyman Şogen’i kaybettik. Kendisiyle tanışma fırsatı bulup bu çalışmayı gerçekleştirebildiğim için Tha’ya sonsuz teşekkürler…
Kitap; başvuru kaynağı özelliği taşıyan, çocuklara anadili sunan, notalı, her yaş grubuna hitap eden temel bir kitap olarak edebiyat kaynakları arasında yerini aldı. Bugün anavatanda sayıları az olan notalı kitaplar ya da yayınlar, umarız folklor ve müzik bilimi sayesinde tekrar topluma kazandırılır. Bu konu oldukça acil ve çok önemli… Yazımı Leonid Süleyman Şogen’in “Vatan” şiiriyle bitirmek istiyorum.
Хэку
Дэ ди хэкур
Кбэбэрдейщ
Уэри сэри
Ар дыдейщ
Дэ ди Iуашхьэр
Iуащхьэмахуэщ
Iуащхьэмахуэр
Насып Iуащхьэщ
Бахьсэныпсыр
Псы ерущ
Дыгьэ нэхур
И кьарущ
Нарт и фащэр
Дэ ди фащэщ
Дэ хэку лъапIэм
Doç. Dıjın Çurey
Abhazya Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi
