‘Travmalarla başa çıkmanın en temel yollarından birisi kuşkusuz sanat’

Birçok festivale katılan ve ödüller alan “Kardeşler” filminin gösteriminde Abhaz yönetmen Ömür Atay (Atey-ipa) ile buluştuk. Yönetmen, Bandırma Sinema Amatörleri Derneği’nin Bandırma Belediyesi’yle birlikte düzenlediği film gösteriminin ardından yapılan söyleşide izleyicilerin sorularını yanıtladı.

9 Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema Bölümü mezunu olan yönetmenin sanat hayatı başarılı projelerle dolu. “Anlat İstanbul”, “Bir İstanbul Masalı”, “Aşk Meydan Savaşı” gibi popüler olmuş film ve dizilerde yönetmenlik yapan Ömür Atay’ı daha yakından tanımak için kendisinden biz de küçük bir röportaj rica ettik. Sorularımızı yanıtladığı için kendisine çok teşekkür ederiz.

Harun Sağlam

– Gösterimden yeni çıkmışken, “Kardeşler” filmiyle başlayalım isterseniz. Filminiz birçok festivale katıldı ve ödüller aldı. Daha önceki projelerinize göre “Kardeşler” filmini nasıl değerlendiriyorsunuz? Sanat hayatınız adına nasıl değişiklikler getirdi?

“Kardeşler” ikinci sinema filmim. “Anlat İstanbul”dan sonra benim yazıp yönettiğim ilk film. “Anlat İstanbul” da seyirci tarafından ve uluslararası festivallerde ilgi görmüş ve ödüller almıştı. “Kardeşler” ise farklı olarak festival ömrü çok uzun bir film oldu. Dünyanın tüm bölgelerinde gösterildi diyebilirim. Birçok gösterime katılma ve seyircisiyle diyalog kurma şansına sahip oldum. Her şeyden önce kişisel olarak bana ilham veren önemli deneyimler kazandım.

– Soçi Film Festivali’ne katıldınız. Bir Abhaz olarak filminizle orada olmak size neler hissettirdi, hayatınızda neleri değiştirdi?

“Kardeşler”, Soçi Uluslararası Film festivali ana yarışmada yer aldı ve gösterildi. Kişisel olarak benim için oldukça özel bir deneyimdi. Ailemin önemli bir kısmının kökleri Soçi şehrinden geliyor. Aslına bakarsanız çok karmaşık bir duygu yarattı bende. “Kardeşler”in Soçi’de gösterilmesi beni bir yandan mutlu ederken bir yandan da orada resmi seçkide Türkiyeli bir film yönetmeni olarak tanımlanıyorsunuz ve Türk sinemasını temsil ediyorsunuz. Ama biliyorsunuz ki tarihsel gerçek bambaşka. Annemin ailesi soykırım sonrasında günümüzde ‘Soçi şehrinin ‘Krasna Polyana’ olarak adı değiştirilen ve Abhazca orijinal adı ‘Ahçıpsı – Gubaduu’ bölgesinden. Hepimizin bildiği gibi bu bölgenin tarihsel ve kültürel mirasçılarıyız ama bu gerçek Rusya Federasyonu tarafından ısrarla yok sayılıyor ve inkâr ediliyor.

Gösterimlere bütçe gerekçesiyle kişisel olarak ben ve ekibimiz davet edilmedi. Gösterim sonrası okunması için bir yazı kaleme alıp gönderdim. Bu yazı tarihsel bağlarımız ve Soçi Film Festivali’nde olmanın bendeki duygusuyla ilgiliydi. Gösterim salonunda seyirciye okunduğu tarafımıza iletildi ama çok detaylı bir bilgim yok ne yazık ki. Ben de birçok aktivistle birlikte aynı görüşü paylaşıyorum. Soykırım kurbanlarının hayatta kalan torunları olarak intikam ve nefret duygusunun bizi zehirlemesine izin vermeden adalet arayışımızı sürdürmeliyiz.

Rusya Federasyonu’ndan ve yaşadığımız ülkelerin devletlerinden beklentilerimiz karmaşık değildir. Kuşaklar boyunca üzerimizde uygulanan şiddetin yaralarını iyileştirmemizin yolu, öncelikle açıksözlü bir kabuldür sadece. Kuzey Kafkasya’da yaşayanların Soçi bölgesindeki eski olimpiyat bölgesinde, tam da soykırım bölgesinin merkezinde keyifle kış tatili yaptığını hepimiz görüyoruz. Açıkça bu beni kişisel olarak incitiyor. Tarih tekrar düzeltilemeyecek kötülüklerle dolu ama yaşananları ve kayıpları yok sayarak yaşamak bana açıkça inkâr gibi geliyor.

– Sinema alanında yeni çalışmalarınız var mı?

“Kardeşler”in gösterimleri devam ediyor ama bir yandan yeni bir filmin ön çalışmalarına başladım. Henüz yazım aşamasında. 2023 yılında hayata geçirmeye çalışıyoruz. Yeni film projesinin yanı sıra eşzamanlı olarak bir dokümanter film de çekmek istiyorum.

– Kafkasya ve diasporada yapılan sanatsal faaliyetlerle ilgili olduğunuzu biliyoruz. İçinde olduğunuz ya da destek verdiğiniz bu gibi projeler varsa hakkında bilgi verir misiniz?

Türkiye’den benim ve fotoğraf sanatçısı Denef Huvaj, Abhazya’dan Otto Lakoba, Apşa Hagba ve Diana Hintba, Moskova’dan Alan Vobua, New York’ta sanat üreten diaspora kökenli Sinejan Kılıç’ın yer aldığı “November 20 Collective” isimli bir sanat kolektifimiz var. Kolektif, varoluş ruhunu, bizi ayıran ama aynı zamanda bizi birleştiren ve bize ilham veren Sohum şehrinden alıyor. Yaşamlarımızı sürdürdüğümüz Sohum-İstanbul-Moskova-New York şehirleri, merkez ve diaspora arasında çok katmanlı güncel bir ilişki kurmamızı sağlıyor. Kendimizi öncelikle etnik bir kimlikle değil bizzat bize ilham veren alanlar ve kavramlar üzerinden tanımlıyoruz. Öncelikle uluslararası sanat dünyasına açık güncel sanat sunumları yapıyoruz.

“November 20 Collective” olarak ilk sanat etkinliğimiz Abhazyalı fotoğrafçı ve belgesel yönetmeni Otto Lakoba’nın “The Live of Others” fotoğraf sergisiydi. Sergiyle eşzamanlı olarak Otto Lakoba’nın “Equilibrium” isimli belgesel filmini de İstanbullu sanat izleyicileriyle buluşturduk. Oldukça yoğun bir ilgiyle karşılaştık. İkinci sergimiz fotoğraf sanatçısı Denef Huvaj’ın “Timeless Country, Abkhazia” isimli fotoğraf sergisi ve nisan sonuna kadar devam ediyor. Bugünlerde ise önümüzdeki yılın programını oluşturmak için çalışıyoruz. Bizi takip edin.

– Bu güzel söyleşide bizimle olduğunuz için çok teşekkür ederiz. Toplumumuzda sizin gibi sanatçıların varlığı bizim için gurur ve mutluluk verici. Son olarak gazetemiz okuyucularına söylemek istediğiniz bir şeyler var mı?

Travmatik toplumsal geçmişe sahip bir toplumuz. Bireysel hayatlarımızda kuşaklar boyunca aktarılan travmalarla başa çıkmanın en temel yollarından birisi kuşkusuz sanattır. Sanatın iyileştirici bir gücü var. Sanat aynı zamanda hayatı, olup bitenleri anlamamızı sağlayan özgür ifade yöntemidir. Özgür ifade, gerçekleri konuşmak için Kafkasya ve diasporada bugün toplumumuzun en çok ihtiyaç duyduğu şeydir. “Kardeşler”in Bandırma gösterimi, toplumumuzdan birçok kişiyle ilk defa geldiğim Bandırma’da tanışma imkânı sağladı. Çok güzel ağırlandık ve dostluklar kurduk. Bandırma Sinema Derneği’ne ve Bandırmalı Çerkeslere sizin aracılığınızla bir kere daha teşekkür ederim.

Yönetmen Filmografisi

Kardeşler – 2018 (Sinema Filmi)

54. Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali ana yarışma

30. Ankara Film Festivali, Ulusal Uzun Film Yarışması, En İyi Görüntü Yönetmeni Ödülü. 2019 30. Ankara Film Festivali, Ulusal Uzun Film Yarışması, En İyi Sanat Yönetmeni Ödülü.

2019 Reykjavik Film Festivali en iyi film ödülü

2019 Adana Film Festivali en iyi erkek oyuncu ödülü

2019 Adana Film Festivali umut vaat eden kadın oyuncu ödülü

2019 Frankfurt Türk Filmleri Festivali en iyi senaryo ödülü

24. Nürnberg Türkiye/Almanya Film Festivali, Uzun Metraj Film Yarışması En İyi Film Ödülü. 2019 Duhok International Film Festival, Feature Competition.

69. Berlin Film Festivali, Avrupa Film Pazarı, Türkiye Standı, Uzun Metraj Seçkisi. 2019

19. Frankfurt Türk Film Festivali, Türkiye’den Filmler Bölümü, Gösterim Seçkisi. 2019

38. İstanbul Uluslararası Film Festivali, Seyfi Teoman En İyi İlk Film Ödülü, Finalist. 2019

38. İstanbul Uluslararası Film Festivali, Ulusal Yarışma Bölümü, Gösterim Seçkisi. 2019

38. İstanbul Uluslararası Film Festivali, Ulusal Yarışma, Finalist. 2019

2. Londra Türk Filmleri Haftası, Gösterim Seçkisi. 2019

8. Malatya Uluslararası Film Festivali, Ulusal Uzun Film Yarışması, Finalist. 2018

30. Münih Türk Film Günleri, Gösterim Seçkisi. 2018

6. Seattle Türk Filmleri Festivali, Gösterim Seçkisi. 2019

9. Suç ve Ceza Film Festivali, Beyazperdede Adalet Bölümü Gösterim Seçkisi. 2019

6. Vancouver Türk Filmleri Festivali, Gösterim Seçkisi. 2019

Anlat İstanbul – 2005 (Sinema Filmi) Ümit Ünal, Kudret Sabancı, Selim Demirdelen, Yücel Yolcu, Ömür Atay

Bir İstanbul Masalı – 2003 (Televizyon Dizisi)

Yönetmenliğini Yaptığı Kısa Filmler

Gözlerinizden Geçtim – 1994

M.Ü.G.S.F. Sinema TV Bölümü “50. Yıl Film Haftası, 50 Yılda 50 Film” Gösterim. 2008

Necropolis – 1997

19. İFSAK Ulusal Kısa Film ve Belgesel Yarışması, Video Film Dalı Birincilik Ödülü. 1997

Orhan Murat Arıburnu Kısa Film Yarışması, En İyi Film Ödülü. 1998

10. Ankara Film Festivali, Ulusal Kısa Film, Kurmaca Dalı, Finalist. 1998

Senarist Filmografisi

Necropolis – 1997

Gözlerinizden Geçtim – 1994

Hisarönü – 1992

Sayı : 2020 04

Yayınlanma Tarihi: 2020-04-04 00:00:00