Abaza-Adige kardeşliği ve kader ortaklığı
Tarihi vatanımızın işgali sırasında neredeyse yüz yıl boyunca Adige ve Ubıhlarla birlikte bağımsızlık ateşinden yanan alınlarımızı tüfeklerimizin namlularında soğuttuk. Savaşın nihayetinde, sınırsız kaynaklara sahip Rus imparatorluğu topraklarımızı işgal edince Adige ve Ubıhlarla aynı kaderi paylaşarak sürgün yollarına düştük.
Adigeler ve Ubıhlar: Abazaların hem genetik olarak, hem kültürel olarak, hem de tarihsel olarak en yakın akrabalarıdır. Aynı kökü ve kaderi paylaştığımız Adige ve Ubıhlarla birlikte dünyanın birçok ülkesine dağıldık.
Çeşitli ülkelerde oluşturduğumuz diasporalarda yok olma seviyesinden yaşama tutunarak tekrar ayağa kalktığımızda, yine yanımızda kardeşlerimiz vardı. Diasporada da kardeşlerimizle dayanışmamız devam ederken, sürgün edildiğimiz ülkelere olanaklarımız nispetinde büyük hizmet ve fedakârlıklarda bulunduk.
1918 yılında ilan edilen Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’ne yardım için Abhazya’ya çıkarılan Sohum Müfrezesinde ve Dağıstan’da savaşan Kafkas Kolordusunda kardeşlerimizle omuz omuza savaştık. Aradan 74 yıl geçtikten sonra “Yüz bin Gürcü askerini kaybetsem de doksan yedi bin Abhaz’ı yok edeceğim.” diyerek beyanatlar veren Faşist Gürcü Ordusunun işgaline karşı; Huade Adam’ın Maykop mitinginde: “Gelecek nesillerimiz bize, Ubıhlar gibi Abhazlar da yok edilirken siz Adigeler neredeydiniz diye sorduklarında ne cevap vereceğiz? Adige kadınının doğurduğu erkek benimle gelecektir.” şeklindeki çağrısına uyan Adige kardeşlerimiz; Kafkas Halkları Konfederasyonu çatısı altında Kafkasyalı kardeşlerimiz Çeçenler, Dağıstanlılar, Osetler ve diğer halklarla birlikte Abhazya’nın müdafaasında, Abhazlara kanları ve canlarıyla koşulsuz destek vermişlerdir. Bu gün övünerek bahsettiğimiz Abhazya Cumhuriyeti’mizin temelleri hep birlikte atılmıştır.
Abhazya Cumhuriyeti 1992’den 2020 yılına çok çetin koşullardan geçerek gelmiştir. Belli bir dönemden sonraki politik gelişmelere bağlı olarak Abhazya’nın içinde bulunduğu konjonktürel ortam, coğrafyanın getirdiği bir takım zorluklar ve siyasi baskılar; bize göre yönetimsel olarak bazı hatalı demeçlerin verilmesine, birtakım yanlış uygulamaların yapılmasına vesile olmuş, bu da kardeşlerimizle aramızda kırgınlıklara yol açmıştır.
Abhazya’nın bulunduğu kaygan zemin ve zorlu koşullar elbette bilinmektedir. Bölgenin siyasi atmosferi bu uygulamaların oluşmasında büyük etkendir. Ama diğer taraftan bizim de, öz eleştiri yapıp bazı hatalarımızla yüzleşmemiz gerekmektedir. Çünkü her şeyin tek sebebi siyaset değildir. Örneğin Abhazya vatandaşlığı konusunda müracaatta bulunan herhangi birine uygulanan prosedürlerin, Adigeler için de uygulanıyor olması bize çok anlamsız gelmektedir. Anlamsız gelmektedir çünkü biz Adigeler ile Abazaları aynı halk olarak görmekteyiz. Kendimiz ile aynı olan bir halka niye farklı prosedürler uygulayalım? Bizler; meseleye birkaç evraktan oluşan bürokratik bir işlem olarak değil, kardeşlik hukuku açısından bakıyoruz.
Kafkasya’daki gelişmeler zaman içerisinde doğal olarak diasporaya yansımış, tartışmalar yaşanmış, buna bağlı olarak da fikirsel ayrılıklar ve sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu sorunlar büyüyerek devam etmiştir. Bu durum, bundan beslenen bazı çevrelere kapı aralamıştır. Bunun yanında Tiflis yönetiminin Abaza ve Adigelerin arasını açma girişimleri beklenen sonuçları vermese de toplumlarımız arasına nifak tohumları ekmeyi başarmıştır.
Diasporadaki Abazalar olarak bizler, Abhazya’da yaşayan kardeşlerimizden farklı dinamiklere sahibiz. Bu dinamikleri göz ardı etmeden, Abhazya’daki dinamikleri de hesaba katarak yolumuzu bulmak zorundayız. Diasporasız bir Abhazya düşünülemediği gibi, Abhazya’sız bir diaspora da düşünülmemelidir. Bu düşüncenin merkezinde her zaman kardeşlerimiz ve Kuzey Kafkasya olmalıdır. Gerek kurumlarımız gerekse diğer yapılarımızın bakış açılarının bu yönde olması en büyük temennimizdir.
Dünya’nın her yerinde uygulanan eşitsizlikler, adaletsizlikler ve baskılara dur demenin insanî bir gereklilik olduğu düşüncesini şiar edinen bizler, konu kardeşlerimiz olduğunda kendimizin sorunuymuş gibi kardeşlerimizin sorunlarını içselleştirmeli, sorunlarını çözmeye çalışırken onlara destek vermeliyiz. Tüm STK’larımızdan ve toplumumuzun tüm bireylerinden, Adige kardeşlerimizin gerek anavatanlarında, gerekse diasporada yaşadıkları tüm sorunlara çok daha duyarlı olmalarını, karşılık beklemeden onları destekleyerek onların yanlarında bulunmalarını istiyoruz. “Uygulamalarımıza”, “yazılarımıza”, “davranışlarımıza” ve “tercihlerimize” bu minvalde çok dikkat etmemiz gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü biliyoruz ki onlar “kader birliği” yapmanın ötesinde bizim öz kardeşlerimizdir! Bizler; gamlı zamanlarımızda da, şanlı zamanlarımızda da yanımızda olan kardeşlerimizle kayıtsız şartsız birlik istiyoruz.
Gerek vatanda, gerekse diasporada, Adige-Abaza Birliğini sabote eden, kardeşinin sorunlarına karşı duyarsız kalan tüm uygulamaları protesto ettiğimizi ve yapılan yanlışların sürekli takipçisi olacağımızı değerli kamuoyumuza beyan ederiz.
Saygılarımızla,
Apsuara Grubu
***
COVID-19 için yeni kararname çıktı
Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Aslan Bjania COVID-19 ile ilgili farklı önlemler içeren yeni bir kararname imzaladı.
Kısıtlamalar kalkıyor
2 Haziran’da imzalanan kararnameye göre, 15 Haziran’dan itibaren halka açık etkinliklerin düzenlenmesi de dahil olmak üzere ülke içindeki hemen hemen tüm kısıtlamalar kaldırıldı. Sadece okul öncesi eğitim kurumlarının çalışma yasağı devam edecek.
Yabancı vatandaşların ve vatandaşlığı bulunmayan şahısların Abhazya-Rusya devlet sınırındaki kontrol noktaları aracılığıyla Abhazya Cumhuriyeti’ne girişlerinin sınırlaması 1 Temmuz’a kadar devam edecek. Kararnameye göre Abhazya’ya girmesine izin verilenler arasında; Abhazya Cumhuriyeti’nde akredite edilmiş yabancı devletlerin diplomatik kurumlarında çalışan şahıslar, Rusya’nın Abhazya Cumhuriyeti FSB Sınır Müdürlüğü askerleri, Birleşik Rus askeri üssü askerleri, uluslararası yük taşımacılığı yapan araç ve yük treni sürücüleri var.
Rezervasyon yasağı
1 Temmuz 2020’ye kadar sınırdaki duty free mağazaları kapalı kalacak. Ayrıca bu tarihe kadar Abhazya Cumhuriyeti topraklarında otellerin, tatil yerlerinin, pansiyonların, konukevlerinin ve diğer konaklama tesislerindeki yerlerin rezervasyon kabulü yasak.
İlgili departmanlara COVID-19 vakalarının kaydedildiği ülkelerden gelen Abhazya vatandaşları için 14 gün boyunca izolasyon sağlanması talimatı verildi.
Abhazya’da 13 Haziran’a kadar 37 koronavirüs vakası tespit edildi, bunlardan 27’si iyileşirken ileri yaşlardaki bir hasta kaybedildi.
Gudauta Hastanesi’nde 9 hasta bulunuyor. 481 kişi ise Sohum’daki “Aitar” otelinde iki haftalık bir karantina süreci geçirdi. (abaza.org)
***
Anavatanında danışman oldu
Abhazya Savaşı gazisi Alper Abgınba, Gulripş Vilayeti Geri Dönüş Masası Vali Danışmanlığı görevine atandı.
1992-93 Abhazya Bağımsızlık Savaşında cephede savaşan, savaş sırasında ağır yaralanarak Türkiye’de uzun yıllar tedavi gören Alper Abgınba, geçtiğimiz yıl anavatana yerleşme kararı almıştı.
***
Vyaçeslav Çirikba’nın yeni kitabı yayımlandı
Dünya Abaza Kongresi (DAK) Yüksek Konseyi üyesi, Abhazya Cumhuriyeti Dışişleri eski bakanı, biliminsanı Prof. Vyaçeslav Çirikba’nın “XIII-XV. Yüzyıllarda Abhazya ve İtalyan Şehirleri – Devletleri, İlişkiler Üzerine Makaleler” adındaki kitabı raflarda yerini aldı.
Kitap hakkında DAK portalına bilgi veren Çirikba, “Kitapta Abhazların İtalyanlardan dile kattıklarını düşündüğüm bazı kelimelerden de örnekler veriyorum. Bunların başında, adı büyük olasılıkla İtalyanların ‘pasta’sından (makarna) gelen sevgili Abıstamız bulunmakta. Kokulu bitki kişnişin Abhazca adı акуландыр da (akulandır) Ceneviz ‘colandro’sunu kaynak alıyor olabilirdi. Muhtemelen Ortaçağ Abhazları tarafından İtalyanlardan alınan daha başka ilginç kelimeler de var” dedi.
Kitapta ayrıca Ortaçağ haritalarında ve atlaslarında tasvir edilen Abhazya bayraklarının analizi ve sınıflandırılması ile ilgili bir bölüm de var.
***
Arı ve arıcılıkla ilgili terimler
Abhazca – Rusça – Türkçe
Ашьха, ашьхыц – Пчела – Balarısı.
Ашьхааӡара – Пчеловодство – Arıcılık.
Ашьхааӡаҩы – Пасечник – Arıcı.
Ашьхагәара, ашьхымӡагәара – Пасека – Arı kovanları.
Ашьхымӡаҭра – Улей – Kovan.
Ақыдшьхымӡа, аиаҳәашьхымӡа – Колода (борть) – Kütük kovan.
Ашьхымӡаҿышәҭа, аҿышәҭа, акылҷац – Леток (вход в улей) – Kovan girişi, kapısı
Ашьхымӡа даҧа – Улейная рама – Kovanın çemberi, çerçevesi.
Ашьхаҭаацәара – Пчелиная семья – Arı ailesi.
Ашьха ацхаагаҩ – Пчела- медонос – Balarısı, polen toplayan arı.
Ашьхарбаӷь, ашьхарҩы, аҳәашьха, абӷытә – Трутень – Erkek arı.
Ашьхаран, анышхыц – Пчелиная матка – Kraliçe arı.
Ашьхымӡацәа, ацхацәа, ацәашьаршь – Вощина – Balmumu.
Ашьхыҵә, ашьхагыла – Пчелиный рой – Arı sürüsü.
Ашьхагылара – Роение- Ayrılan arılar, oğul veren arılar.
Игылаз ашьха аизгара – Роить – Ayrılan (oğul veren) arıları toplama.
Арфақь, аҧшыга, аӷа – Дымарь – Arı tütsüsü, tütsü aleti.
Ацха – Мед – Bal
Аматицха – Падевый мед – Sonbahar balı, polen balı.
Амати – Нектар – Balözü.
Ацхеизга – Мед, собранный в улье за определенный период – Belli bir sürede kovanda biriken bal.
Азынаагара – Взяток за один вылет пчелы – Bir uçuşta arının topladığı polen.
Ацхеизгара, ацхеизган – Медосбор- Bal toplama, bal alma.
Ацха злыҵуа аҵиаа – Медоносные растения – Bal bitkisi.
Ацхаҧшра – Откачивание меда из сот – Petekten bal alma süzme.
Ацхаҧшыга – Медогонка – Bal çıkarıcı, süzücü.
Ацхаршра – Медоварение – Bal süzme, peteğinden ayırma.
Ацхарыжәтә – Медовуха – Bal likörü (içeceği).
Асаранџь – Соты – Petek.
Абларҭа – Ячейки сот – Petek hücreleri, gözenekleri.
Ацәа – Воск – Balmumu.
Ахшырӡ – Маточное молочко – Arısütü.
Абыӷцәлымса – Прополис – Eğir, propolis.
Ашьха ашҳам – Пчелиный яд – Arı zehri.
Ацәымса – Трут, трутовик – Kav, mum hammaddesi.
Ашәымӷьар – Трутовник – Kav mantarı.
Аҿиара, аплара, апра, ашатәра – Расплод – Üremek.
Ашьха ахәаршы – Личинка пчелы – Arı larvası.
Ахаҧагәа – Куколка – Krizalit.
Ашьха аҧыц – Хоботок – Arının hortumu.
Ашьха ац, арҵаҧшь – Жало – Arının iğnesi.
Ашьхаҩ – Огневка пчелиная (малая восковая моль) – Küçük balmumu güvesi.
Ашьха ҧарҧал, ацәкәаб – Большая восковая моль – Büyük balmumu güvesi.
Ацхахәац – Гусеница восковой моли – Balmumu güvesi.
Абыбыц – Пыльца – Polen.
Abhazca – Rusça hazırlayan: Zarina Basnik- Kogonia
Türkçesini ekleyen: İrfan Ahocba (Ирфан Ахәаҷба)
