Krasnodar Bölgesi Adler’de “Rus Askerlerinin Kahramanlık Anıtı” adıyla dikilen anıt Çerkeslerin öfkesini çekti. Çerkes sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri “anıtsal propaganda nesnesi” adını verdikleri anıtın dikilmesini provokatif bir eylem olarak nitelendirdi.
Anıtın dikilmesi fikri Soçi Kent Meclisi milletvekilleri, Holy Trinity Kilisesi rahipleri, askeri-tarihsel toplum üyeleri ile Adler Bölgesi Tarih Müzesi’nin askeri-tarihsel toplum üyeleri ve çalışanlarına ait…
1817-1864 yılları arasında gerçekleşen Kafkasya Savaşı, Adigeleri yok olmanın eşiğine getirmişti. Savaştan ve Çerkeslerin Osmanlı İmparatorluğu’na sürülmesinden sonra anavatanlarında 50 bin civarında insan kalmıştı. Çerkes kurumları Rusya yönetiminden Çerkes Soykırımı’nı tanımasını talep ediyor.
Çerkes sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri anavatan topraklarında böylesi anıtlar dikilmesi konusundaki rahatsızlıklarını defalarca dile getirmiş, yöneticilerin halklar arasında ayrımcılık yapmaya devam ettiğini belirtmişlerdi. Şubat 2020’de Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov, Sptnik haber ajansına verdiği röportajda Çerkeslerin anavatanlarından sürülmesini “güzel bir efsane” olarak nitelendirmişti. Karşılığında ise İstanbul ve Ankara’da protesto gösterileri gerçekleştirilmişti.
Ruslan Guaşo
Uluslararası Çerkes hareketinin liderlerinden biri olan Ruslan Guaşo, Adler’deki anıtı provokatif bulduğunu belirterek, “Nefret uyandıran ve provokatif simgelerin kullanımı giderek ivme kazanıyor. Tüm bunlar bir zincirin parçalarıdır… Aleksey Yerhov’un şubat ayında yaptığı açıklama, anayasa değişikliği ile Federal Anlaşma’nın feshedilmesi… Tüm bunlar insanları rahatsız ediyor. Kafkasya Savaşı’nı hatırlatan Soçi’de bu kadar çok anıta ihtiyaç yok. Bu bize çok acı veriyor” dedi.
Aslan Beşto
Kabardey-Balkar Kongresi adlı kuruluşun başkanı Aslan Beşto, dikilen anıtı “anıtsal propaganda nesnesi” olarak nitelendirdi ve şunları söyledi: “Anıtın dikilmesine karşı tutumumuz olumsuz… Görünüşe göre aynı ülkenin insanlarıyız ama hepimizin hikâyesi farklı. Çerkesler bir zamanlar Rusya ile savaştı. Ancak bu olayların değerlendirmesi henüz federal düzeyde yapılmadı. Adigey ve Kabardey-Balkar parlamentoları bu olayları açıkça Çerkeslerin soykırımı olarak yorumluyor. Bu anıtın da anıtsal propaganda türünden bir şey olduğuna inanıyorum. Birilerinin anılarını tazelemekle hiçbir alakası yok, geçmişi onurlandırmak da amaçlanmıyor. Tamamıyla bugünü ve geleceği belirlemek için tasarlandı.
Bu anıtın anlamı şudur: Burası bizim ülkemiz, bu toprakları fethedenler de bizim insanlarımız… Soykırım kurbanları da var ama önemli değil.
Benim yorumum böyle…
-Anıt sizce neden şimdi dikildi?
-Muhtemelen Çerkeslerin istikrarlı bir şekilde kendilerini, taleplerini ve federal merkezin politikaları ile ilgili anlaşmazlıklarını sık sık hatırlatmaları yüzünden bunlar oluyor. Anadil eğitimiyle, ulusal politikayla ilgili talepleri var, Çerkeslerin birçok konuda kabul etmediği şeyler var. Ulusal cumhuriyetler misyonlarını yerine getiremez oldu. Halklarının haklarını artık korumuyorlar. Aslında sömürgeci yönetime geri dönüyoruz.
Mairbek Vachagev
Tarihçi Mairbek Vachagev anıtın dikilmesine Çerkeslerin neden tepki gösterdiğini şu cümlerlerle açıkladı: “Krasnodar Bölgesi ve Karadeniz alanı Çerkeslerin anavatanıdır. Bu anıtın dikilmesi onlara yöneltilen bir başka iğnedir. Yerel halkla savaşmış Rus generallere ait birçok anıt var zaten… Ama Çerkesler için kendileriyle bağlantılı Rus generalleri birer kahraman değildir. Son yıllarda bu tür anıtların ortaya çıkması Rusya politikasının rotasıyla bağlantılıdır. Kremlin, Kafkasya’nın fethinin Kuzey Kafkasyalılar için bir lütuf olduğunu ve ortada bir sömürgecilik olmadığını göstermeye çalışıyor. ‘Rusya iyi niyetlerle Kafkasya’ya geldi ve ülkeyi çok güzelleştirdi, mükemmel hale getirdi. Bu nedenle tabancalarla gelenlere de her zaman teşekkür etmelisiniz’i anlatmak istiyorlar.”
Anıt söküldü
Adler’e dikilen anıta karşı çıkan Çerkeslerin ve Abhazya ile Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerindeki kişi ve kurumların başlattığı imza kampanyaları ve protestolar sonucunda anıt söküldü.
Krasnodar Bölgesi “Karadeniz Kıyıboyu Şapsığları Adige Xase” Başkanı Mecid Çaçuh’un yaptığı açıklamada anıtın gerekli izinler alınmadan dikildiği ve yapılan itirazlar üzerine Soçi Belediyesi’nin kararıyla yerinden söküldüğü bilgisi verildi.
(www.kavkazr.com-www.kavkaz-uzel.ru)
Not: Kısaltılmıştır.
Çeviri: Serap Canbek
