Çeçenya’daki savaşın şahidi hayata veda etti
Alman fotoğrafçı Karsten Thielker 54 yaşında hayatını kaybetti.
Associated Press Haber Ajansı’nda çalışan Thielker, Ruanda’da çektiği, etnik şiddeti belgeleyen fotoğraflarla 1995’de Pulitzer Ödülü’nü almıştı.
Savaş ve çatışma alanlarında oluşturduğu fotoğraf albümleriyle tanınan Thielker’in Bosna-Hersek, Romanya, Somali ve Birinci Çeçen Savaşı esnasında Çeçenya’da çektiği fotoğraflar savaş ve şiddetin acımasızlığını belgeliyor.
Vaynakh mitolojisinde tanrıça ve tanrılar
Nakh halkının pagan tapınaklarının ve tanrılarının karmaşık yapısı mitolojik detaylarıyla bilinmektedir.
Evrenin farklı detaylarından sorumlu diğer tanrıları ve koruyucu ruhları yöneten Dela’ya ‘Baş Tanrı’ deniliyordu.
Vaynakhların inancına göre Tseilom adlı kutsal dağda yıldırım tanrısı Sela yaşıyordu. Bu dağ, İnguşetya’nın Dzheyrakhsky bölgesindedir. Yıldırım ve gök gürültüsü tanrısı Sela gökyüzünde ışığıyla ilerlerdi.
Myatsel ise tarım ve hasat tanrısı idi, fakirlerin koruyucusuydu. Myatsel’e adanan “Myatsel’in Dirilişi” adlı bayram 23 Haziran-22 Temmuz tarihleri arasındaki bir günde kutlanırdı.
İştar (Eştra) ölüm ve yaşam tanrısı olarak yeraltını yönetirdi. Günah işleyenleri cezalandırır, günahkar ruhları öteki dünyanın kalıcı işkencelerine maruz bırakırdı. Bu öfkeli tanrıyı yatıştırmak için dualar edilip dilekler dilemek gerekirdi.
Molz-Yerdy ise Vaynakhları savaşlarda yöneten namağlup savaş ve zafer tanrısıydı.
Tek gözlü Elta aslında avcılık tanrısıydı ve avcıların koruyucu aziziydi, hasat zamanında uğruna kurbanlar kesilirdi. Daha sonraları kutsal görevi genişletildi ve hasat azizliğine yükseltildi çünkü onun sayesinde avlanan hayvanlar evcilleştirilmiş ve tarımda kullanılır hale gelmişti. Çok sonraları ise Myatsel onun yerine geçti.
Kader tanrısı Taamaş-Yerdy at üzerinde oturan bir cüce görünümündeydi ama kızdırıldığında inanılmaz boyutlara ulaştığına inanılıyordu. Hırıstiyanlık döneminde ise Taamaşh-Yerdy’nin karşılığı Saint Timothy olmuştu.
Hıristiyanlık öncesi dönemde tanrıçalar, Nakh tanrıları arasında özellikle anaerkil dönemde çok önemli bir yere sahipti. Tektanrıcılığın başlamasıyla tanrıçalar arka plana atılmış olsa da Tanrıça Tuşoli hakkındaki detaylar muhafaza edilmiştir. Çeçen ve İnguş mitolojisinde Tuşoli büyük tanrı Dela’nın kızıdır ve doğurganlık tanrıçasıdır. Kadim inanca göre Tuşoli’nin önemi çok büyüktü ve sağlıklı çocuklar, verimli hasat ile hayvanların çoğalmasından da sorumluydu. Çeçen ve İnguşların bir simge yükledikleri tek tanrıçaydı: Gözünde yaşlar olan ahşap (daha önceleri gümüşten) bir heykel (efsaneye göre gözündeki yaşların sebebi Yerd’in tecavüze kalkışması idi). İnguşetya’da bu tanrıça için halen festivaller düzenlenmektedir.
Dartsa-Nana (Tipi Anne), kar fırtınalarının ve yüksek dağlardaki çığların tanrıçasıydı. Moh-Nana’ya (Rüzgar Anne) haftanın ikinci günü adanmıştı. Sela-Sata ise bakirelerin koruyucusuydu.
Çeçenlerde Pharmat, İnguşlarda Kurko olarak bilinen ve Yıldırım Tanrısı Sela’dan ateşi çalan tanrı, Beşlam (Kazbek) Dağı’na zincirlenmişti. Çeçen mitolojisinde Nartların lideri Seska-Solsa’nın çektiği ıstırap, Hıristiyanlık sonrasında, İsa’nın çektiği acıyla özdeşleştirilmiştir. (checheninfo.ru)
Çeviri: Serap Canbek
