Зэкъот Хэгъэгухэм (BM) епхыгъэу Гъэсэныгъэ, ШIэныгъэ, Културум теуфагъэу лажэрэ (UNESCO) Iунеском 2000 илъэсым, дунейм гъэкъэси цIыфхэр бзэм тегушыIынэу, агъэшIонэу Мэзайим 21 р «Дуней Псо Ныдэлъфыбзэ Маф»эу унафэ ышIыгъ.
Мы мафэр бзэм илъэпIагъэ хэгъэшыным, бзэхэр мыкIодыжыным телэжэхьаным, бзэ псоми шъхьафэу зы дунэе еплъыкIэ зэряIэм, цIыфхэмэ култур баигъэ къызэрафихьырэр агурыгъэIоным имаф.
*Дунейм шаугушэIырэ бзэм ипчъагъэ минибл (7000) мэхъу.
*Зэкъот Хэгъэгухэм (BM) ТхьамэфитIум зы бзэ зэрэкIодырэр къаIо.
*АугушэIырэ бзишъэм и плIыкI (%40) кIодыпIэ ифагъэу зэрэщытыр нафэ.
*Iунеском (UNESCO) къызэрэхигъэшыгъэмкIэ 1950 илъэсыым къынэуж бзэ шъитIу кIодыжъыгъ.
ЦIыфыгъэм зэхигъэуцуагъэ шыIэкIэ-псэукIэ лъэпIагъэхэм янэр бзэхэрары. Кıодырэ бзэм култырэу ыгъэуцугъэри лъэкIодыжъы.
Гъом къыхьырэ шыIэкIэ-псэукIэм, экономикэм бзэ куп зэригъэкIодырэр имыкъоу, зылъэпкъ-зыбзэ лъапсэкIэ гъэуцугъэ хэгъэгухэм, бзэ шъхьаф ыпсэлъэу ахэс лъэпкъ макIэхэм ябзэ аугушыIэнымкIэ фитыныгъэ зэрэрамытырэми бзэ Iаджи егъэкIоды.
Бзэ шъхьаф зиIэр ыбзэ ымгъэкIодыжъыным телэжахьынфай.
ШIэблэр еж ыбзэкIэ гушIощтмэ, тхьаусхэщтмэ, орэд къиIо, усэ ытхыщтмэ купым бзэм теуфагъэу фитыыгъэ иIэнфай.
