Bağımsızlık Demokrasi Özgürlük Eşitlik Birlik

Birinci Çerkes Kadın Platformu Bildirgesi


KAFFED’in organize ettiği, 30 Nisan-1 Mayıs 2011 tarihleri arasında 60 dernekten 27 kadının katılımıyla Ankara Gazipark Otel’de gerçekleştirilen 1. Çerkes Kadın Platformu’nun sonuç bildirgesini yayımlıyoruz.


KAFFED tarafından gerçekleştirilen Ortak Akıl I ve II toplantılarında Türkiye’nin önemli bir siyasal dönemeçten geçmekte olduğu ve Türkiyeli

Çerkesler olarak kimliğimizi koruyabilmek, yaşatabilmek, yeniden-üretebilmek için söz konusu süreç içinde aktif olarak yer almak gerektiği belirlemesinde bulunulmuştur. Bu belirlemeye dayanarak, demokratik hedeflerimiz için kadın-erkek eşitliği zemininde birlikte harekete geçmek gereğinden hareketle, Çerkes kadınları, kendi konumlarını, sorunlarını, bu sorunlar için çözüm önerilerini tartışmak ihtiyacıyla bir Çerkes Kadınlar Platformu oluşturmaya karar vermişlerdir. Çerkes Kadınlar Platformu’nun oluşturulmasına yönelik buluşmaların birincisi ise, KAFFED öncülüğüyle ve 30 Nisan-1 Mayıs 2011 tarihleri arasında 60 dernekten 27 kadının katılımıyla Ankara’da Gazipark Otel’de gerçekleştirilmiştir. Birinci Çerkes Kadın Platformu, Bursa Çerkes Kültür Derneği temsilcilerinden Emel Bezek ile Kayseri Uzunyayla Kafkas Derneği temsilcisi İlkay Karaduman’ın yaptıkları Adigabze hohu ve Kocaeli Kafkas Kültür Derneği temsilcilerinden Gunda Ankuab’ın Abhazca hohu ile açılmıştır.


Kadın diliyle hohu

Çerkeslerin geleneklerinin yıllardır anayurt ve diasporadaki Çerkeslerin kimliğini birbiriyle ortak, başkalarından farklı kıldığı, ancak geleneğin de yıllar içinde değişikliğe uğradığı ve yeniden kurulduğu bilinmektedir. Emel Bezek ve Gunda Ankuab tarafından yapılan hohu -Adigece, Abhazca ve Türkçe olmak üzere- geleneğimizin kadın dili farklılığıyla kurulmasına bir örnek olarak bu bildirgenin de ilk sözcüklerini oluşturmaktadır.

 

 

 

 

 

 

Мы бзылъфыгъэмэ яунагъо зыми фэмыныкъоy

Чыжьэк1э бгъаплъэмэ шъыпкъэ гурыоу

1офыш1э к1омэ дэй зэш1ок1эу

Дэй хэбгъэхьэмэ дахэ хэк1ып1эу

Узырэ бзаджэрэ къафэмык1оу

Бзаджэр 1эк1ыб яфэхъоу

Гухэк1рэ гук1аерэ ямы1эу

Тыдэк1и абэмэ зыфаер зэригъотыл1эжьэу

Исабиймэ ягухахъо илъэгъоу

Жъыфал1э олъ1эфэ орэтхъ

 

Ти ошъогу къаргъоу

Тич1ылъэхэр шъухъант1эу

Дунаеу тызытетыр

Хэгъэгоу тызэрисыр мамырэу

Мамырныгъэм фэбанэу

Огъуи, гъабли, зауи къафэмык1оу

Ц1ыф лъэпкъхэр зэгуры1оу

Пк1э зэфыти1эу

Тидэхагъэ зэдэтыугощэу

Нэ джагъо къытхэмыплъэу

Жьэ джагъо къытхэмыхьау

Нэ ш1ук1э тызэплъыжьэу

Гук1аерэ гукъаорэ зэфытимыэу

Тызэдэ1ужьэу

Тижъыхэр дгъаш1оу

Тиныбжьык1эхэр ш1у тлъэгъоу

Типк1э инэу

Тикъарыу уардэу

Тызэкъотэу тызэготэу

Егъаш1эм тытхъэу тэрэпсэу.

 

 

 

 

Bu kadınların ailesi hiçbir şeye ihtiyacı olmadan

Geleceğe baktığında doğruyu görerek

Yaptıkları işlerde sorunları çözerek

Kötülükleri güzelliğe dönüştürerek

Hastalık ve kötülüklerden korunarak

Kırgınlık ve ümitsizlik yaşamadan

Kötülükler hep arkalarında kalarak

Hangi yöne dönse istediklerine ulaşarak

Çocuklarının güzel günlerini görerek

Yaşlanıp ölene kadar mutlu yaşasınlar

Üzerinde durduğumuz dünya

İçinde yaşadığımız ülke

Arkamızda duran anavatan barış içinde olsun

Barış için çalışsın

Kuraklık, kıtlık, savaş görmesin

Gökyüzümüz berrak

Yeryüzümüz yeşil olsun

Halklar birbirini anlasın

Biz de birbirimizi anlayalım

Kötü sözler aramıza girmesin

Kem gözler bize bakmasın

Birbirimize iyi niyetle bakalım

Birbirimize kırgınlığımız, küskünlüğümüz olmasın

Hatalarımız az olsun

Büyüklerimiz akıllı olsun

Yaşlılarımıza değer verelim

Gençlerimizi sevelim

Birbirimize değer verelim

Güzelliklerimizi paylaşalım

Birbirimizi dinleyelim

Yan yana dayanışma içinde olalım

Birbirimize kırgınlığımız olmasın

Değerimiz büyük

Gücümüz sonsuz olsun

Utancımız olmadan yaşayalım

Halkımızın bugünü, yarını mutlu olsun

Mutluluk ve güzellikle uzun yaşayalım

Adige yaşamı ebediyen var olsun

Sağ olun, var olun.

Huşt Emel


 

Акыр иаҧсоу аҩызцəа бзеиала шəаабеит!

Иахьа ара аҳəсақəа рхеидкылара аиқəыршəара азы аус адызуалаз аҩызцəа, даара иҭабуп ҳəа расҳəоит. Аҧҳəыс лус, лыҧсҭазаара дахыҟазаалак имариаӡам. Уи раҧхьаӡа инаргыланы дануп, нас даҧшəымоуп, ахəшҭаара иахылаҧшоу лоуп. Иахьатəи аамҭазы

аҧарагьы лырҳоит, акариерагьы ҟалцоит. Арҭ зегьы реицнагара мариаӡам. Ҳапроблемақəа рацəоуп… Иахьатəи ҳаилатəараҽы, арҭ азҵааракəа мҩак иаҳзықəҵо, иалҳхыз амҩақəагьы ҳзыманшəалахо Анцəа ииҳəааит!

Абзиарақəа шəымазааит.

 

Değerli arkadaşlar, hepiniz hoş geldiniz!

Öncelikle bu organizasyonu hazırlayan ve emeği geçen tüm arkadaşlara teşekkür etmek istiyorum.

Kadın nerede yaşarsa yaşasın, hayatı hiç kolay değil. Sorumluluklar çok fazla. O önce bir anne, bir eş, günümüzde para kazanan ve kariyer yapan bir kişi. Bunların hepsini beraber götürmek hiç de kolay değil. Sorunlarımız çok fazla. Bugünkü toplantımızda, en azından birkaç sorunumuza çözüm bulmayı umuyorum.

Tanrı yolumuzu açık tutsun!

Gunda Ankuab


Birinci Çerkes Kadınlar Platformu’nda, tartışma konularının kavramsal çerçevesini çizen konuşmalar ile sonrasında gerçekleşen tartışmalar sonucunda şu genel belirlemelerde bulunulmuştur:

Kadınlar dünyanın farklı coğrafya ve kültürlerinde ortak sorunlarla mücadele etmek zorunda kalmakla birlikte, baskın kimliklerin ötekisi olarak muamele gören azınlık kadınları katmanlı ayrımcılıklara maruz kalmaktadır: Azınlık kadınları bir yandan içinde bulundukları toplumun sosyoekonomik koşulları ile içinde şekillenen ataerkil yapının üzerlerine yüklediği sorumluluklar, diğer yandan ait oldukları topluluğun ortak paydasını oluşturan kültürün devamı konusunda kendilerinden beklenen geleneksel rol beklentileri arasında kalmaktadır. Başka ifadeyle, baskıya uğrayan toplulukların kültürlerini egemen kültürün etkisinden koruma refleksiyle kadınlara yönelik olarak büründüğü aşırı korumacılık, kendi gelenekleriyle baskın toplumun gelenekleri arasında sıkışan kadınların, katmanlı ayrımcılık ve eşitsizliklere maruz kalmasına neden olmaktadır.

Diğer yandan azınlıklara mensup kadınlardan öncelikle ait oldukları topluluğun var olma mücadelesi içinde etnik kimlik bilincinin ve kültürünün korunup yaşatılabilmesi, gelecek kuşaklara aktarılması beklenmekte, bu yüzden de ve, kadınlar yüz yüze bulundukları bu katmanlı sorunlarla mücadelelerini çoğu zaman belirsiz bir geleceğe ertelemek durumunda kalmaktadırlar. Ancak, dünya genelinde ortak sorunlar yaşıyor olmakla beraber kadınlar, dolayısıyla çifte ötekileştirilmeye maruz kalan azınlık kadınlar arasında, bu sorunları deneyimleme ve bunlarla mücadele biçimi anlamında kültür, yaş, etniklik, sınıfsal konum, eğitim gibi değişkenlere bağlı olarak ortaya çıkan önemli farklar bulunmaktadır. Yani kadın deneyimleri kendi içinde de çok farklılaşmaktadır.

Türkiye’deki Çerkes kadınlarının durumuna bakıldığında bu belirlemelerin büyük ölçüde onlar için de geçerli olduğu görülmektedir. Çerkeslerin ortak kültürünün temelini oluşturan Xabze de bu anlamda özellikle de kırsal kesimlerde yaşayan Çerkes kadınları üzerinde ikili bir etkiye yol açmaktadır. Çerkes kadınlarından, değişikliklere uğramakla birlikte yüzyıllardır ortak kültürün temelini oluşturan Xabze’yi gelecek kuşaklara aktarmaları beklenmekte, böylelikle geleneğin sürdürülmesi rolünü üstlenen kadınların baskın kültürün etkilerinden korunması özellikle önem kazanmaktadır. Başka ifadeyle, Xabze içinde kadına ilişkin geleneği kuran kodlar daha korumacı, dolayısıyla Çerkes kadınlarının kamusal alanda varlığını engelleyici bir nitelik kazanabilmektedir.

Bunun bir örneği, eğitim durumlarına bakılmaksızın Çerkes kadınlarının çalışma hayatında yeterince yer alamıyor olmasıdır. Ayrıca miras geleneğimizde olduğu gibi, kız çocukları aleyhine ayrımcılık örnekleriyle de karşılaşılmaktadır.

Yazarın Diğer Yazıları

Lazca Dil Günü kutlu olsun – Lazuri Nenaşi Ndğa

Laz Enstitüsü’nün 2021 yılında belirlediği 7 Kasım tarihi, Lazca Dil Günü olarak kutlanmakta. İsmail Avcı Bucaklişi, Laz Enstitüsü’nün internet sitesinde yayımlanan yazısında Lazca Dil...

Kabardey dağcının rekoru

Kabardey-Balkarlı 31 yaşındaki dağcı Alina Pekova, sekiz binler olarak bilinen, dünyanın en yüksek 14 dağının hepsine çıkarak bir rekora imza attı. 2023’ün nisan ayından başladığı,...

Anma: Beşgür Faruk…

Seni uğurlayışımızın ardından on yıl geçti... Özlemimiz artıyor ama bir gün hep birlikte Qafe oynayacağımız o meşe ağaçlarının altında bizi beklediğini bilerek avutuyoruz yüreğimizi... Seni seviyoruz, Beşgür...

Sosyal Medyalarımız

4,890BeğenenlerBeğen
1,353TakipçilerTakip Et
4,000TakipçilerTakip Et

Son Yazılar

- Advertisement -spot_img