2011 yılında, Lazika Yayın Kolektifini kurmadan önce ekipteki arkadaşlarla sık sık fikir alışverişinde bulunuyorduk. Yeni bir girişimin arifesindeydik ancak nasıl bir şey yapmalıydık. Elbette önceki tecrübeler yol göstericiydi ve zaman içinde netleşen görüş şu olmuştu;
“Öyle bir yapı kurmalıyız ki, burada iş yapılmalı, boş yapanlar yer bulamamalı. İktidar hastalarına araç olmamalıdır.” Bu yüzden dernek fikrine sıcak bakmadık ve Lazca için iş üretme derdinde olanlar taşın altına elini soktular ve bir limited şirket kuruldu. Bu şirket Lazca için çalışacak, Lazca için üretecekti, kurucuları buradan kar elde etmeyecekti.
Nihayet öyle oldu. Lazika Yayın Kolektifi adıyla varlığını sürdüren bu yayın evi halen Türkiye’de Lazlar ve Lazca üzerine yayınlanmış kitapların üçte ikisini yayınlamayı başardı. Gazete köşelerinde kim ne sallarsa sallasın Lazika başarılı olmuştur ve bu yapısı ile daha büyük başarılara imza atacaktır.
Lazika’nın başarısı sırf 70’in üzerinde kitap yayınlamakla kalmamış, aynı kadro ve motivasyon 2 yıl sonra (17 Mayıs 2013) Laz Enstitüsü’nü kurarak 1990’lardan beri hep lafı edilen, tüzüklere yazılan bir hayali gerçeğe dönüştürmüştür.
Laz Enstitüsü’nün düstürü de Lazika’dan farklı değildir zira bu anlayış boş laftan uzak durup geleceğe miras kalacak işler üretme üzerine şekillenmiş bir organizasyon yapısı vardır. Yayınevi de, Enstitü de, dernek de bir amaca hizmet etmek üzere kurulan organizasyonlardır. İşte Laz Enstitüsü tam da bu yüzden yani Laz diline sahip çıkmak, tanıtmak, geliştirmek üzere kurulmuştur.
Seçmeli Lazca dersi müfredatinı Laz Enstitüsü hazırladı.
Kuruluşu gerçekleştikten 10 gün sonra Lazca müfredat hazırlanmış ve Yaşayan Diller ve Lehçeler Dersi kapsamında Lazca derslerin açılmasına öncülük etmiştir. Bu müfredatın hazırlanmasına ayrıca Boğaziçi Üniversitesi’nden hocaların açık desteği olmuştur. Laz Enstitüsü adına minnettarlığımı buradan sunuyorum.
Lazca ders kitaplarını Laz Enstitüsü hazırladı.
Milli Eğitim Bakanlığı ile imzalanan bir protokole dayanarak Aralık 2013’ten itibaren ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Lazca ders kitapları hazırlanmış, bu kitapların tamamı Talim Terbiye Kurulu tarafından kabul edilmiştir.
Laz Enstitüsü Doğu Karadeniz’de seçmeli Lazca derslerin açılmasını desteklemiştir.
Enstitü’nün başkanı olarak bunları tekrar tekrar anlatıyorum zira sivil aktörlerin ve toplum gerçekleri bilmesi gerekiyor. Biz anlatmazsak bu çabaları hafife almak isteyecek, küçük göstermeye çalışacak birileri hep çıkacaktır. Ortaya koyduğumuz işlerin, yarattığımız değerlerin farkındayız ve sahip çıkmasını da biliyoruz….
Evet, her yerde ve her ortamda daha çok Lazca ders açılabilmesi için Laz Enstitüsü çaba harcamış, bu alanda yoğun çaba gösteren sahadaki aktörlerle iş birliği yapmıştır. Neler mi yapılmış? Örneğin, karşılaşılan sorunların ilgili bakanlık nezdinde çözülmesi için girişimlerde bulunulmuş, dersi seçen öğrencilere Lazca ders kitapları ve diğer öğretim materyalleri ulaştırılarak destek sağlanmıştır. Ayrıca, sosyal medya üzerinden kampanyalar düzenlenmiştir. Hazırlanan farkındalık videoları on binlerce kişiye ulaşmış ve belli bir bilincin gelişmesine katkıda bulunulmuştur. Kayıtlar ortada…
Bakanlığa bağlı öğretmenlere ‘Lazca Eğitici Eğitimleri’ verilmiştir.
Yine, Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü ile protokol imzalanmış, 19 (Sosyal Bilgiler ve Türkçe) öğretmenine Esenköy Hizmetiçi Eğitim Enstitüsünde (Yalova, 2-6 Nisan 2018, AB Projesi) “Lazca nasıl öğretilir” şeklinde özetleyebileceğimiz 5 günlük bir eğitim verilmiştir. Eğitim sürecinin sonunda sınavı geçen öğretmenlere Bakanlık tarafından sertifikaları verilmiştir. Bu iki açıdan önemlidir; Birincisi, bu Türkiye’de bir ilktir. İkincisi, Laz Enstitüsü Lazca ders materyali hazırlayabilecek, daha önce emsali bulunmayan Lazca öğretimin nasıl olabileceğine dair bir kapasiteye sahiptir ve bu konuda bir de kitapçık yayınlanmıştır. Aynı eğitim, kısa süre sonra 22 öğretmenle Bayramoğlu’nda tekrarlanarak 22 öğretmene sertifikaları verilmiştir.
Devam eden süreçte, kamuoyuna yansıma da yeni Lazca eğitici eğitimleri için ilgili kurumlarla görüşmeler yapılmıştır. İstanbul Kafkas Kültür Derneği ile halen yürüttüğümüz AB destekli Laz-Çerkes Sivil Toplum Ağı Projesi kapsamında ise 3 tane Lazca için 3 tane de Çerkesce için olmak üzere toplam 6 eğitici eğitimi planlanmıştır.
Okul eğitimine destek amaçlı yardımcı ders kitabı hazırlanmış ve video dersler hazırlanmıştır.
Bütün bunlarla yetinilmemiş, okullarda Lazca eğitime destek amaçlı yardımcı ders kitabı hazırlanmış ve bütün ünitelerin video dersleri çekilerek ortalama 300 dakikalık eğitim içeriği Laazca öğrenmek isteyenlerin ilgisine sunulmuştur. Lazca ders materyalı geliştirme ve dijital ders içeriği üretme çabalarımızın devam ettiğinin bilinmesini isteriz.
Halk Eğitim Merkezlerinde kurs açılabilmesi için Lazca müfredat hazırlanmıştır.
Bilgi edinmek bir haktır, bu yüzden de anlatmaya devam edelim.
Halk Eğitim Merkezlerinde, Lazca kurslar açılabilmesi için Laz Enstitüsü çalışmalar yürütmüş, bu konuda müfredat (eğitim programı) hazırlanmış, bu müfredatın kabulü ile Halk Eğitim Merkezlerinde Lazca kurslar açılabilir hale gelmiştir.
Ayrıca, buradaki öğretmen açığının giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla ilgili kurumla Lazca eğitici eğitimi yapılması için görüşmeler yapılmış, gerekli programlar hazırlanmış ancak hayata geçirilememiştir. Bunun da böyle bilinmesine fayda vardır elbette.
Yaşayan Diller ve Lehçeler Seçmeli Lazca Dersi Raporu
Biz biliyoruz ki anadilimizin yaşaması için yaptığımız işler, ortaya koyduğumuz çabaları kendimiz anlatmazsak başkaları tarafından eksik ya da yanlış lanse edilebilir. Bu yüzden de bütün süreci anlatan bir raporu geçtiğimiz sonbaharda hazırladık ve “Yaşayan Diller ve Lehçeler Seçmeli Lazca Dersi raporu 2013” başlığı ile yayınladık (https://www.lazenstitu.com/?p=1707).
Eğer içi boş gevezelik yapmayıp bu konuda bir rapor hazırlamak istiyorsanız konunun muhatapları ile görüşmeniz gerekir. Biz de bunu yaptık. Bu hakkın en başından beri birinci elden aktörü ve sürecin takipçisi olarak öncelikle kendi tecrübemizi, arşivimizi, bilgimizi yansıtmaya çalıştık. Ayrıca, sahada aktif görev üstlenmiş, başta Hasan Uzunhasanoğlu olmak üzere diğer arkadaşlarımızla görüşmeler yaptık. Ortaya güvenilir bir rapor çıktı.
Sonuç yerine
Laz Enstitüsü, en başından beri kamuya yararlı bir kurum inşasına önem vermiştir. Bundan dolayı sivil toplum ve kamu kurumları ile işbirlikleri geliştirmeye çalışmış, bu konuda da kayda değer başarılar sağlamıştır. Lazca ve genel olarak tehlike altındaki diller konusunda kurumsal kapasitemizi daha çok geliştirmenin çabası içindeyiz…
