Kuzey Osetya-Alanya (KO-A) Cumhuriyeti Devlet Başkanı Vyaçeslav Bitarov istifa etti. Bitarov’un “kendi rızası ile verdiği” açıklanan istifasını kabul eden Rusya Federasyonu (RF) Devlet Başkanı Vladimir Putin, Bitarov’un yerine, devlet başkanlığına, 12 cumhuriyetin bağlı olduğu Sibirya Federal Bölgesi’nde Devlet Başkanı’nın tam yetkili temsilciliğini yapmakta olan Sergey Menyayla’yı (Türkçeye transkripsiyonu -ses karşılığı- Menyayla, transliterasyonu -harf harf aktarımı- ise “Sergey İvanoviç Menyaylo” / Сергей Иванович Меняйло) vekâleten atadığını duyurdu. Bitarov’un da RF Tarım Bakan Yardımcılığı’na getirileceği konuşuluyor. Şubat 2016’dan bu yana görevde olan Bitarov’un yanı sıra Tuva ve Ulyanovsk devlet başkanları Kara-ool ve Morozov da değiştirildi.
1960 Alagir doğumlu olan Sergey İvanoviç Menyayla, Yüksek Donanma Akademisi ve RF Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Akademisi’nden mezun olduktan sonra Hazar Denizi ve Karadeniz’de filo komutanlıkları ve Novorossiysk Deniz Üssü Komutanlığı yaptı. Bu dönemde 2008 yılında Gürcü gemilerini püskürten ve Abhazya’ya asker sevkıyatını yapan filonun komutanı Koramiral Menyayla idi. Sergey Menyayla madalyalar ve yüksek nişanlarla tamamladığı Kırım Donanma Komutan Yardımcılığı görevinden ayrıldıktan sonra 2014 yılında Sivastopol Valisi, 2016’da da Devlet Güvenlik Konseyi üyesi olmuştu. Mamşıratı Taymuraz’ın yeniden başkan seçildiği 2010 yılında Birleşik Rusya Partisi’nin Dmitry Medvedev’e Parlamento’ya önermesi için seçtiği üç isimden de biriydi Menyayla. Avrupa Birliği’nin, yolsuzluklarla mücadele eden Rus muhalif politikacı Aleksey Navalni’nin Sibirya’dayken zehirlenmesiyle ilgili olarak AB’deki malvarlıklarını dondurduğu ve AB ülkelerine girişlerini de yasakladığı, Putin’in yakın çevresi olarak nitelenen altı kişiden biri de o zaman Sibirya bölgesindeki başkanlık temsilcisi olan Sergey Menyayla idi.
Atamaya karşı çıkan milliyetçiler bunu tamamen Rusya’nın Güney Karakolu olarak gördüğü KO-A’ya karşı bir aşağılama olarak nitelendirseler ve Sevastopol valiliği süresinde halkın ondan şikâyetçi olduğunu söyleseler de hiçbir şeyden memnun olmamak ve her şeyi eleştirmek milli sporumuz; nitekim resmi malvarlığı başkanlığı süresince dört kattan fazla artan Bitarov da fazlasıyla suçlamalara maruz kalıyordu ve Valiler Reytingleri’nde hep altlarda yer alıyordu. Ancak Bitarov dönemi devlet bütçesinin fazla verdiği ve ulusal borçların azaldığı bir dönem oldu ve cumhuriyete kısmi de olsa dışardan sermaye girmeye başlamıştı. Belki de en önemli başarısı, bir çevre felaketi olan Elektrozink’in faaliyetlerini durdurmak olsa gerek. Geçen ay, Minçenko Danışmanlık Ajansı analistleri, görevden alınması veya istifa etme olasılığı en yüksek olan Rusya’nın bölgesel başkanlarının arasında değiştirilen üç başkanı anmışlardı. “Bitarov’un siyasi duruşu, KO-A’daki koronavirüs kısıtlamalarına karşı protestolar ve kardeşinin karıştığı tartışmalı bir trafik kazası nedeniyle zarar gördü” denmişti. İnsanların Kremlin’e tepkileri yükselirken tüm Kafkasyalı yerel yöneticiler bir açmazdalar: Bütçelerinin büyük kısmının geldiği Kremlin’in çizgisinden çıkmaları hemen hemen imkânsız, bu çizgiye bağlı kalınca da “tasmaları Kremlin’in elinde” denip eleştiriliyorlar.
Babası Rus olan Menyayla’nın Alagir doğumlu olup annesinin (Gociev) ve eşinin (Gagloev) Oset olması nedeniyle yabancı saymayan ve bölgenin âdetlerine, diline ve kültürüne çok aşina olup saygı duyduğunu belirten destekçileri ise kendini Kırım’da ve Sibirya’da ispat etmiş olan Menyayla’nın ülkedeki elit fraksiyonların dışından biri olmasının ülkenin daha etkin yönetilebilmesini sağlayacağını düşünüyorlar. Toplumun büyük bir kesiminde Ruslar zaten bölgedeki “düşman komşulara” karşı en büyük müttefik olarak görüldüğünden babasının Rus olmasının olumsuz bir etkisi olacağını sanmıyorum. KO-A Parlamentosu, Devlet Başkanı’nı normalde 19 Eylül’de, Devlet Başkanı’nı Putin’in göstereceği iki ya da üç aday arasından seçecekti. Parlamentoda Putin’in partisinin çoğunluğu var, zaten onun işaret ettiği kişi seçilecektir. Bitarov’un istifa ettirilip yerine Menyayla’nın atanması, yeni devlet başkanlarına alışmaları için verilmiş bir karar sanırım, ki bu RF’de daha önce de başvurulmuş bir yol. RF’nin, güney sınırlarında gerilim artarken ve ABD ile ilişkileri gerilirken, asker kökenli, devletin sonuna kadar güveneceği ve resmi çizgiden çıkmayacak; babası, tüm kardeşleri ve oğulları da askeri kariyer yapmış birini ataması da gayet anlaşılır bir durum. Ayrıca yaklaşan kritik Duma ve yerel seçimlerine ve 2024’te yapılacak olan başkanlık seçimine giden yolda bölgedeki durumunu güçlendirmek istemiş belli ki Putin. Başkan Menyayla’nın parlamentoya tanıtım konuşmasında verdiği, Başkan Putin’e yaptığı KO-A’nın sosyoekonomik kalkınması için özel ve kapsamlı bir program oluşturma çağrısının kabul edilmesi müjdesi de bu bağlamda değerlendirilebilir.
Menyayla, göreve başlarken kanun gereği Bakanlar Kurulu’nu dağıttığını ve yenisi kurulana kadar görevlerine vekâleten devam etmelerini istediğini ve şimdilik bir değişiklik düşünmediğini söylese de Başbakan Yardımcılığı’na Tugantı Larisa’yı atayarak ilk değişikliği yaptı bile. KO-A’nın özel kalkınma programı olan bölgeler arasına alınmasının yaratacağı fırsatların iyi değerlendirilmesi gerektiğini belirten Menyayla, göreve geldikten sonra vatandaşlarla da toplantılar düzenledi, bu toplantılardan sonra ilk önceliğin ekonominin canlandırılması ve yeni iş sahaları yaratmak olduğunu belirtti. İlk resmi toplantısını da kardeş Güney Osetya-Alanya Devlet Başkanı Anatoly Bibilov ile yaptı, toplantıda başkanlar ikili gündemdeki önemli konuların yanı sıra Kuzey ve Güney Osetya arasındaki bağların daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesi konularını tartıştılar.
Bitarov dilimize, geleneklerimize, ata dinimize ve de Oset Yüksek Konseyi Iştır Nıxaş’a özel bir saygı gösteren bir liderdi. Bunların kendine fazladan bir meşruiyet kazandırdığı da tartışılmaz. Her devlet başkanı eleştirilmiş, hatta suçlanmıştır ama yakın çevresi dışında onun kadar genel destek bulan ve takdir edilen bir lider olmamıştı, kısa süre hizmet verebilen Aguızatı Tamerlan’ı saymazsak, ki ölmeden önce Bitarov’u yardımcılığına seçen de Aguzarov idi. Bitarov zamanında açılan Osetçe eğitim verilen Alan gimnazyumları ve anaokullarının devam ettirilmesi ile yeniden açılan Osetçe yayın yapan Devlet Televizyonu’nun desteklenmesine devam edilmesi konularında Menyayla’nın tutumu merak ediliyor. Başkan Menyayla, Uluslararası Oset Yüksek Konseyi Iştır Nixaş Başkanı Kuçitı Ruslan ile de bir araya geldi. Toplantıdan sonraki “Genç neslin gelenek ve görenekler doğrultusunda ve ulusal kültür ruhuyla eğitilmesi gerekir, Oset dili ve edebiyatının korunması ve gelişimi şarttır. Iştır Nıxaş tüm dünya Osetlerini birleştirmelidir” sözleri Bitarov devrinde ulusal kültüre ve geleneksel Oset dinine duyulan saygının devam edeceğinin müjdesi sayılabilir.
Başkan Bitarov, Türkiye Oset diasporasına da özel bir ilgi gösteriyordu. Onun döneminde, Milletler Bakanımız Sayın Aslan Tsutsiev’in de özel ilgisi sonucu, atavatanımızla olan ilişkilerimiz çok gelişti. Bitarov’un sahibi olduğu Baverya biralarının sponsorluğunda yapılan Oset Kültür Günleri’nin pandemi sonrasında devam etmesi çok önemli bu bağlamda. Bu ilişkilerin devam edip gelişmesi, özellikle de hazırlıkları son aşamaya gelen çevrimiçi Osetçe kursumuzun bir an önce başlaması Oset diasporamızın en büyük isteğidir. Memyayla’nın diaspora ile ilişkilerin geliştirileceğini söylemesi de sevindirici oldu. V. Putin’in yakın çevresinden ve askeri-politik güç odağından olması Memyayla’nın federal kaynaklara erişimini kolaylaştırabilir ve önceki başkanlarımızın yaptığı gibi gururla “Bir şeye ihtiyacımız yok” demek yerine ülkenin ekonomisini canlandırıp gençlerimizin büyük Rus şehirlerine göçüne engel olması da atavatandaki soydaşlarımız için öncelik taşıyan konudur.
Türkiye Osetleri olarak Başkan Vyaçeslav Bitarov’a geçmiş hizmetleri için teşekkür ederken yeni Başkan Sergey Menyayla’ya da başarılar diliyoruz.
Atsætı Ufuk Güneş
