Türkiye’deki Abhaz derneklerinin çalışmaları pandemi nedeniyle durduruldu fakat buna rağmen dernek yöneticileri “Abaza ocağı” ateşini söndürmeden korumaya almış durumda. Üç ay önceki seçimde dernek başkan yardımcısı seçilen Elif Tapşpha (Marşan), yaptıkları çalışmaları ve hedeflerini anlattı.
Tapşpha Elif’in yaşamı, kendini bildi bileli, İstanbul Abhaz Kültür Derneği’yle iç içe. Burası onun Abhaz kültürüne olan bağlılığıyla anadilinin temellerini güçlendirdiği yer oldu.
Diğer bütün ulusal kültür merkezlerimiz gibi İstanbul’daki dernek de “Abaza ocağı” olarak kabul ediliyor. Pandemi öncesi burada çok sık aralıklarla toplantılar, buluşmalar düzenlenmekteydi. Abhazya’dan gelen misafirleri de burada karşılıyorlardı. Bu binada halkımız, ulusal danslarını ve anadillerini öğrenme, sanatsal üretimde bulunma olanağına sahip.
“Dernekte Dali Tsandzaapha bizlere Abazaca öğretiyor. Onun sayesinde birçok kişi anadilini utanmadan konuşabilecek düzeye ulaştı. Bunun için kendisine teşekkür ediyorum. Pandemi boyunca derslerimizi online olarak sürdürdük. Üç dans grubumuz mevcut. Bunlardan ‘Ridade’ gençlerden oluşan ekip. Ayrıca çocuk dans ekibimiz ‘Riraşe’ ve dans seven büyükler için ‘Ahakuytra’ ekibimiz mevcut. ‘Ridade’ dans ekibimiz, Abhazya’da da bir dizi gösteri gerçekleştirmiştir. Sanata ilgi duyanlar için; mızıka çalma, resim, elişi gibi çeşitli kurslar veriliyor” diyerek dernekte sürdürdükleri çalışmalara değiniyor Tapşpha Elif.
Abhaz Derneği binasında ulusal yemeklerimizin yapıldığı bir mutfak da var. Elif’in ifadesine göre, buradan elde edilen gelir yardım amaçlı değerlendiriliyor. Birçok kez Abhazya’daki ihtiyaç sahibi ailelere yardımda bulunuldu. Bugün de toplanmış olan giysiler hazır durumda.
Dernekte, ayda bir kez yaşlıların katıldığı toplantılar düzenleniyor. Bu toplantılarda halkımızın yapısal ve varoluşsal sorunları tartışılıyor.
İstanbul’daki dernekte iki yıl önce kurulan “Agubılra” (sevgi-merhamet) adında bir kadın komisyonu da faaliyet gösteriyor. Bu komisyonun başkanlığını Pasaniyapha Emine yürütmekte. Elif, pandemi öncesinde ele almış oldukları, Türkiye’deki Abaza ailelerinde kadına yönelik erkek şiddetinin olup olmadığı konusunun çok önemli bir iş olduğu saptamasında bulunuyor.
“Türkiye’deki istatistiklere göre kadına yönelik şiddet her gün devam ediyor. Erkek şiddeti sonucu oluşan kadın ölümleri sürüyor. Bu sorun ‘Agubılra’ kadın komisyonu üyeleri olarak daima gündemimizde yer alıyor. Bu nedenle mümkün olduğunca Abaza ailelerindeki kadınlara yönelik anket çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Anket değerlendirmelerimizde kadına yönelik şiddet sorunu ile çok az sayıda karşılaştığımızı söyleyebiliriz. Bu vakalarla da psikologlar ilgileniyorlar. Eğer dışımızdaki topluluklarda olduğu gibi bizde de böylesi bir sorunu gözlemlemiş olsaydık, kadın komisyonu olarak, dernek yönetimi ve yaşlılar konseyinden bu sorunun çözümü konusunda talepte bulunurduk. Tanrı’ya şükürler olsun ki o noktalara gelmedik” diye ilave ediyor Elif. Büyük bir heyecanla pandemi öncesindeki gibi faaliyetlere yeniden başlayacakları günü beklediklerini de ekliyor sözlerine. O zaman sevinçle ocaklarında yeniden buluşacaklar, pandemi nedeniyle durmuş olan faaliyetlerine devam edecekler.
“Herkes derneği kendi evi gibi görüyor. Çocuklar dahi ailelerine ‘Ne zaman gideceğiz’ diye soruyor. Eriyip, yitip gitmenin çok mümkün olduğu bir metropolde bu mekân, halkımızın toparlanma mekânıdır. Kültürümüzün ve dilimizin yaşam bulmasını sağlayan bir işleve sahiptir. Biz Abazalar, birkaç yıl önce dernekte ‘Ajiırnıhöa’ kutlamalarına da başlamış bulunuyoruz. Ajiyra ile ilgili gereçlerimiz var. Kutlama günü geldiğinde gerekli tüm materyalleri bir araya getiriyoruz. Thamadamız da ritüelini gerçekleştirerek günümüzü kutluyor. O zaman hepimiz, Abhazya’da halkımızın arasında bulunduğumuzu hissediyoruz” diye ifade ediyor Elif.
Elif Tapşpha (Marşan), önceki yıllarda Abhazya’ya geldi ve Abhazya vatandaşı oldu. Hedefinde atalarının yurdu olan Abhazya’ya dönmek var. Elif’in aktardığına göre, dedesinin dedesi Mırzakan, büyük sürgün sırasında, yaşadıkları Ahçıpsı-Gubaadüı’dan (Krasnaya Polyana) Osmanlı topraklarına sürüldü. Ondan sonraki yaşamları Türkiye’de devam etti.
“Abhazya’dayken görüp de gözyaşı dökmediğim hiçbir yer olmadı. Aklıma sürekli eski görüntüler geliyordu. Sürekli olarak, durmakta olduğum yerde geçmişte atalarımın yürüdüğünü hayal ediyordum” diyor Elif.
Elif Tapşpha ve İstanbul Abhaz Kültür Derneği’nin yeni başkanı Albuz Yağan’a, bu zorlu pandemi koşullarında, kurallara da dikkat ederek, yakında Türkiye’de yayımlanmış olan “Konuşan Evler” adlı albüm-kitabımın tanıtım organizasyonunu düzenledikleri için teşekkür ediyorum.
Farklı halklardan milyonlarca insanın yaşadığı bu metropolde, Abazalığın hiçbir zaman bitmeyeceğine buradaki içten sıcaklığı hissetmiş olanların inanmaması olası değildir… (Saida Jiypha’nın Sputnik Abhazya’da yayınlanan makalesi)
Abazacadan çeviri: Ataman Kucba
