Ermeni Kilisesi’nin beş önemli yortusundan biri olan Vartavar, bu sene 11 Temmuz Pazar günü kutlandı.
Kökeni binlerce yıl geriye, çoktanrılı dönemlere uzanan bu bayram hep temmuz ortalarında yapılır. İsmi, Ermenicede gül anlamına gelen “Vart” ile parıltı anlamına gelen “Var” sözcüklerinden türetilmiş. Yortunun geleneklerinden biri güvercin uçurmaktır ama en eğlenceli ve en önemli kısmı insanların her anlamda arınmayı temsil eden su ile birbirlerini ıslatmasıdır. Ermenilerin yaklaşık 5 bin yıldır kutladığı Vartavar Yortusu, Nuh Tufanı’nı anlatıyor.
Episkopos Sahak Maşalyan, Vartavar’ı Agos’a şu sözlerle ifade etmişti:
“Vartavar, Ermenilerin beş önemli yortusundan biri. İsa Mesih’in hayatında çok önemli bir olayı anlatıyor. Mesih çarmıha gerilmeden birkaç hafta önce üç öğrencisini yanına alır ve Galile yakınlarındaki Tabor Dağı’na dua etmeye çıkar.
İsa Mesih onların gözünün önünde biçim değiştirir, ışık saçmaya başlar ve birdenbire öğrencileri görür ki, bir yanında Musa, diğer yanında İlya var. Petrus bunun üzerine ‘Buraya üç tane çardak yapalım. Biri sana, biri Musa’ya, biri İlya’ya’ der. Tam o sırada, vaftizindeki gibi, gökyüzünü ışıktan bir bulut kaplar ve bir ses ‘Benim sevgili oğlum budur, ondan razıyım’ der.”
Tufandan kendisini ve ailesini kurtaran Tanrı’ya şükranlarını sunmak üzere Nuh’un kurban kesip güvercin uçurduğu günü de simgeleyen bu yortuda Ermeniler yağmuru anımsamak için birbirinin üzerine su atarak ıslatırlar ya da birbirlerini göl veya akarsulara iterler.
Pagan zamanlarına kadar uzanıyor
Pagan zamanlarına kadar uzanıyorŞimdi bir Hıristiyan geleneği olmasına rağmen Vartavar’ın tarihi pagan zamanlarına kadar uzanıyor. Antik festival geleneksel olarak su, güzellik, aşk ve doğurganlık tanrıçası olan Astghik ile ilişkilendirilir. Astghik’in dini ayiniyle bağlantılı şenliklere, Ermeniler güllerini kutlama olarak sundukları için “Vartavar” adı verildi. Bu nedenle etkinlik hasat zamanında kutlandı.
Vartavar’ın kutlandığı pazar günü, isminde “gül” geçenlerin isim günüdür. Vartavar, Vartuhi, Vartanuş, Vartan, Vart…
Üsküdar Surp Garabet Kilisesi’nde Vartavar
Bu sene Üsküdar’daki Surp Garabet Kilisesi’nde yapılan Vartavar Yortusu ayinine Türkiye Ermenileri Patriği Başepiskopos Sahak Maşalyan başkanlık etti. Kilisedeki tören, ekmek şarap ayininden sonra kilisenin bahçesinde devam etti; yortunun anlamı ve özgürlüğün simgesi olan güvercin uçurularak son buldu. Güvercinleri Patrik Sahak Maşalyan ve Der Bedros Buldukyan “Azadutyun” (Ermenicede özgürlük anlamına geliyor) diyerek özgürlüklerine kavuşturdular.
Fotoğraf: Maral Dindar
