“Eski Çeçen şarkısı ‘Çergazi Çexkalla – Çerkes Atının Hızlılığı’nda bahsedilenlerden biriyim”
1989’da doğan tiyatrocu, besteci ve şarkıcı Astemir Apanasov, Rusya Tiyatro Sanatları Enstitüsü’nden (GITIS) mezun oldu.
Adigey, Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes’in “Onurlu Sanatçı”sı unvanlarının sahibi olan, Rusya ve Avrupa’da birçok prestijli yarışmada birincilikler kazanan Astemir’in yaratıcılığının sırrı, repertuarının çokdilli ve çokkültürlü olmasında yatıyor.
Caucasus Times ile yaptığı özel röportajda Apanasov, çalışmalarını ve Kuzey Kafkasya’nın neredeyse tüm cumhuriyetlerinde şarkıların en popüler yorumcularından biri olmayı nasıl başardığını anlattı.
“Babam ve ben farklı kültürlere çok düşkündük, Kafkasya halklarının müziğini araştırdık”
-Astemir, Kuzey Kafkasya’nın neredeyse tüm dillerinde şarkı söyleyen çok az sanatçıdan birisin. Şarkıların halkları birbirlerine yaklaştırıyor, bir araya getiriyor. Bu, senin misyonun mu?
-Dostluk adına yüksek bir misyonu gerçekleştiriyormuşum gibi bir his içinde değilim. İnsanları birleştiriyor muyum? Hayır, çünkü onlar zaten birlikte ve bir!… Kafkasya’nın tüm dillerinde şarkı söylemek gibi bir hedef koymadım kendime. Ama şarkılarımla insanları birbirlerine yaklaştırabiliyorsam ne mutlu bana…
Şahsen, Kafkasya halkları arasında herhangi bir farklılık görmüyorum, benim değerler sistemimde hiçbir fark yok, herkes eşit. Bu nedenle farklı dillerde, mesela Çeçence şarkılar söylemeye başladım. Bu eski bir hikâye. Çeçenya’daki savaş sırasında Nalçik’teki sanatoryumlara Çeçen çocuklar getirilmişti. Ailem oraya yakın oturuyordu, henüz 10 yaşındaydım ama solo konserler veriyordum. Bir çeşit repertuar bile oluşturmuştum. Ekipmanlarımı alarak minibüsle sanatoryuma gittim ve Çeçen çocuklara konser verdim. Onlarla arkadaş olmuştum. Benden halkının korkunç hüznünü anlatan Çeçen besteci ve şarkıcı Ali Dimaev’in Nohçiyxo (Çeçenya) şarkısını istediler. YouTube ve diğer kanallarda bir video var; küçük bir çocuk söylüyor o şarkıyı, işte o çocuk benim. https://www.youtube.com/watch?v=XbZ0p_IwlU8
O dönemde sanatoryumda tanıştığım çocuklar hâlâ arkadaşım. Aramızdaki sıcaklık işte böyle başlamıştı. Sınıf arkadaşlarım, dostlarım ve komşularım arasında çok efendi Çeçenler var.
Babam* ve ben farklı kültürlere çok düşkündük, Kafkasya halklarının müziğini araştırdık, sadece Kafkasya ile de sınırlı kalmadık. Çeçen müziği ruhuma bir şekilde kolayca işledi. Grozni’ye gittiğimde kendimi hiç yabancı gibi hissetmiyorum. Nikolay Baskov da Çeçenya’ya gidip Çeçence şarkılar söylüyor, insanlar “Aferin, ne güzel” diyor. Ben konser verirken insanların beni kendi dillerinde şarkı söyleyen bir yabancı gibi izlememeleri için elimden geleni yapıyorum, müzisyen olarak izlesinler. Beni müzik ilgilendiriyor, “Pan-Kafkasya” bir şarkıcı olmak gibi bir hedefim yok.
İnguşça ve başka dillerde de şarkı söylüyorum. Bunda siyasi ya da ideolojik bir yan yok, sadece müzik var. Adigece şarkılara ek olarak Balkar, Kumuk ve Oset dillerinde de şarkılar var. Söylemekten zevk aldığım şarkıları icra ediyorum. Giderek daha çok insanın çalışmalarımdan haberdar olması ve yaptıklarımın beğenilmesi beni mutlu ediyor.
“Adeta bir Çeçen gibi şarkı söylediğimi söylemeleri hoş”
-Repertuarında geçen asrın 60-70’li yıllarının Çeçen şarkıcısı Movladi Burkaev’in unutulmaya yüz tutmuş şarkısı “Ma xala stag yu xho – Ne kadar inatçısın sen” adlı şarkısı da var.
Çeçenler, hafif mizahi şarkının yeniden canlandırılan şeklini sevdi. Ve gırtlak seslerini çok düzgün telaffuz etmene şaşırdılar. Kusursuz telaffuzu nasıl başardın?
-Movladi Burkaev’in şarkısını bir yerde duymuştum, eski Çeçen şarkılarının yer aldığı bir oynatma listesindeydi. Şarkıyı sevdim. Akapella versiyonunu hazırladım, enstrüman seslerini de ağızla yaptım ve bir yerlerine de bas ile varyasyonlar ekledim.
Çeçenler arasında ilk yayılan şarkılarımdan biriydi. Sonrasında başka şarkıları çalışmaya başladım. Tabii ki kelimeleri nasıl düzgün telaffuz edebileceğimi danışıyorum. Kayıt için stüdyoya gittiğimde yanımda mutlaka anadili Çeçence olan birilerini götürürüm. Bunlardan biri de arkadaşım Zubair Bayrakov; komik bir sonuç çıkmaması için telaffuz konusunda bana yardımcı oluyor. Adeta bir Çeçen gibi şarkı söylediğimi söylemeleri hoş, bu da doğru yolda olduğum anlamına geliyor.
“Vaynakh seyircisi önünde kendimi daha canlı ifade ediyorum”
-Çokdilli repertuarının değişik bölgelerdeki algılanışı sence ne kadar farklı? Kafkasya’daki dinleyici başka, Krasnodar’daki dinleyici başka çünkü.
-Açık söylemek gerekirse, Rus şehirlerinde çok sık performans göstermiyorum. Ama geçen yıl ve ondan önceki yıl, tüm Rusya’yı kapsayan bir televizyon programı olan “Yeni Yıldız” yarışmasında Adigey Cumhuriyeti adına sahne almıştık. Çerkes kültürü temelli bir gösteri yaptık; İrlanda ve Adige danslarının bir karışımını hazırladık, Kafkas kültürünü akapella tarzında sunduk ve kazandık. Projemiz tüm bölgeler arasında birinci oldu.
Rus halkı, yüksek kalitede bir Kafkasya içeriğiyle karşılaşınca elbette keyif alıyor. Yapmanız gereken şu: Herkes tarafından anlaşılabilir, orijinal ve enerjik bir içerik… İnsanlara bunu hissettirdiğinizde hangi milletten olduğunuzun önemi kalmıyor.
Bence Kafkas kültüründe zaten var olan pozitif enerji -doğru sunulursa- Rus, Avrupalı ve Amerikalı izleyicilerin çok hoşuna gidiyor.
Kafkasya şehirlerine gelince, her yerde kendimi rahat hissediyorum doğrusu. Dinleyicilerimin genel psikolojik portresini vermek gerekirse, bence oldukça kültürlü, duygusal, açık ve kibarlar. Nerede olursam olayım; Nalçik, Çerkesk, Maykop, İnguşetya veya Çeçenya’da insanlar her zaman içten. Ama dürüst olmak gerekirse, Vaynakh seyircisi daha canlı; bana karşı daha sıcaklar, duygularını gizlemiyorlar.
Bu nedenle ben de Vaynakh seyircisi önünde kendimi daha canlı ifade ediyorum. Grozni’deki konserlerimde her zaman arkadaşça bir aile ortamı ve içtenlikle karşılaşırım.
-Kuzey Kafkasya halklarının düşünce tarzları hakkında neler söyleyebilirsin? Aralarındaki farklar ve ortak noktalar neler sence?
-Tabii ki bir zihniyet farkı var. Adigeler sakin, biraz dalgın. Bu durum izleyicide kendini gösteriyor: Daha ölçülü, daha az duygusal.
İnguş ve Çeçenler ise konserlerde heyecanlılar ve duygularını dışa vuruyorlar. Ama nasıl söylenir bilmiyorum, onlarda da biraz şu var: Sanki içlerinden “Bu acelem niye” diye düşünüyorlar.
Osetler hakkında bir şeyler söylemem zor, onlar bizim komşularımız. Osetçe şarkılar söylüyorum ama Osetlerin müziğine ve düşünce tarzlarına çok yoğunlaşamadım doğrusu, hata da yapmak istemem ama zeki, içten ve samimi geliyorlar bana…
Evet, Kafkasya halklarının düşünce tarzlarında belli belirsiz farklılıklar var, ama değerlerimiz aynı. Kafkasya halkları, kadim zamanlardan beri çok uzun süre birlikte yaşadı. Gördüğüm kadarıyla âdetler, kostümler ve müzik kültürlerinde büyük benzerlikler var. Aynı zamanda da her halkın şahsen öğrenmekten çok mutlu olduğum kendilerine has özellikleri var.
“Görkemli planlarım yok, şarkı söylemeye devam etmek istiyorum”
-Biraz kendinden bahseder misin? Sosyal medyada Kabardey mi yoksa Adigeyli mi olduğuna dair tartışmalarla karşılaşıyorsun. Ya da genç kızlar evli olduğunu yazarak hayıflanıyor. Şu anda neler yapıyorsun, ne gibi projeler var?
-Babam Kabardey ve annem Adigey’den bir Çemguy (Temirgoy). Kabardey-Balkar’da doğdum. Bir Kabardeyim, yani bir Çerkesim, eski Çeçen şarkısı “Çergazi Chexalla – Çerkes Atının Hızlılığı”nda bahsedilenlerden biriyim.
Medeni durumuma gelince, henüz evli değilim. Annem ve babam emekli, İtalya’da yaşıyorlar.
Neler mi yapıyorum? Beste yapıyorum, yaratıcılık dönemimdeyim. Görkemli planlarım yok, şarkı söylemeye devam etmek istiyorum.
Sessiz ve sakince sevdiğim şeyi yapıyorum ve gelişmeye çalışıyorum. Konserler hazırlıyorum. Durmadan yeni bir kalite seviyesine varmaya çalışıyorum. Bu yaşam biçimi bana çok yakın geliyor: İnanılmaz derecede büyük hedeflerim olmasa da; Kafkasya’nın, Kafkasyalıların keyfine varma ümidi ve onları yeni şarkılarla memnun etme arzusuyla oldukça ilginç bir şekilde yaşıyorum. (caucasustimes.com)
*Valery Apanasov: Besteci ve şair.
Çeviri: Serap Canbek
