Zæwcıqæw’de (Vladikafkas) 14. “Alanika” Festivali 25 Eylül- 5 Ekim tarihleri arasında gerçekleşti.
2007’den beri Vladikafkas, çağdaş sanat hakkında canlı bir festivale ev sahipliği yapıyor. Tüm festival katılımcıları -sanatçılar, küratörler, eleştirmenler ve izleyiciler- açısından Alanika’daki deneysel çalışmalar, dünyaya dair algılarını dönüştürmek için bir keşif ve tetik noktası haline geldi. 14 yıl boyunca “Alanika” 20’den fazla ülkeden sanatçıları misafir etti, Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinden sanatçılar katıldı, bu sayede başka sanatçılarla uluslararası temaslar kurup deneyim alışverişinde bulundular.
“Alanika” Festivali üç kez Devlet Çağdaş Sanat Ödülü “İnovasyon” ödülüne aday gösterildi ve “Çağdaş Sanat Alanında En İyi Festival” dalında Sergei Kuryokhin Ödülü’nü kazandı. Alanika, yakın zamana kadar Kuzey Kafkasya’da çağdaş sanat alanında çalışan tek devlet kurumu olan, tek bir kültürel alan yaratmayı amaçlayan ve uzun vadeli “Çağdaş Modern” programı, Kuzey Kafkasya ulusal tarihi, kültürel ve doğal mirasının modern yorumuyla ilgili projeleri destekleyen çağdaş sanatın geleneksel çevreye entegrasyonuna adanmış olan NCCA, Vladikafkas, Ulusal Çağdaş Sanat Merkezi’nin Kuzey Kafkas şubesi (ГЦСИ, Владикавказ, СевероКавказский филиал Государственного центра современного искусства) organizasyonunda gerçekleştirildi. “Alanika”yı organize eden NCCA bu yıl Puşkin Müzesi’nin kanatları altına girdi ve eserlerin bir kısmı A.S. Puşkin Müzesi Valdikafkas Şubesi’nde sergilendi.
12 farklı mekânda 28 sanatçı/kolektifin eserlerinin sergilendiği 14. Alanika Uluslararası Çağdaş Sanat Festivali’nin teması “Hayali olana gezintiler”. Alanika Festivali çağdaş sanatın geleneksel çevreye entegrasyonuna adanmıştır. Sanal bir formatta düzenlenen ve yerli ve yabancı sanatçılardan projeleri bir araya getirmeyi hedefleyen festival, pandemi nedeniyle bu yıl “Zamanında Çağdaş” programının devamı niteliğinde düzenlendi. Ana sergi Osetya-Alanya’nın tarihi ve doğal mirası olan 12 kültürel objeye sanatçıların yarattığı projelerle -resim, video, fotoğraf, enstalasyonlar- “Hayali Geziler”’i sunuyor. Alexander Dashevsky, Alexandra Mitlyanskaya, Anastasia Khoroshilova, Anna Kabisova, Asya Zaslavskaya, Dzhamilya Dagirova, Evgeny Ivanov, Evgeny Umansky, Francisco Infante-Arana & Nonna Goryunova, Fyodor Telkov, Georgy Gogichaty, Irina Eldarova, Kazbek Tedeev, Khaled Hafez, Kira Matissen, Magdi Mostafa, Marina Fomenko, Mikhail Roshnyak, Onno Dirker, Paul Critchley, Rivka Rinn, Rostan Tavasiev, Sabina Shikhlinskaya, Sergey Filatov, Sergey Katran, Timur Musaev-Kagan, Zaurbek Tsugaev ve Türkiye’den de Dilara Akay festivale Terek Nehri’nde sergilenen “Aşk Mektupları” enstalasyonu ile katıldı.
Akay eserini “Hepimizin acilen doğayla yeniden bağlantı kurmamız ve modern teknolojik yaşamı yaratan ‘dışlanma’yı ortadan kaldırmamız gerektiğini düşünüyorum. … Doğaya bakmanın ve ona olan sevgimizi ve dostluğumuzu göstermenin basit yollarını bulmalıyız. Bu, dünyamıza güzellik, uyum ve dengeyi geri getirecek ve yeniden birleşmemizi destekleyecektir. ‘Alanika’ya gelince; eserim Terek Nehri’ne ithaf edilecek ve törene ev sahipliği yaparak ‘Dostluk ve Sevgi Mektubu’nu sulara teslim edeceğim. Yıllardır su ve su hakları ile ilgili işler yapıyorum ve bu da onlardan biri olacak. Tören sırasında önce tüm sulara enerji, sevgi ve şifa getirmek için yaşayan duam olacak baharat ve çiçek arındırıcı bir mandala oluşturacağım, ardından bu mandalayı tüm sulara adak / aşk mektubu olarak vereceğim” diye tanıttı.
Festivaldeki ilginç eserlerden biri, S. Kuryokhin Uluslararası Çağdaş Sanat Ödülü’nün (2017) sahibi Moskovalı sanatçı Sergey Filatov’a ait (@sonocontour). Filatov, Kuzey Osetya Alanya’nın başkentinde Terek Nehri’nin çaldığı, içine pirinç plakaların yerleştirildiği kapalı bir top formundaki müzik aleti olan “Spherion”ı yarattı ve “Alanika” çerçevesinde eşsiz bir müzik performansı gerçekleştirdi. Sanatçının, ekipmanını kullanarak St. Petersburg ve Moskova nehirlerinin ve kanallarının “sesli portreleri”ni, Danimarka, İsveç, Finlandiya kıyılarındaki Baltık su rezervlerinin ve Karadeniz kıyıları boyunca nehirler ve göllerin seslerini topladığı ses koleksiyonunda artık Terek Nehri de var. Antik güzergâhı boyunca ilerleyen Terek’in suları oldukça hızlı ve düzensiz akar; onun su akışının süreksizliği, ses kayıtlarına yansıyor. Topun direklerine sabitlenen bıçaklar, topun kendi ekseni etrafında dönmesini sağlar. Dönme hızı nehir akışının hızına bağlıdır. Kapalı küre içindeki plakalar titreşir ve değişken vurmalı dokular oluşturur. Her plakanın perdesi uzunluğu ile ilgilidir. Gerçek zamanlı olarak, performansın izleyicileri nehirde Spherion’un hareketlerini izleyebildi. Terek’in sesi kablosuz olarak amplifikatöre iletildi ve sanatçının kendisi tarafından mikserde çalındı, performans Vladikafkas’ın merkezindeki Tramvay Köprüsü’nün altında gerçekleşti. Müzik aleti Puşkin Devlet Güzel Sanatlar Müzesi’nin Kuzey Kafkas şubesinin koleksiyonuna girdi ve artık Alanika Festivali çerçevesinde yaratılmış bir sanat eseri olarak sergilenecek. “Spherion”, performansın görsel ve işitsel dokümantasyonu ile birlikte, müze alanında festivalin nihai sergisinde de sunulacak.
14. Alanika’dailgi çeken eserlerden bir diğeri ise Sergey Katran’ın (Сергея Катрана) 12 katılımcı tarafından gerçekleştirilen performansıydı. İsmini Osetlerin ulusal şairi Xetægkatı K’oşta’nın, topraklarını seven, köklerini bilen bir kişinin duygularından bahsettiği “Tæxudı / Тӕхуды” (“Arzu”) başlıklı şiirinden alıyor. Performansa Osetyalı modern besteci Larisa Kanukova’nın müziği eşlik ediyor. Bir zamanlar, Xetægkatı K’oşta’nın adını taşıyan Merkez Kültür ve Rekreasyon Parkı’nda bir Devlet Çağdaş Sanat Merkezi inşa edilecekti. Ünlü Rus mimar Yuri Avakumov’un mimari konsepti üzerine bu binanın projesi de hazırlanmıştı fakat finansman yetersizliği nedeniyle proje gerçekleştirilemedi. Ancak bu gerçekleştirilememiş müze zaman zaman kendini hatırlatıyor. Sanatçılar, hayallerin maddi olduğu fikrine aşinadır. Gösteri sırasında müzenin canlanmaya başladığını görüyoruz. 12 katılımcı, kendi topraklarında kök salmış, rüzgârda sallanan, hayali müzenin görünmez tonozlarını yaratan yabani ağaçlar gibidir. Bunun nedeni kültür ve sanatın somut olmayan nesneler olması, içimizde yaşamaları ve fiziksel olarak inşa edilmemiş Çağdaş Sanat Merkezi’nin canlanması ve maddi olma arzusudur. Eser kimi geleneksel çevrelerden tepki gördü ancak bundan daha ziyade tepki toplayan bir diğer eser daha vardı: “Oset Duası/Sofrası” (“Ирон Куывд”). Alan Mamiev, eseri “Bu ‘çağdaş sanat’ sergisinde geleneksel şölenimiz Oset Duası resmedilmiş. 4 kollu bir yaratık sofranın büyüğünün arkasında oturuyor, masanın üzerinde domuz burnu olan bir koç başı var. Masada ellerinde boynuzlu yaratıklar var. Bizim kültürümüz modern sanat değil kadim bir kültür, neden böyle kaba bir şekilde tasvir ediliyor? Sergi bugün polisler tarafından kapatıldı, ancak yarın ziyaret edebileceklerini söylediler” şeklinde eleştirmiş. Daha önce de geleneksel temalar/objeler çağdaş sanatçılar tarafından ele alındığında toplumun muhafazakâr kesimlerince tepki gördü bu festival de bir istisna olmadı.
Sergiler hakkında ayrıntılı bilgi için:
