Хэку бгынэрэ фыз бгынэрэ зэхуэдэщ.
Yurdunu terk etmekle karını terk etmek birdir.
Бзылъхугъэмрэ уэрэдымрэ ныбжь яlэкъым.
Kadının ve müziğin yaşı yoktur.
Цlыхубзым и щхьэцыр кlыхьщ, ауэ и акъылыр нэхъ кlыхьыжщ.
Kadının saçı uzundur; fakat aklı daha uzundur.
Джэдумрэ фызымрэ унэгуащэщи, хьэмрэ лlымрэ ныбгъуащэщ.
Evin guaşesi (kraliçesi) kadın ile kedi; avcısı, erkek ile köpek.
Сабийм адэ имыlэжмэ, зеиншэкъым, анэ имыlэжмэ, зеиншэщ.
Çocuk, babasını değil, annesini yitirdiği zaman kimsesiz olur.
Hikâyesi mitolojiye giden, kahramanı kadın olan bir atasözü:
-Щхьэр къэхь жаlэмэ, пыlэр къэхь-
-А уи бийм и щхьэр къозгъэхьынщ, си щlалэ! -жиlэри Сэтэней Сосрыкъуэр зэщlиузадэри дигъэкlащ. Сосрыкъуэ Тотlэрэш и щхьэр къихьри къэкlуэжащ. И анэ Сэтэней Гуащэ деж щхьэр щыщlихьэм, къеуэри и къуэр къыщlихуащ:
-щхьэ къэхь жаlэмэ, пыlэр къэхь! – жиlэри.
***
-Kelleyi getir dediklerinde şapkadır getireceğin-
“O düşmanının kellesini getirtirim sana oğul” dedi Seteney Guaşe.
Oğlu Sosrıko’yı, atı ve silahıyla, donatıp yolculadı.
Sosrıko, gerçekten, Tot’ereş’ın kellesini alıp döndü.
Seteney Guaşe, maksadının anlaşılmamış olmasına, oğlunun acımasız davranmasına çok kızdı. Sosrıko’ya sıkı bir tokat atıp koydu kapıya.
“Kelleyi getir dediklerinde şapkadır getireceğin” dedi.
Atasözüne dair açıklama:
Adige kültüründe, şapka-kalpağın önemi büyüktü. Birine şapkayı kaptırmak, utanılacak bir durumdu. Rakibin şapkasını almak, ona ders vermek, haddini bildirmek maksadı taşırdı. Daha ilerisi; onu küçük düşürmek, bir anlamda yenik saymaktı.
Bu mitolojik hikâyede, Seteney Guaşe’nin, günlük konuşma dilinden farklı, biraz söz sanatının olduğu bir dil kullanması, yanlış anlaşılmasıyla sonuçlanmıştır.
Derleyen: Karadzuk İlkay Karaduman