Çerkes sorununun çözümüne dair… – 2. Bölüm

0
430

Konuyla ilgili “Çerkeslerin 21. Yüzyılı – Kimlik, Anayurt ve Siyaset (Dipnot Y.)” kitabında ve Jineps gazetesinde düşüncelerimi yazdığımı, kendi içimde tartışmaya devam ettiğimi belirtmiştim. Ve eklemiştim; “Türkiye için bir taslak model önerisini kitaptaki yazıdan alıntılayıp bir dahaki sayıda buradan da yazayım”. 

 

Öneri 

Çözüme dair, ezici çoğunluğumuzun üzerinde uzlaştığı bir reçete yok. Ortak aklın yol göstericiliğinde birlikte üretebiliriz.  

Dernek, federasyon, vakıf, platform, inisiyatifler… olarak yapageldiklerimizi sürdürebilir, bir gün Çerkeslerin geniş bir kesiminin arkamıza takılacağı hayaliyle tekil mevzilerimizi koruyabiliriz. 

Ya da Türkiye’den başlayarak (diaspora için), ortak akılla, “yarının bugünden kurulacağına” inanan iradi müdahaleyle; “Dünle beraber gitti cancağızım, ne kadar söz varsa düne ait, şimdi yeni şeyler söylemek lazım” (Mevlana) diyebilir; toplumu ileriye taşıyacak olan “farklı düşüncelerin çatışması”ndan vazgeçmeden, tektipleşmeden, kurumlar varlığını ve işlevini korurken yeni bir yol açabiliriz. 

Samimi, ikiyüzlü ve gizli ajandayla hareket etmeden, önyargısız, üstten bakmadan, “düşündüğüm doğrudur, yanlış ihtimali yoktur” kibrini taşımadan tezlerimizi sorgulamaya/sorgulatmaya hazır; “en büyüğüm, en eskiyim, en kalabalığım” gibi söylemleri elimizin tersiyle iterek, “Çerkeslerin geleceği için fedakârlık yapmaya hazır” durumda, en geniş Çerkes temsiliyeti için bir xase niyetiyle yola çıkabiliriz. “Demokrasinin gerçekleşmesinin bir ön koşulu da, insanların toplumsal sorunlarla, başka türlü ifade etmek gerekirse, siyasetle aktif biçimde ilgilenmesidir” (Başkaya, 2010) tespitinden hareketle; Çerkeslerin siyasetin bilinçli ve aktif öznesi konumuna gelmesini hedefleyebiliriz.  

  

Türkiye için bir taslak model önerisi 

Bütün örgütlü yapılarla diyalog kurulur. İlkesel olarak, en geniş katılımla iç dinamikleri harekete geçirmek amaçlı bir xaseye dair yaklaşımın netleştirilmesi ilk adım olur. Diyaloğu gönüllü bireyler başlatabilir. 

Görüşmelerin olumlu sonuçlanması durumunda kurumlardan katılımla “xase hazırlık komisyonu” oluşturulur, sözcüler belirlenir. Kimlik sorununa dair her konunun kısıt olmadan konuşulacağı bir xasenin toplanması için çalışmaların başlatıldığını, bu amaçla görüş alışverişi yapılacağını açıklayan, xaseyi gerekçelendiren taslak metin hazırlanır. Yanı sıra; amaç, ilkeler, çerçeve, genel kurul ve delegasyon, kongre kurullarını… tanımlayan taslak xase tüzüğü hazırlanır. Taslak metinlerle netleşmiş hazır bir şey sunulmadığı, her şeyin tartışmaya açık olduğu, birlikte karar vererek ilerleneceği, ön görüşmelerden sonra yeniden şekillendirileceği, xaseden sonra kesinleştirileceği özellikle belirtilir.  

Genel xasenin ilk etabı yerel xaselerdir. Bunun için köy/mahalle, beldeler ziyaret edilir. Kentlerdeki kurumların köylerle, beldelerle ilişkileri kolaylaştırıcı olabilir. Örneğin Düzce yerleşimlerinden ikişer temsilciyle Düzce xasesi toplanır; taslak metin ve tüzük görüşülür, xaseye taşınacak düşünceler/öneriler belirlenir, genel xase için iki delege seçilir. Yerel xase delegeleri dernek veya siyasi parti üyesi olabilir; kısıt parti yöneticileri için konulabilir. 

Kent ölçeğinde önerilen iki delegedir. Bir-beş arası köy/mahalle, belde içeren kentlerde bir delege olabilir, bu vb. konular hazırlık komisyonunca kararlaştırılabilir, ilk xase sonrası kesinleştirilebilir. 

Yanı sıra köy/mahalle, belde, kentlerden kanaat önderleriyle; katkı sağlayabilecek Çerkes aydın, sanatçı, akademisyen vb. kişilerle bireysel delege olmaları için görüşülür. 

Genel xase oluşumunda; bütün kurumlar birer delegeyle temsil edilir. Böylece kurum, yerel xase ve bireysel delegelerden oluşacak bir temsiliyet gerçekleşir. Gerekli görülürse temsiliyette yüzdelik dilimler belirlenebilir. 

Olmazsa olmaz, kadın ve genç katılımıdır. Kurumsal ve bireysel delegasyonda özellikle dikkat edilir.  

Kadın aklı ve emeğinin katkısı önemsenir; kadın-erkek eşit sayıda delege hedeflenir.  

Gençliğin dinamizmiyle deneyimi kaynaştırmak öne çıkarılır, eşitler olarak bir arada durulacağı, söz söyleneceği özellikle belirtilir; gençlerde de kadın-erkek eşit sayıda delege hedeflenir. 

Xase; oybirliğiyle karar almayı hedefler; karşılıklı iknaya dayalı diyalogların kurulması, niteliğin öne çıkarılması ilkeler faslında yer alır. 

Xaseyi gerekçelendiren metin, tüzük ve sonuç bildirisi; “yürütme”, gereksinim duyulabilecek “ekonomik” ve diğer kurullar için seçim yapılması ilk xasenin sonuçlarıdır. 

Her şeyin konuşulup tartışılacağı genellemesinin yanı sıra xase iradesiyle özel hedefler belirlenebilir, gündemler oluşturulabilir, nokta hedefler konulabilir. 

-Tarihsel soy isimlerini geri almak; 

-Çifte vatandaşlık hakkı talep etmek; 

-Anadili ile köy ve coğrafi isimleri kullanmak; 

-Genel seçimlerde Çerkes kimliğiyle adaylar çıkarmak, meclise göndermek; ilkeler-talepler belirleyip siyasi partilerle görüşmek, belirlenecek kentlerde seçilebilecek sırada yer alan adaylarla bir partiyi desteklemek, bağımsız aday çıkarmak… 

Öneriler sadece örnektir, hiçbiri mutlak değildir. 

Örgütlü, örgütsüz en geniş kesimin ikna edilerek katılımını sağlamanın kolay olmayacağı öngörülebilir. 

Öneriyi yaparken; Çerkeslerin muhtemelen Türkiye ortalaması oranında, eleştirdiğim AKP’ye, on yıllardır kimlik adına hiçbir ileri adım atmamış partilere oy verdiklerini, statükonun yanında yer aldıklarını, kimliklerini tanımayan ırkçı partilere üye olabildiklerini biliyorum. Aynı zamanda, Abhazya savaşı sırasında dönemin başbakanı Demirel’in (önemli oranda Çerkes oyu almıştır) temsilcilerimizle görüşmemek için gerekçe ürettiğini, araçlarla oluşturulan konvoy sonrası -sivil itaatsizlik- görüştüğünü, basına kapalı bir ortam planlanırken bunun irade gösterilerek aşıldığını ve basına açık toplantının sağlandığını da biliyorum. 

Rusya Federasyonu ve Türkiye’nin böyle bir girişimden rahatsız olacağı, engellemek isteyecekleri de öngörülebilir. İletişimin ulaştığı noktada mesafeler önemsizleşti, ulusötesi ilişkiler önem kazandı. Diasporalar örgütlendiğinde (ekonomik-siyasi) ve organize olduğunda bir güç olarak taşları yerinden oynatabilir, ülke yönetimlerini etkileyebilir, kamuoyları üzerinden baskı unsuru olabilir. Bu anlamda Avrupa-ABD diasporasının önemli katkılarda bulunabileceği, diaspora–anavatan ilişkilerinin derinleştirilmesi gerektiği gündemimizde olmalı. 

Böyle bir xasenin toplanabilmesi dahi kendi başına moral motivasyon açıdan önemlidir. Herhangi bir konuda karar alıp uygulanması sonraki hamlelerin önünü açabilecektir; diasporanın geri kalanında benzer bir modelin uygulanması, diaspora genelinde ve anavatan-diaspora birlikte bir xasenin toplanması, iç dinamiklerini harekete geçirmiş Çerkeslerin diğer kimliklerle birlikte yapabilecekleri… Anavatan olgusunun belirleyici önemde olduğu hiç unutulmadan… 

  

Beyaz sayfa 

Böyle bir xase girişimi için önkoşul, bagajlarda biriktirdiğimiz olumsuzlukları çözmek, beyaz sayfa açmak olabilir. Gerekçesi: 

Çerkes sorununda söz söyleyenler olarak zaman içinde keskin, köşeli hatlar oluşturduk, tartışmalar yaşadık. Bu doğaldı ancak tartışmayla, eleştiriyle sınırlı kalmayan, muhatabımızın gözlerinin içine bakarak söyleyemeyeceklerimizi klavye başında, siper arkasından ateş edercesine hakaretamiz sözcüklerle ifade edenlerimiz bagajlardaki birikime neden oldu. Biriken kırgınlıklar yan yana durmamızı zorlaştırdı. Anında özür dilenerek çözülebilecekleri çözmedik, aksine “yapanın yanına kâr kalacak” şekilde devam ettirdik, ettiriyoruz.  

Yeni bir başlangıç için geçmişte yaşadıklarımızı yok sayamayacağımız çok açık. “Kurumsal devamlılık esastır” anlayışı ile “onlar yapmıştı, biz yapmadık” polemiğine girmeden özeleştiri mekanizmasını çalıştırmalıyız. Yanı sıra talep halinde kişisel sorunları da masaya yatırmalıyız. 

Tek bir “ayıp” sözcüğüyle toplumsal yaşamda sistem kurabilmiş Çerkesler olarak, geçmişe öykünen ama “mirasyedi” gibi davranan durumdan çıkmamız için, beyaz sayfa girişimi bir adım olabilir. 

Bunun için, xaseye giden yolda toplum genelinde kanaat önderi olarak kabul gören “aksaçlılar”dan (yaşa bakılmaksızın, kadın-erkek) bir ön kurul oluşturulabilir, xasenin toplanması aşamasına kadar görevini sürdürebilir. Olası kişisel ya da kurumsal olumsuzluklar için xase kararı alınıp uygulanabilir. 

Önceki İçerikAmşap Nıhüa: Güneşi Karşılama (Bahar) Bayramı
Sonraki İçerikRidade’den modern dansa uzanan sanat yolculuğu
Yaşar Güven
1958’de, Düzce Köprübaşı Ömer Efendi Köyü’nde doğdu. 1980 yılında İTÜ Gemi İnşaat ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nden mezun oldu. Üyesi olduğu Gemi Mühendisleri Odası’nın (GMO) 50. yıl ve İstanbul Kafkas Kültür Derneği’nin (İKKD) 60. yıl Andaç çalışmalarının editörlüğünü yaptı. Her iki kurumun yönetim kurullarında görev aldı. Kurucusu olduğu firmada iş yaşamı devam ediyor. 2005 yılı aralık ayında yayın hayatına başlayan Jıneps gazetesinin kurulduğu tarihten itibaren yayın kurulu üyesi.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz